ژاپن از نخستین موتور تجاری آمونیاک‌سوز جهان برای کشتی‌ها رونمایی کرد. این دستاورد بزرگ که حاصل سال‌ها تحقیق و توسعه است، قادر است تا ۹۰ درصد از آلاینده‌های مضر ناشی از سوخت‌های فسیلی رایج در صنعت حمل‌ونقل دریایی را از بین ببرد و گامی بزرگ به سوی کربن‌زدایی این شریان حیاتی اقتصاد جهانی بردارد.
این فناوری می‌تواند پاسخی قاطع به فشارهای بین‌المللی برای کاهش ردپای کربنی صنعت کشتیرانی باشد. کشتی‌های غول‌پیکر باری و نفت‌کش‌ها که ستون فقرات تجارت جهانی هستند، سال‌هاست به‌دلیل مصرف سوخت‌های سنگین و آلاینده، به‌عنوان یکی از مقصران اصلی تغییرات اقلیمی شناخته می‌شوند.
اکنون، موتور آمونیاکی ژاپن یک جایگزین پاک، قدرتمند و تجاری را روی میز گذاشته است. آمونیاک یک ترکیب شیمیایی است که از نیتروژن و هیدروژن تشکیل شده و برخلاف سوخت‌های فسیلی، هیچ اتم کربنی در ساختار خود ندارد. این ویژگی به آن معناست که هنگام سوختن، دی‌اکسید کربن که اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای است، تولید نمی‌کند.
خروجی اصلی احتراق آمونیاک، نیتروژن و آب است که هر دو از اجزای طبیعی جو زمین هستند.
چالش اصلی مهندسان تا به امروز، مدیریت احتراق پایدار آمونیاک و کنترل انتشار اکسیدهای نیتروژن بود؛ چالشی که به‌نظر می‌رسد متخصصان ژاپنی با موفقیت بر آن غلبه کرده‌اند.
معرفی یک موتور تجاری آمونیاک‌سوز تنها اولین قدم در یک مسیر طولانی است. برای فراگیر شدن این فناوری، جهان نیازمند توسعه زیرساخت‌های تولید، ذخیره‌سازی و توزیع آمونیاک سبز است.
آمونیاک سبز به روشی اطلاق می‌شود که در فرآیند تولید آن از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید استفاده شده باشد تا چرخه سوخت از ابتدا تا انتها کاملا پاک بماند. علاوه‌بر این، آموزش خدمه کشتی‌ها برای کار با آمونیاک که ماده‌ای سمی است، از دیگر اولویت‌ها خواهد بود. با این وجود، رونمایی از این موتور یک نقطه عطف غیرقابل انکار است.
این موفقیت نشان می‌دهد که گذار به‌سوی حمل‌ونقل دریایی پاک دیگر یک رویای دوردست نیست، بلکه یک واقعیت فنی و تجاری در دسترس است. تحول در صنعت حمل‌ونقل دریایی با معرفی موتور آمونیاک‌سوز ژاپنی، تنها به‌کشتی‌ها محدود نمی‌شود.
تجربه‌های موفق در استفاده از سوخت‌های پاک در مقیاس بزرگ می‌تواند مسیر توسعه فناوری‌های مشابه در صنعت خودروسازی را هموار کند. همان‌طور که موتورهای هیبریدی و برقی ابتدا در خودروهای کوچک آزمایش شدند و سپس به کامیون‌ها و اتوبوس‌ها راه یافتند، اکنون این روند می‌تواند برعکس عمل کند؛ یعنی فناوری‌های پاک دریایی الهام‌بخش خودروهای سنگین جاده‌ای شوند.
کامیون‌ها، اتوبوس‌های بین‌شهری و حتی ماشین‌آلات معدنی می‌توانند از موتورهای آمونیاکی یا ترکیبی با هیدروژن بهره ببرند. این رویکرد نه‌تنها آلایندگی را کاهش می‌دهد، بلکه به‌خودروسازان کمک می‌کند تا در رقابت جهانی برای دستیابی به استانداردهای سخت‌گیرانه زیست‌محیطی پیشرو باشند.
اجرای گسترده فناوری موتور آمونیاکی نیازمند ایجاد زنجیره‌تامین جدیدی است که شامل تولید، ذخیره‌سازی و توزیع امن آمونیاک سبز می‌شود. این موضوع فرصتی طلایی برای صنایع مرتبط با خودروسازی و انرژی ایجاد می‌کند.
شرکت‌های سازنده مخازن تحت فشار، سیستم‌های سوخت‌رسانی و تجهیزات ایمنی می‌توانند با ورود به این حوزه، بازارهای تازه‌ای را به‌دست آورند.
حتی در بخش خودرویی، توسعه جایگاه‌های سوخت چندمنظوره که بتوانند هیدروژن و آمونیاک را هم‌زمان عرضه کنند، می‌تواند به یک مزیت رقابتی تبدیل شود. این همگرایی بین صنایع، نه‌تنها به کاهش آلایندگی کمک می‌کند، بلکه اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی را نیز به‌همراه دارد.
برای آن‌که موتورهای آمونیاکی به‌طور گسترده در حمل‌ونقل دریایی و زمینی به‌کار گرفته شوند، سیاست‌گزاری هوشمندانه ضروری است. دولت‌ها می‌توانند با ارائه مشوق‌های مالیاتی، یارانه‌های تحقیق و توسعه و تدوین استانداردهای ایمنی، مسیر پذیرش این فناوری را تسریع کنند. تجربه خودروهای برقی نشان داده که بدون حمایت اولیه، حتی بهترین فناوری‌ها نیز به کندی وارد بازار می‌شوند. درعین حال، همکاری بین‌المللی برای تدوین مقررات یکپارچه در زمینه حمل و ذخیره آمونیاک، می‌تواند موانع تجاری را کاهش دهد.
اگر این روند به‌درستی مدیریت شود، در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد ناوگان‌های دریایی و زمینی خواهیم بود که بدون انتشار دی‌اکسیدکربن فعالیت می‌کنند و این امر، نقطه عطفی در تاریخ حمل‌ونقل جهانی خواهد بود. این فناوری می‌تواند تا ۹۰ درصد از آلاینده‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی در کشتی‌ها را کاهش دهد. این دستاورد، پاسخی عملی به فشارهای بین‌المللی برای کاهش ردپای کربنی صنعت کشتیرانی به‌شمار می‌رود.
آمونیاک، ترکیبی از نیتروژن و هیدروژن، فاقد اتم کربن است و در فرآیند احتراق، دی‌اکسیدکربن تولید نمی‌کند؛ خروجی اصلی آن نیتروژن و آب است که هر دو در جو زمین به‌طور طبیعی وجود دارند. چالش اصلی این فناوری، کنترل احتراق پایدار و مهار انتشار اکسیدهای نیتروژن بوده که مهندسان ژاپنی موفق به‌حل آن شده‌اند. با این حال، برای گسترش استفاده از این موتور، ایجاد زیرساخت‌های تولید، ذخیره‌سازی و توزیع «آمونیاک سبز» ضروری است؛ سوختی که با انرژی‌های تجدیدپذیر تولید می‌شود تا چرخه آن کاملا پاک باقی بماند.
همچنین، آموزش خدمه برای کار ایمن با این ماده سمی اهمیت بالایی دارد. این نوآوری نشان می‌دهد که گذار به حمل‌ونقل دریایی پاک دیگر یک رویا نیست، بلکه واقعیتی فنی و تجاری است که می‌تواند آینده‌ای کم‌کربن را برای تجارت جهانی رقم بزند.
