این روزها تب خودروهای برقی به‌صنعت و بازار خودرو کشور ما نیز سرایت کرده و مسئولان مربوطه در حال اجرایی کردن سیاست‌هایی برای الکتریکی کردن وسایل حمل‌ونقل عمومی و گسترش سبد محصولات الکتریکی و هیبرید در بازار خودروهای شخصی هستند. در این باره گفت‌وگویی با سیدمجتبی رئیسیان، کارشناس بازار و صنعت‌خودرو انجام دادیم که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید.

رئیسیان در زمینه خودروهای برقی مطالعاتی داشته و در این زمینه مقالاتی را گردآوری کرده است که این منابع، محور گفت‌وگویی است که با این کارشناس بازار و صنعت‌خودرو انجام شده است.

در زمینه تولید خودروهای الکتریکی بین چه برندهایی در سطح جهانی رقابت وجود دارد؟

در حال حاضر در بازارهای جهانی، برندهای معتبر و بزرگ پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه توسعه خودروهای برقی داشته‌اند. برندهای معروفی از جمله Tesla ، Nissan، BMW، Audi و Volkswagen در توسعه و تولید خودروهای برقی پیشتاز بوده‌اند.

به‌عنوان مثال، Tesla با مدل‌هایی نظیر Model S و Model 3 خودروهای برقی را با راندمان بالا و قابلیت پیمایش مسافت‌های طولانی به‌مصرف‌کنندگان ارائه می‌کند. برندهای دیگر نیز در تولید و بهبود خودروهای برقی سهم مهمی دارند. ایالات‌متحده با تولیدکننده‌هایی مانند Tesla وGeneral Motors و چین با شرکت‌هایی همچون BYD و NIO در این عرصه پیشتاز هستند.

در اروپا نیز برندهایی چون Volkswagen، BMW، Audi و Renault در این زمینه فعالند. ژاپن هم یکی از کشورهای پیشرو در تولید خودروهای برقی است. شرکت‌هایی همچون Toyota ، Nissan و Honda نیز در این حوزه فعالیت دارند. ژاپنی‌ها به‌دلیل برخورداری از تکنولوژی‌های پیشرفته و تجربه‌ طولانی در صنعت‌خودرو، در توسعه و تولید خودروهای برقی نقش اساسی دارند.

درهمین زمینه، شرکت‌هایی چون Hyundai و Kia از کره‌جنوبی، خودروهای برقی با کیفیت و بازارپسندی تولید کرده‌اند. Hyundai با مدل Kona Electric و Ioniq Electric و Kia با مدل‌های Soul EV و Niro EV در بازار خودروهای برقی حضور جدی دارند. همچنین کره جنوبی به‌عنوان یکی از بازارهای مهم خودروهای برقی در جهان به‌شمار می‌رود.

سازندگان خودروهای برقی، با چه روش‌هایی سعی در کسب سهم بیشتری از بازارهای جهانی دارند؟

در حال حاضر شرکت‌های مطرح سازنده خودروهای برقی علاوه‌بر جنگ قیمتی، با ارائه برخی آیتم‌ها در محصولاتشان، سعی در کسب سهم بیشتری از بازار خودروهای الکتریکی دارند. برخی از این آیتم‌ها عبارتند از:

دامنه مسافت: خودروهای برقی که میزان مسافت قابل طی شدن با یک بار شارژ را افزایش می‌دهند، جذابیت بیشتری برای مصرف‌کنندگان دارند. توسعه تکنولوژی باتری‌ها و بهبود راندمان انرژی در این زمینه اهمیت دارند.

سرعت شارژ: زمان شارژ باتری خودروهای الکتریکی نیز نقش مهمی در این رقابت ایفا می‌کند. خودروهایی که به‌سرعت شارژ می‌شوند، جذابیت بیشتری برای خریداران دارند.
تکنولوژی‌های هوشمند: ارائه تکنولوژی‌های هوشمندی مانند سیستم‌های خودران محدود، سیستم‌های اطلاعات و سرگرمی پیشرفته و اتصال به‌شبکه‌ اینترنت از دیگر نقاط قوت خودروهای برقی است.

طراحی خاص و وزن سبک: خودروهای برقی با طراحی مدرن، جذاب و وزن کمتر خواهان بیشتری دارند. کاهش وزن خودرو به‌بهبود کارایی و افزایش مسافت طی‌شده با یک بار شارژ کمک می‌کند.
بهره‌وری انرژی: خودروهایی که از انرژی‌های پاک‌تری استفاده کرده و سبب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شوند، در بازارهای رقابتی عملکرد بهتری دارند.

این عوامل با توجه به‌پیشرفت تکنولوژی و تلاش تولیدکنندگان در بهبود مدل‌ها، به‌شکل مداوم در حال تحول هستند. همچنین خودروهای برقی اغلب آپشن‌ها و امکانات رفاهی زیادی را برای مشتریان خود فراهم می‌کنند.

از جمله این آپشن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: سیستم‌های امنیتی و پشتیبانی راننده (سیستم‌های هشدار تصادف، کنترل پایداری، سیستم‌های کمک به‌راننده مانند ردیابی خط و سرعت، سیستم‌های تشخیص تردد و سیستم‌های ایمنی فعال)، سیستم‌های ناوبری و ارتباطات (نمایشگرهای لمسی بزرگ، اپلیکیشن‌های هوشمند، اتصال به‌اینترنت و سیستم‌های هوشمند گفتاری) و سیستم‌های خودران.

از طرفی وزن خودروهای برقی و خودروهای بنزینی به‌طور کلی تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. استفاده از آلومینیوم، فیبر کربن و پلیمر برای کاهش وزن خودرو هر روز جنبه‌های گسترده‌تر پیدا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که خودروهای امروزی از لحاظ وزن، سرعت و مصرف سوخت با نسل‌های پیشین قابل مقایسه نیستند.

آن‌چه مشخص است این‌که در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا و کانادا قوانین سختگیرانه‌ای برای استفاده از مواد سبک در لوازم‌یدکی و کاهش وزن خودرو وجود دارد. تفاوت وزن در خودروهای الکتریکی به‌باتری آن‌ها بستگی دارد.

باتری‌های خودروهای برقی به‌طور معمول سنگین‌تر از موتور و تجهیزات مرتبط هستند. به‌عنوان مثال بسته به نسخه تسلا مدل S، وزن باتری می‌تواند از 430 تا 600 کیلوگرم برای خودرویی با جرم کلی 2100 تا 2300 کیلوگرم متغیر باشد. یک باتری 600 کیلوگرمی تسلا مدل S می‌تواند برد خودرو را تا 500 کیلومتر افزایش دهد.

همچنین وجود موتورهای الکتریکی و سیستم‌های مرتبط با انتقال انرژی الکتریکی نیز به‌وزن خودروهای برقی اضافه می‌کنند. البته برخی خودروهای برقی از مواد ساختاری جدید و سبک‌تری ساخته می‌شوند تا وزن آن‌ها کاهش یابد و به‌مسافت طی‌شده بیشتری با یک بار شارژ دست پیدا کنند. به‌طور کلی، خودروهای برقی ممکن است سنگین‌تر از مدل‌های مشابه سوختی باشند؛ اما تلاش برای بهینه‌سازی و کاهش وزن با استفاده از تکنولوژی‌های جدید سبب شده است برخی مدل‌ها وزن نسبتا کمتری داشته باشند.

کمی درباره برخی اجزای اساسی خودروهای برقی و تفاوت آن‌ها با خودروهای احتراق‌داخلی توضیح می‌دهید؟

در خودروهای برقی، انتقال نیرو به‌چرخ‌ها نسبت به خودروهای سوختی بسیار متفاوت انجام می‌شود. این انتقال نیرو توسط یک یا چند موتور الکتریکی انجام می‌شود. نحوه کار خودروهای برقی به‌صورت خلاصه به‌این صورت است که باتری‌ها، برقی را که از ایستگاه شارژ یا سیستم ترمیم انرژی تولید می‌شود، ذخیره می‌کنند.

اینورتر نیز وظیفه تبدیل جریان مستقیم (DC) از باتری به‌جریان متناوب (AC) برای انتقال به‌موتور الکتریکی را برعهده دارد. معمولا یک یا چند موتور الکتریکی در خودرو برقی وجود دارد که این موتورها نقش مهمی در تامین نیرو برای چرخ‌ها برعهده دارند.

در برخی خودروهای برقی نیز از سیستم ترمز الکتریکی برای بازیابی انرژی استفاده می‌شود. مجموع این سیستم‌ها به‌خودروهای برقی این امکان را می‌دهند که بدون وجود گیربکس سنتی و با راندمان بالا حرکت کنند. تغییر سرعت در خودروهای برقی بیشتر به‌صورت الکترونیکی و بدون نیاز به‌دنده‌های مکانیکی انجام می‌شود.

بسیاری از خودروهای برقی از سیستم‌های محدودکننده شتاب استفاده می‌کنند که به‌عنوان سیستم کنترل پایداری و ایمنی شناخته می‌شوند. این سیستم‌ها به‌طور خودکار شتاب و سرعت خودرو را کنترل کرده و در صورت لزوم، عملکرد خودرو را تنظیم می‌کنند تا ایمنی راننده و سرنشینان تضمین شود.

سیستم‌های کنترل پایداری می‌توانند شامل این موارد باشند: مدیریت ترمیم و ترمیم انرژی و کنترل استارت و توقف خودکار و کنترل ضربان ترمزها. این سیستم‌ها به‌کاهش خطرات وقوع حوادث و افزایش ایمنی در خودروهای برقی کمک می‌کنند. سیستم تعلیق در خودروهای برقی معمولا شبیه به‌خودروهای سوختی است و به منظور ایجاد راحتی در رانندگی و کنترل بهتر خودرو روی جاده‌ها طراحی شده است. این سیستم‌ها به‌تعلیق هوا، تعلیق هیدرولیک یا ترکیبی از این دو نوع تعلیق مجهز هستند. در سیستم تعلیق هوا (Air Suspension) از باد به‌جای فنرهای معمولی برای ایجاد فضای تعلیق بین خودرو و جاده استفاده می‌شود.

در این نوع تعلیق، امکان تنظیم ارتفاع خودرو برای راحتی در رانندگی وجود دارد. در تعلیق هیدرولیک (Hydraulic Suspension)از فشار مایع هیدرولیک به‌عنوان جایگزین فنرهای معمولی استفاده می‌شود. این سیستم اغلب امکان تنظیم ارتفاع خودرو و نرمی یا سفتی سیستم تعلیق را فراهم می‌کند. کنترل الکترونیک تعلیق (Electronic Suspension Control) با استفاده از سنسورها و سیستم‌های کنترل الکترونیکی، تعلیق خودرو را به‌طور دینامیک و با توجه به شرایط رانندگی تنظیم می‌کند. همچنین برخی خودروهای برقی از سیستم کنترل وزن (Weight Distribution Control) برای توزیع بهینه وزن بین چرخ‌ها به‌منظور بهبود کنترل و استحکام در رانندگی استفاده می‌کنند. تمام این سیستم‌ها به‌منظور افزایش کیفیت رانندگی و بهبود کنترل خودروهای برقی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

امنیت خودروهای الکتریکی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

شاید در برخی موارد امنیت خودروهای برقی نسبت به‌خودروهای بنزینی بیشتر باشد. به‌عنوان مثال برخی خودروهای برقی به‌دلیل عدم‌برخورداری از موتور سوختی و گیربکس، می‌توانند در تصادفات به‌نحوی متفاوت و موثرتر عمل کنند. از طرفی وزن باتری‌های خودروهای برقی نیز ممکن است به‌عنوان یک عامل موثر در افزایش ایمنی در تصادفات عمل کند.

در این زمینه خودروهای برقی معمولا به‌سیستم‌های کنترل پایداری و سیستم‌های ایمنی فعالی مانند ABS، سیستم ترمیم فشار ترمز، ESP، برنامه پایداری الکترونیکی و سیستم‌های هشدار تصادف مجهز هستند. البته تصادف از جلو (Frontal Crash) بیشترین خطرات را برای خودروهای برقی دارد.

باتری‌های خودروهای برقی ممکن است در این نوع تصادف آسیب ببینند و در موارد نادر دچار آتش‌سوزی شوند. البته تحقیقات نشان می‌دهند موارد این چنینی بسیار نادر هستند.

در مجموع خودروهای برقی با توجه به‌ساختار، سیستم‌های ایمنی و تکنولوژی‌های پیشرفته، معمولا به اندازه خودروهای بنزینی یا حتی بهتر از آن‌ها در تامین ایمنی در تصادفات عمل می‌کنند.

در حال حاضر قیمت خودروهای الکتریکی تحت‌تاثیر چه فاکتورهایی قرار دارد؟

محدوده قیمتی خودروهای برقی متناسب با مدل، برند، امکانات و تکنولوژی مورد استفاده متغیر است. خودروهای مقرون به‌صرفه معمولا با محدودیت‌های مسافت و برخورداری از امکانات ساده، با قیمت پایین‌تری عرضه می‌شوند. خودروهای برقی متوسط با مسافت طی‌شده، امکانات متوسط و کیفیت ساخت خوب، در محدوده قیمتی متوسط قرار می‌گیرند.

درعین حال مدل‌های برقی از برندها و شرکت‌های لوکس با امکانات بالا، طراحی شیک و پیمایش بیشتر، در محدوده قیمتی بالایی قرار می‌گیرند. به‌طور کلی با پیشرفت تکنولوژی و افزایش تقاضا، تنوع در مدل‌ها و قیمت‌های خودروهای برقی نیز افزایش یافته است. در این میان برخی شرکت‌های غیر خودرویی نیز به‌تولید خودروهای برقی علاقه‌مند هستند.

شرکت‌های ارتباطی مانند Apple و Google با تمرکز بر تکنولوژی‌های هوشمند و ارتباطات، به‌دنبال حضور در بازار خودروهای برقی هستند. شرکت‌هایی چون Tesla که در اصل یک شرکت فعال در حوزه انرژی است و شرکت‌های نفتی مثل BP نیز به توسعه فناوری و تولید خودروهای برقی مشغولند.

در این میان شرکت‌هایی که در زمینه اتوماسیون و رباتیک فعالیت می‌کنند هم نقش مهمی در توسعه خودروهای خودران برقی دارند. تولیدکنندگان باتری‌ها مانند Panasonic و LG Chem نیز به‌عنوان تامین‌کنندگان باتری خودروهای برقی از اهمیت زیادی برخوردارند.

همچنین شرکت‌های زیادی در سراسر جهان در حال سرمایه‌گذاری و همکاری در حوزه خودروهای برقی هستند. دلیل این رویکرد را می‌توان با رشد پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییر تقاضاها به‌سمت خودروهای پاک مرتبط دانست.