با وجود اجرای طرح‌های مختلف اما هنوز شاهد تخلفات گسترده راکبان موتورسیکلت‌ها هستیم به‌طوری‌که بیش‌از ۸۰درصد صاحبان این وسایل‌نقلیه حداقل با یک مورد تخلف اسنادی یا کاربری (مثلا کلاه ایمنی) مواجه هستند و طرح‌های ضربتی پلیس نیز همچنان نتوانسته است مانع معضل موتورسیکلت‌های متخلف شود.نگاهی گذرا به معابر پایتخت و شهرهای دیگر، به ویژه کلانشهرها هم گواه این ادعاست. دولت در قالب لایحه اصلاح قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، قصد دارد تخلفات دیده‌شده در قانون برای رانندگان موتورسیکلت را گسترده‌تر کند تا از آسیب‌ها و معضلات ناشی‌از رانندگی راکبان بدون داشتن گواهینامه بکاهد. از طرفی دولت به‌تازگی شرایط صدور گواهینامه موتورسیکلت را تسهیل کرده و حتی به افراد زیر 18سال نیز در شرایطی اجازه دریافت گواهینامه موتورسیکلت را داده است. در ادامه این موضوع را بررسی می‌کنیم.
تسهیل دریافت گواهینامه موتورسیکلت
طبق قانون، رانندگی بدون داشتن گواهینامه جرم محسوب می‌شود و پلیس موظف است ضمن متوقف کردن وسیله نقلیه، راننده را به مرجع قضایی معرفی کند.
تا اینجای کار همه می‌دانند هر فرد برای راندن وسایل نقلیه موتوری باید گواهینامه معتبر کسب کند، اما مشکل اینجاست موتورسیکلت‌سواران با تصور اینکه موتور وسیله‌نقلیه نیست، از این قانون تبعیت نمی‌کنند به طوری که طبق آمار پلیس از ۱۲میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده در کشور، راکبان ۶میلیون دستگاه بدون داشتن گواهینامه در سطح شهر و جاده‌ها تردد می‌کنند! با این حال باید توجه داشت در شرایط کنونی که نیمی از راکبان موتورسیکلت بدون داشتن گواهینامه اقدام به رانندگی می‌کنند، باید شرایط را برای دریافت گواهینامه تسهیل کرد زیرا طبق آمار پلیس، عامل ۴۰درصد تصادفات در کشور راکبان موتورسیکلت‌ها هستند و از آنجا که نیمی از آنها گواهینامه ندارند، در زمان بروز حوادثی که به صدمات و تلفات جانی منجر می‌شود، نمی‌توانند از ظرفیت‌های قانونی بیمه شخص ثالث برای پرداخت دیه و خسارات جانی و مادی استفاده کنند که این امر تبعات اجتماعی و اقتصادی فراوانی را برای خانواده‌ها و جامعه به‌دنبال دارد.
به همین منظور دولت به‌تازگی (دی‌ماه ۱۴۰۲) شرایط صدور گواهینامه موتورسیکلت را تسهیل کرده است؛ بر این اساس موتورسیکلت‌ها به چهار گروه تقسیم شده‌اند؛ برای موتور سیکلت‌های (الف-م) و (الف‌ـ۱) داشتن حداقل ۱۶سال، برای موتورسیکلت (الف‌ـ2) داشتن حداقل ۱۸سال تمام و برای موتورسیکلت (الف) که به سایر موتورسیکلت‌ها اطلاق می‌شود، داشتن حداقل ۲۱سال تمام الزامی است.
بررسی تقسیم‌بندی انواع موتورسیکلت‌ها برای دریافت گواهینامه
موتورسیکلت‌های (الف-م) به موتورسیکلت‌های دو ، سه یا چهارچرخ گفته می‌شود که حداکثر سرعت آنها از 45کیلومتر بر ساعت تجاوز نکند و علاوه بر آن، دارای یکی از این شرایط نیز باشند:
موتورسیکلت‌های بنزینی که حجم سیلندر آنها از 50سی‌سی تجاوز نکند. موتورسیکلت‌های برقی که حداکثر توان پیوسته آنها از چهار کیلو وات تجاوز نکند و موتورسیکلت‌های چهارچرخی که جرم آنها از 350 کیلوگرم تجاوز نکند.
موتورسیکلت‌های (الف‌ـ۱) موتورسیکلت‌های دوچرخ یا بدون اتاقک پهلو (سایدکار) هستند که حجم سیلندر آنها از 125سی‌سی و توان آنها از 11کیلووات و نسبت توان به جرم‌شان از یک‌دهم تجاوز نکند و موتورسیکلت‌های سه‌چرخی که توان آنها از 15کیلو وات تجاوز نکند.
همچنین موتورسیکلت‌های (الف‌ـ2) شامل موتورسیکلت‌هایی است که توان آنها از 35کیلو وات و نسبت توان به جرم آنها از دودهم تجاوز نکند.
توقیف موتورسیکلت‌های متخلف تا یک‌ماه
از آنجاکه موتورسیکلت‌سواران عامل ۴۰درصد تصادفات کشور هستند، دولت در لایحه اصلاح قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، قصد دارد ماده ۲۰ قانون فعلی رسیدگی به تخلفات رانندگی را اصلاح کند.
در لایحه ارسالی دولت به مجلس درباره این ماده، چنین پیشنهاد شده است: کلیه قوانین و مقررات مربوط به حمل‌ونقل و عبورومرور در مورد موتورسیکلت‌ها نیز جاری است و حرکت در پیاده‌رو و در جهت مخالف و معابر غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز، ایجاد عمدی صدای ناهنجار، حمل بار و سرنشین بیش‌از ظرفیت مجاز نسبت‌به ظرفیت تعیین شده در آیین نامه مربوط، تردد بدون پلاک یا با پلاک مخدوش یا پوشیده، حرکت نمایشی مارپیچ، تک‌چرخ، حمل یدک، عدم استفاده از کلاه‌ایمنی و تردد در خطوط ویژه، با موتورسیکلت تخلف محسوب شده و ماموران راهور موظفند ضمن صدور قبض جریمه نسبت‌به توقیف موتورسیکلت حداکثر به مدت یک‌هفته و در صورت تکرار یک‌ماه اقدام کنند.
همچنین در صورت تکرار تخلفات مذکور برای بار چهارم، گواهینامه فرد متخلف ابطال و تا یک‌سال امکان اخذ مجدد گواهینامه جدید مقدور نیست. برای رفع توقیف در هر مرحله گذراندن دوره آموزشی کم‌خطر برای راکبان موتورسیکلت الزامی است. سرفصل‌های آموزشی دوره ویژه موتورسیکلت به پیشنهاد پلیس راهنمایی‌ورانندگی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به تایید وزیر کشور می‌رسد.
در تبصره این ماده پیشنهادی نیز آمده است: صورت وضعیت جریمه تخلف از مقررات راهنمایی‌ورانندگی راکبان موتورسیکلت ها در شماره ملی آنان ثبت می‌شود. بر این اساس و در صورتی که این لایحه در مجلس تصویب شود، حرکت در معابر غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز، تردد بدون پلاک یا با پلاک مخدوش و پوشیده به فهرست تخلفات رانندگان موتورسیکلت اضافه می‌شود ضمن آنکه با توجه به اینکه برخی راکبان موتورسیکلت اقدام به حمل بار می‌کنند، قرار شده است این موضوع در آیین‌نامه‌ای بررسی و ظرفیت حمل بار و سرنشین برای موتورسیکلت تعریف شود.
