خودروهای برقی و توسعه آن در هر کشوری به چند عامل نیاز دارد. مهم‌ترین عامل در این بخش ایجاد زیرساخت است. بدون وجود زیرساخت، اصولا نمی‌توان توسعه خودروهای برقی را در کشوری متصور شد. ایجاد زیرساخت شارژ خودروهای برقی نیاز به سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف دارد. بدون هماهنگی دستگاه‌های مختلف ازجمله وزارت نیرو، صمت و گروه مپنا، توسعه زیرساخت‌ها بسیار سخت خواهد بود. بعد از زیرساخت شارژ خودروهای برقی، بحث تولید باتری و موتور برقی بسیار اهمیت دارد. در این بخش نیز گروه مپنا گام‌های بسیار مهمی برداشته و موفق به تولید موتوربرقی شده است.
علاوه بر این، محمدحسین رفان، مدیرعامل شرکت برق و کنترل مپنا (مکو) در پاسخ به «دنیای خودرو» از راه‌اندازی یک کارخانه تولید باتری خودروهای برقی با همکاری شرکت‌های چینی خبر داد که ظرفیت این کارخانه نیم گیگاوات در سال است و قابلیت توسعه و افزایش ظرفیت برای آن وجود دارد.
محمدحسین رفان، مدیرعامل شرکت برق و کنترل مپنا (مکو)
ایجاد کارخانه نیم‌گیگاوات ساعتی تولید باتری با همکاری چینی‌ها
گروه مپنا حدود ۱۰ سال است که وارد حوزه برقی‌سازی حمل‌ونقل با ایجاد زیرساخت‌ها و عرصه تولید تجهیزات خودروهای برقی شده است. درحال‌حاضر وارد حوزه طراحی خودرو برقی و ساخت قطعات خودرویی وارد شده‌ایم و همچنین در زمینه ایجاد ایستگاه‌های شارژ و زیرساخت برقی‌سازی حمل‌ونقل نیز ورود و تا امروز چند خودرو برقی طراحی‌شده داخلی را رونمایی کرده‌ایم.
پیش‌بینی می‌شود اولین خودرو برقی تولید داخل که در مرحله تجاری‌سازی است، اواخر سال آینده وارد بازار شود و تولید با عمق داخلی‌سازی بالا در حدود یک تا دو سال آینده شکل بگیرد.
درحال‌حاضر یک خودرو برقی به‌صورت تجاری درآمده و قرارداد تولید آن به‌امضا رسیده است. در همین راستا، اولین اتوبوس برقی طراحی شده و قرارداد ساخت و فروش آن به امضا رسیده است، همچنین روی تولید انواع شارژرها نیز کار شده است و امروز می‌توانیم انواع شارژر را از ظرفیت یک کیلوولت به‌بالا تولید کنیم.
تا امروز، بالغ بر ۱۲۰ ایستگاه شارژ خودرو برقی در کشور راه‌اندازی و از این تعداد، ۴۰ ایستگاه شارژ در تهران احداث و راه‌اندازی شده است. امیدوارم در آینده نزدیک صادرات شارژرهای تولید داخل انجام شود. پشت صحنه تولید و راه‌اندازی شارژرها، یک شبکه بزرگ بوده که مراکز شارژ خودروها را به هم متصل می‌کند و این شبکه، به شبکه سراسری برق کشور و از آن‌جا به مرکز دیسپچینگ برق متصل است. حدود یک سال پیش مطالعات این شبکه انجام شده و پیشنهادها به وزارت نیرو ارسال شده و قرار است ظرف هفته‌های آینده، تعرفه نهایی توسط وزارت نیرو اعلام شود.
وزارت نیرو برنامه دارد که کنتورهای اختصاصی شارژ خودرو در منازل نصب شده و برای آن تعرفه جداگانه‌ای تعیین شود. از این رو، هیچ نگرانی بابت کمبود برق در شرایط پیک تابستان برای برقی‌سازی حمل‌ونقل وجود ندارد. در این راستا، حدود ۳۰ مگاوات برق برای خودروها و ۳۰ مگاوات برق برای اتوبوس‌ها مورد نیاز است که این ۶۰ مگاوات در برابر مصرف ۵هزار مگاواتی تهران در پیک تابستان، حدود ۱.۲ درصد است.
از سوی دیگر، در ساعات اوج نیاز مصرف برق در شبکه، با اتصالی که بین مراکز شارژ خودرو با شبکه سراسری ایجاد می‌شود، می‌توان با قابلیت کنترل از راه دور، محدودیت‌های موقتی در میزان برقی که به ایستگاه‌های شارژ ارسال می‌شود، ایجاد کرد. ایستگاه‌های شارژی که تاکنون احداث شده‌اند می‌توانند بیش از هزار خودرو را پاسخگو باشند.
درعین‌حال، به هر میزانی که توسعه خودروهای برقی رقم بخورد، آمادگی نصب و احداث ایستگاه شارژ را داریم. علاوه بر این، گروه مپنا پیشنهادهایی به وزارت نیرو ارائه داده است تا با انجام اقداماتی در نیروگاه‌های موجود، برای نیروگاه‌های بخاری و سیکل‌ترکیبی حدود یک تا دو مگاوات و برای نیروگاه‌های گازی حدود ۳ مگاوات به توان خروجی نیروگاه اضافه شود که این مقدار، برای تامین برق پایدار ایستگاه‌های شارژ تخصیص یابد.
همچنین نمونه ایستگاه شارژ با قابلیت تامین برق مورد نیاز توسط پنل‌های خورشیدی تهیه شده است و این امکان وجود دارد که در مناطق مختلف بر حسب نیاز، از این نوع ایستگاه‌ها نیز استفاده شود.
با توجه به ناترازی روزانه بالغ‌بر ۱۰ میلیون لیتری بنزین در کشور، مسیر برقی‌سازی حمل‌ونقل مسیری انکارناپذیر و و توقف‌ناپذیر است و باید کشور به این سمت حرکت کند. خودروهای برقی، به‌جز دستاوردهای محیط زیستی و کاهش آلایندگی هوا، به‌مراتب از خودروهای بنزینی مقرون به‌صرفه‌تر هستند و هزینه‌های نگهداری کمتری دارند. عمده قیمت خودرو برقی مربوط به باتری بوده که قیمت باتری نیز نسبت به پنج سال پیش حدود یک‌چهارم شده است و با گذشت زمان، قیمت باتری خودروهای برقی نیز کاهش می‌یابد که تامین این خودروها را مقرون به‌صرفه‌تر می‌کند.
مپنا در مورد احداث کارخانه تولید باتری خودروهای برقی نیز از سه سال پیش کار خود را آغاز کرد و قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ باتری‌سازی در چین امضا کرد که بر این اساس، کارخانه ای را در دست احداث دارد. سوله‌های این ساختمان ساخته شده و ماشین‌آلات آن خریداری شده و گاه در محل قرار گرفته‌اند. این کارخانه بنا دارد باتری لیتیوم‌یونی را برای خودروهای برقی تولید کند، اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.
امیدواریم هرچه سریع‌تر مشکلات اقتصادی موجود برطرف شود تا مپنا بتواند این کارخانه را به بهره‌برداری برساند. بخش عمده‌ای از مواد اولیه تولید باتری از چین وارد می‌شود. ماشین‌آلات آن هم از چین وارد شده است. اما طراحی و تولید در داخل کشور انجام خواهد شد. ظرفیت این کارخانه نیم گیگاوات ساعت در سال خواهد بود که البته قابل توسعه خواهد بود.
عادل دمشقی، معاون مدیرعامل شرکت مکو در کسب‌وکار برقی‌سازی مپنا
تعرفه برق ورودی در ایستگاه‌ها باید در اولویت باشد
حدود یک سال پیش دفترچه‌ای که برای تعرفه قیمت‌گذاری شارژ خودروهای عمومی در ایستگاه‌های عمومی و خصوصی از سمت مپنا تدوین شد، در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت.
درحال‌حاضر با تغییر و تحولاتی که صورت گرفته است، به نظر می‌رسد وزارت نیرو با شتاب بیشتری حرکت می‌کند. هماهنگی خوبی هم با وزارت صمت ایجاد شده است. درحال‌حاضر با توجه به این‌که تعرفه شارژ در خانه‌ها به‌صورت پلکانی است، ممکن است این موضوع برخی افراد را در مقایسه با مصرف قبلی شگفت‌زده کند. اما برای پیمایش متوسط ۱۰۰ کیلومتر، این عدد شرایط مناسبی دارد.
طرحی که وزارت نیرو در جلسات مطرح کرده، نصب کنتورهای اختصاصی در منازل برای شارژ خودروهای برقی است که بتواند عملیات تعرفه‌گذاری در خانه‌ها را هم کنترل کند. این به نفع مردم خواهد بود، چراکه اگر از تعرفه‌های قبلی استفاده کنند، برای آن‌ها گران‌تر تمام می‌شود. اما اگر در ساختمانی کنتور اختصاصی نصب شود، براساس نرم‌افزارهای موجود می‌توان تقسیم‌بندی بین مالکان خودروهای برقی در یک ساختمان را انجام داد و هزینه هر فرد را به‌طور جداگانه مشخص کرد.
درحال‌حاضر تولید خودرو برقی به آن معنا که عمق داخلی‌سازی بالا باشد، وجود ندارد اما به‌زودی برخی شرکت‌های خودروسازی تولید این خودروها را آغاز می کنند.
ازجمله کرمان‌موتور که ما با آن برای ۳۷هزار خودرو قرار داریم و خودرو خود را تا اواخر سال آینده با عمق داخلی‌سازی بالا عرضه می‌کند. به همین ترتیب، دو خودروساز بزرگ هم محصولات اولیه خود را معرفی کرده و اقدامات اولیه آن را انجام داده‌اند و در حال انجام نمونه‌سازی هستند.
این موضوع زمان می‌برد. تولید به‌صورت SKD را نیز شرکت نوین ماهان (نبکا) که جوینت‌ونچر گروه مپنا با گروه کرمان‌خودرو است، آغاز کرده و اولین شرکتی است که در ایران به‌صورت SKD خودروهای برقی تولید می کند و تا امروز ۱۵۰ دستگاه از آن‌ها را تولید کرده است. اگر SKD را تولید ندانیم، انتظار می‌رود تولید با عمق داخلی‌سازی بالا حدود یک سال و نیم تا دو سال آینده در میان خودروسازان شکل بگیرد که شامل یک شرکت خصوصی یعنی کرمان‌موتور و دو شرکت دولتی یعنی ایران‌خودرو و سایپا می‌شود.
اما درخصوص تعرفه هنوز تصمیم‌گیری نشده است و صرفا مبلغی را مشخص کرده‌اند که نمی‌توان آن را تجاری دانست. به‌هرحال رویه‌ای مشخص شده است که در دفترچه اعلام می‌کنند. چون این عدد نهایی نبوده و در کمیته تایید نشده است، نمی‌توان اعلام‌نظر کرد. اما مشخص‌شدن این تعرفه یک ضرورت جدی است که باید در هفته‌های آینده تعیین تکلیف شود.
این موضوع باید هم برای ایستگاه‌های شارژ عمومی و هم برای خانه‌ها تعیین تکلیف شود. بنابراین درهفته‌های آینده باید تعرفه برق ورودی در ایستگاه‌های شارژ و الزامات برای فروش مشخص شود. بدین منظور، برق باید در ایستگاه‌های شارژ سریعا فرآوری شده و بعد تحویل داده شود. بنابراین باید هزینه خروجی برق هم مشخص شود.
