صنعت خودرو در سال جاری تولید ۱.۷میلیون دستگاه خودرو را هدف قرار داده است. بعضی دستیابی به این هدف را غیرممکن و برخی دیگر معتقد هستند دستیابی به این هدف رؤیا نیست و احتمالا در پایان سال چیزی در همین حدود رقم تولید خودرو در کشور خواهد بود. با این حال برای دستیابی به این هدف نیاز است برخی مشکلاتی که سال گذشته نیز وجود داشتند، برطرف شوند. کمبود نقدینگی، کمبود ارز و طولانی شدن روند تامین ارز و ... از جمله مشکلات اصلی پیش روی تولید این حجم از خودرو است. با این حال درصورتی‌که قیمت‌گذاری خودرو به خودروساز واگذار شود و مشکل نقدینگی از این طریق از بین برود، شاهد افزایش تولید و البته کمبود مشتری به‌دلیل افزایش تولید خواهیم بود.

درخصوص قیمت‌گذاری باید اتفاقات مثبتی رخ بدهد و یکبار برای همیشه این مشکل حل شده تا صنعت خودرو تبدیل به صنعتی سودده شود. در همین زمینه با مازیار بیگلو، دبیر انجمن قطعه‎سازان به گفت‌وگو پرداختیم.

وضعیت صنعت قطعه‌ و خودروسازی کشور در سال جاری و همچنین سیاست‌های این صنایع در سال جدید چگونه است؟

باید در چند بخش مختلف به آن‌ها نگاه کرد. سیاست‌های ریالی که متاسفانه مانند سال قبل است و با همان روال کمبود شدید نقدینگی و دیرپرداخت مطالبات قطعه‌سازان روبه‌رو هستیم و اتفاق خاصی نیفتاده است. تمهیداتی که از سال قبل مطرح بودند به سمت جلو در حرکت است اما هنوز چندان تاثیر نگذاشته‌اند. به‌عنوان‌مثال سیستم تامین زنجیره مالی قطعه‌سازی هنوز به بهره‌برداری نرسیده و برداشتی از این محل انجام نشده است. درحال‌حاضر مطالبات قطعه‌سازان از هر خودروساز بالای ۱۰۰همت است که حدود ۳۰ همت آن سررسید شده که رقم بسیار سنگینی برای این صنعت است. ازسوی‌دیگر سیاست‌های نقدینگی هم شفاف نیستند؛ وعده‌های مثبتی داده می‌شود اما زمان آن که فرا می‌رسد اتفاق خاصی نمی‌افتد. تولید بسیار به سختی انجام می‌شود، صحبت از کاهش و توقف تولید نیست اما به سختی انجام می‌شود.

آخرین پرداختی مربوط به چه زمانی است؟

آخرین دریافتی‌ها پایان اسفندماه سال گذشته بوده که تکافوی نیاز قطعه‌سازان و تجمع مطالبات را نمی‌کرد. دریافتی‌های آخر سال تنها باعث شد آخر سال را بگذرانیم. در سال جدید با توجه به اتفاقات ارزی و نوسانات، خرید مواد اولیه حتی تولید داخل بسیار سخت شده است و فروشنده‌ها عرضه را متوقف کرده‌اند و نگران تغییر قیمت‌ها هستند. فروشندگانی هم که عرضه را ادامه می‌دهند، پول نقد مطالبه می‌کنند که در سیستم خودروسازی مطالبات به سختی و بسیار با حجم پایین انجام می‌شود.

با توجه به شرایط فعلی، خریدها به صورت دلاری انجام می‌شود؟

خریدها دلاری نشده است. وضعیت ارز بر بازار تاثیر گذاشته اما به دلیل آنکه عمده مصرف قطعه‌سازی در سامانه نیماست و در سامانه نیما تغییر محسوسی روی قیمت‌ دلاری انجام نشده است.

عملا همیشه این طور بوده که با تغییر بازار، چند هفته زمان می‌برد که تاثیر آن به طور مستقیم معلوم شود. فعلا بیشتر باعث توقف بازار شده است و دوستانی که مواد اولیه می‌فروشند به دلیل نگرانی در مورد جهش قیمت‌ها از فروش اجتناب می‌کنند یا در صورت فروش به صورت اعتباری کار نمی‌کنند و باید به صورت نقدی باشد. این هم با توجه به مطالبات سنگینی که قطعه‌سازان از خودروسازان دارند، بسیار سخت است.

راهکار بلندمدت این مشکلات SVS یا تامین مالی زنجیره تامین است که این سیستم هم افت‌وخیزهایی داشته و زمان لازم دارد. اگر از اگر همین امروز کار با این سیستم را آغاز کنیم، تاثیر آن چهارماه زمان می‌برد. بنابراین بحران نقدینگی کماکان وجود دارد. اتفاق خوب این است که همت قطعه‌سازان، حفظ تولید است. کما این که قبلا هم همین بوده است. قطعه‌سازان با تمام توان و انرژی و هر آنچه در چنته دارند، می‌کوشند تولید خودرو را حفظ کنند. وزیر صمت هم اعلام کرد به تولید ۵ هزار دستگاه در روز رسیده‌ایم اما مهم است بتوانیم این رقم را افزایش دهیم و حفظ کنیم.

امیدواریم تامین مالی زنجیره تامین کمک‌کننده باشد. موارد دیگری مانند شبه‌پول و اعتبارات مالی هم مطرح هستند. بحث گشایش اعتبارات ریالی هنوز باز و قابل‌استفاده است، اوراق وام برای برخی قابل‌استفاده و خرید دین برای توسط برخی شرکت‌ها مورد قبول است. با ترکیب نقدینگی و اعتبارات شبه‌پولی فعلا قطعه‌سازی نفس می‌کشد اما تولید کار بسیار سختی شده است.

تولید روزانه ۵هزار دستگاه بسیار خوب و قابل‌قبول است. اما با وجود همه این مشکلات چگونه این آمار به‌دست آمده است؟

بله آمار خوبی است. برای تعداد زیادی از این محصولات از تولیداتی که در انبارهاست، استفاده می‌شود. هنوز هم قطعه‌سازان از کانال‌های اعتباری و منابع مالی که با اعتبار خود تامین‌ می‌کنند، کار را پیش می‌برند. اما این موارد نمی‌تواند ادامه‌ داشته باشد. اگر فکر اساسی برای تامین نقدینگی برای چند ماه آتی و تا زمان رسیدن شبه‌پول‌ها و اعتبارات بانکی به مدار اصلی نشود، تولید افت خواهد کرد. هیچ قطعه‌سازی دوست ندارد تولید خودروسازان افت پیدا کند.

چه راهکاری برای تامین نقدینگی پاسخگو خواهد بود؟

همیشه شریان اصلی تامین نقدینگی هر شرکت تولیدی، بحث فروش است. چند سالی است که فروش خودروسازان با سیاست‌هایی پیش می‌رود که یک بار امتحان شده و جواب آن‌ها منفی بوده است. بحث سامانه جامع و ایجاد تعهد برای خودروسازان و قیمت‌گذاری دستوری، خودروسازان را به جایی می‌رساند که از محل فروش منفعت چندانی نداشته باشد و نتواند خود را مدیریت کند. تا زمانی که بحث فروش چه از لحاظ قیمتی و چه از لحاظ فرآیندی در خودروسازی ما حل نشود، همین روند ادامه‌دار خواهد بود.

بالاخره یک دلاورمرد با قلب شجاع می‌خواهد که یک بار برای همیشه در این زمینه تصمیم‌گیری کند، بازار خودرو را به سمت بازار آزاد ببرد، واردات خودرو را به صورت معقول آزاد بگذارد، تامین‌کننده ارزی انجام دهد، دامنه انتخاب مشتری را در بازار خودرو بازبگذارد. مشتریان اختیار دارند و بهتر از همه ما درک می‌کنند و براساس توان مالی و خواسته‌های خود، بهترین خودرو را
انتخاب می‌کنند.

درحال‌حاضر تولیدات خودروهای مونتاژی هم به اندازه‌ای بالاست که دیگر تولید خودروهای داخلی انحصاری نیست. بهترین راه این است که در بلندمدت و به‌عنوان یک اقدام شجاعانه تصمیم‌ گرفته شود که فروش و قیمت‌گذاری برای خودروسازان آزاد و از طرف دیگر به خودروهای مونتاژی و وارداتی نیز امکاناتی داده شود تا در بازار دامنه بزرگی از قیمت‌ها و کیفیت‌ها و خودروهای مختلف داشته باشیم و مردم اختیار داشته باشند که خودشان تصمیم‌ بگیرند.

وزیر صمت برای سال جاری تولید ۱.۷میلیون دستگاه را برنامه‌ریزی کرده است. به نظر شما با شرایط فعلی امکان رسیدن به این عدد وجود دارد؟ آیا برای این هدف با قطعه‌سازان مشورت شده است؟

۱.۷میلیون دستگاه قابل‌دسترسی است، چراکه قرار است بخش قابل‌توجهی از آن را خودروسازان مونتاژی برعهده بگیرند که آمار نشان داده این خودروسازان طی سال‌ها قبل رشد خوبی در تولید داشته‌اند. برای این که دو خودروساز بزرگ به سهم خود از نظر ظرفیت چه در سطح قطعه‌سازی و چه در سطح خودروسازی دست یابند، از نظر فنی امکان‌پذیر است. تنها موردی که تاثیر بالایی دارد و باید حل شود، اول بحث کمبود نقدینگی در زنجیره قطعه‌سازی است و دوم باید مختصر ارزی که مورد نیاز تولید دو خودروساز است، به آن‌ها تعلق گیرد.

به نظر من باید همان رفتاری که با خودروسازان مونتاژی می‌شود، با دو خودروساز داخلی کشور هم انجام شود. به عنوان مثال می‌بینیم یک خودروساز مونتاژی۱.۷میلیارد دلار در سال برای تولید ۱۶۰ تا ۱۷۰هزار خودرو دریافت می‌کند. اگر به همین نسبت ارز مورد نیاز قطعه‌ساز و خودروسازان داخلی تامین شود، این عدد قابل‌دسترسی است. عدد ۱.۷میلیون دستگاه رؤیایی نیست اما مشروط به تامین نقدینگی و تامین ارز موردنیاز است.

سال قبل روی عدد ۱.۵میلیون دستگاه هدف‌گذاری شد اما درنهایت به ۱.۳ میلیون دستگاه رسیدند. به نظر شما امسال به رقم ۱.۷ دست می‌یابند یا حتی امکان رسیدن به رقم بالاتری هم وجود دارد؟

اگر هم به ۱.۷میلیون دستگاه نرسند قطعا به عدد مشابهی خواهند رسید. پیش‌بینی نمی‌شود تفاوت تولید واقعی با آن رقم داشته باشند. اگر بخواهیم خیلی رؤیایی فکر کنیم باید بیشتر از ۱.۷میلیون دستگاه در نظر می‌گرفتیم. این رقم معقول است اما باید دو شرط منابع مالی از هر محلی ترجیحا فروش و دیگری منابع ارزی مورد نیاز برای تولید خودرو تامین شود. خودروسازان داخلی به دلیل استفاده از آپشن‌های جدید، با افزایش میزان ارزبری همراه هستند. زمانی در کشور ۴۰۵ تولید می‌شد که پیچیدگی الکترونیک یا قطعات وارداتی نداشت اما در همان شرکت درحال‌حاضر تارا اتوماتیک تولید می‌شود که گیربکس آن اتوماتیک است و آپشن‌های الکترونیک آن زیاد شده و ارزبری آن را افزایش داده است. مردم ما شایسته خودروهای بهتری هستند و امیدواریم به سمتی برویم که همه بتوانند خودروهایی با آپشن‌های بالا خریداری کنند.

پژوپارس با افزایش قیمت‌ همراه بود. آیا برای افزایش قیمت سایر خودروها هم صحبتی مطرح است؟

دو خودروساز به طور مستمر با نهادهای قیمت‌گذار هم شورای رقابت، هم وزارت صمت و هم سازمان حمایت در حال چانه‌زنی هستند. این انرژی که باید برای توسعه امکانات جدید خودرو، توسعه زنجیره تامین و افزایش تولید، صرف این چانه‌زنی‌ها می‌شود. ۱۲سال است که صنعت خودرو در این سراشینی افتاده و نتیجه ۱۲ سال چانه‌زنی‌ این شده است که هم مشتری ناراضی است و هم خودروساز و هم سایر ذی‌نفعان این صنعت ناراضی هستند. این‌که کمی قیمت اضافه شود و بعد از چند ماه این قیمت کفاف ندهد، فایده ندارد. بحث‌ها اینقدر علمی شده که هم سازمان‌های قیمت‌گذار و هم خودروساز بتوانند روی مباحث علمی به توافق برسند. در جلسات قبلی دوستان به‌ویژه آقای توسلی‌مهر بحث‌های خوبی را مطرح کردند. با استفاده از الگوهایی که در همه جای دنیا حاکم است، می‌توان این صنعت را مدیریت کرد. به نحوی که اگر خودروسازان ریخت‌وپاشی دارند یا برخی قسمت‌ها بهره‌بر نیستند، مسئولیت مستقیم با خودروسازان بوده و ناچار باشند برای رسیدن به سودآوری، بهره‌وری را درست کنند. متاسفانه این موضوع انرژی صنعتی را می‌گیرد. راهکار آخر این است که قیمت‌گذاری در دو خودروساز و سایر خودروسازان مونتاژی آزاد و همچنین واردات به اندازه کافی مدیریت شود. خودروهایی که به‌گفته وزیر صمت در گمرک مانده‌اند و گمرکات کشور جا ندارند، به بازار بیایند تا بازار به ثبات برسد و به شرایط سال ۹۴ برگردیم؛ عرضه آن زمان زیاد بود و باید برای فروش خودرو با خودروسازان باید دنبال راهکار جدید می‌گشتیم. درحال‌حاضر رانتی که ایجادشده و اتفاقاتی که افتاده کار را دشوار کرده، حقیقت این است که باید به سمت بازار رقابتی و آزاد حرکت کنیم تا هم مردم و هم خودروسازان و سایر ذی‌نفعان منتفع شوند.