در ادامه این موضوع را بررسی می کنیم.
توجه به اصل ۱۵ قانون اساسی
چندی پیش، رئیس پلیس راهور فراجا از تدوین طرحی جامع برای تحول در نظام شماره‌گذاری خودرو در کشور خبر داد که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن، پیشنهاد تغییر اعداد پلاک‌ها از فارسی به لاتین است و این اقدام با هدف مقابله با جعل و کاهش خطاهای ثبت جرایم رانندگی مطرح شده است.
سردار سید تیمور حسینی، اعلام کرد که دستکاری اعداد فارسی یکی از چالش‌های جدی در حوزه ثبت جرایم رانندگی است و استفاده از اعداد لاتین، چنین امکانی را نمی‌دهد. البته پلیس راهور تاکید دارد که این طرح فعلا در مرحله مطالعه است و اجرای آن منوط به تصویب دستگاه‌های ذی‌ربط خواهد بود. با این حال، موضوع به سرعت ابعاد مختلفی پیدا کرد.
علی مطهری، نایب رئیس مجلس دهم شورای اسلامی تهران در این باره در فضای مجازی نوشت: «اصل ۱۵ قانون اساسی خط رسمی کشور را فارسی می‌داند و نیروی انتظامی خود یکی از متولیان قانون منع استفاده از کلمات لاتین است. کمیسیون فرهنگی مجلس باید هوشیار باشد.»
برخی از کارشناسان و حقوقدان‌ها معتقدند که طبق اصل ۱۵ قانون اساسی زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. پلاک خودروها هم سندی رسمی و حقوقی است و بر اساس قانون اساسی، خط رسمی کشور فارسی است و لاتین‌کردن خط یعنی تبدیل اعداد فارسی به لاتین در تعارض مستقیم با قانون اساسی قرار دارد. بنابراین برای جلوگیری از تخلفات احتمالی، نمی‌توان به تصویب مقرراتی پرداخت که با نص صریح قانون اساسی در تعارض قرار دارد. اگر این رویه باب شود، با توجیه‌های دیگری می‌توان زبان فارسی را از دیگر عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی مورد هجوم قرار داد.
با تغییر پلاک، باز هم تخلفات تازه ای پیدا می‌شود!
برخی دیگر از واکنش‌ها در این خصوص بود که براساس آن‌ها، حتی اگر این طرح با قانون اساسی در تعارض نبود و البته موجب تضعیف جایگاه زبان ملی، تمدنی و فرهنگی و مشترک ایرانیان یعنی فارسی نمی‌شد، باز برای اصلاحات درباره پلاک خودرو باید نکات مهم دیگری هم در نظر گرفته می‌شد. از جمله این‌که پلیس راهور پیش از هر نوع اصلاحیه‌ای درباره خط اعداد پلاک خودروها با انجام چند مطالعه و پژوهش جدی و چندجانبه مشخص می‌کرد که چرا گرایش و اقدام به زیرپا گذاشتن قانون و تخلف و تغییر اعداد در میان گروهی از شهروندان رواج پیدا کرده است؟
اگر این دسته از علل آسیب‌شناسی نشود و علت‌های بروز رفتار خلاف قانون همچنان پابرجا باشد، با تغییر پلاک راه‌حل‌های تازه‌ای برای تخلف پیدا می‌شود. به ویژه آن‌که این روزها از فناوری‌های جدید و پاشیدن اسپری یا پوشاندن کل پلاک هم استفاده می‌شود.
از دیگر واکنش‌ها این بود که تغییر اعداد به خط لاتین، هزینه زیادی به کشور و مالکان خودرو و نهادهای دولتی دخیل در موضوع تحمیل می‌کند و تاکید شده بود که با هزینه کرد این بودجه و هزینه در راه استفاده از آن برای به‌کارگیری فناوری‌های نوین می‌توان راه پایدارتری برای مقابله با قانون‌شکنی در اختیار کشور ایجاد کرد و موجب تحقیقات جدید و استفاده از ظرفیت‌های دانشگاهی شده و به افزایش دانش استفاده از فناوری‌های نوین در کشور منجر شود.
در این میان موافقان این طرح نیز به مزایای آن اشاره می‌کنند. کاهش تخلفات و جعل پلاک‌ها، یکی از دستاوردهای این تغییر احتمالی در پلاک خودروها خواهد بود زیرا دستکاری اعداد لاتین به مراتب سخت‌تر از اعداد فارسی است.
همچنین افزایش دقت در ردیابی خودروها توسط دوربین‌های نظارتی و سامانه‌های هوشمند و هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی که می‌تواند در تبادل اطلاعات و تردد خودروهای بین‌المللی موثر باشد از دیگر مزایای برشمرده شده برای این طرح است.
واقفان معتقدند این طرح هنوز در مرحله بررسی و تدوین قرار دارد و نیازمند تصویب نهادهای زی‌ربط و در نظر گرفتن ابعاد اجرایی و هزینه‌های آن است اما اگر به تصویب برسد، شماره گذاری خودروها در ایران وارد مرحله‌ای تازه خواهد شد که می‌تواند امنیت و شفافیت بیشتری در حوزه حمل ونقل ایجاد کند.
لزوم توجه به نقاط قوت خط فارسی
دکتر سعید تقدیری، استاد زبان و ادبیات فارسی با اشاره به این‌که به نظر می‌رسد که طرح تغییر اعداد و حروف پلاک خودروها از فارسی به لاتین، برخلاف اصل پانزدهم قانون اساسی باشد، اضافه کرد:« در حالی‌که طی سالیان اخیر، مسئولان دولتی و متصدیان امور، همواره بر تقویت و ترویج زبان فارسی تاکید کرده‌اند، ارائه چنین مصوبه‌ای بیانگر ناتوانمندی زبان و خط فارسی و همچنین ناکارآمدی آن است. بهتر است به جای ایراد گرفتن از خط فارسی، تلاش کنیم تا هرچه بیشتر، نقاط قوت آن را بیابیم.»
این استاد زبان و ادبیات فارسی در ادامه به تدابیر پلیس برای جلوگیری از جعل اشاره و تاکید کرد: «مدافعان طرح تغییر زبان پلاک‌ها، می‌گویند دور زنندگان قانون، با انجام روش‌های ساده‌ای اقدام به جعل و دستکاری شماره‌های فارسی در پلاک خودرو می‌کنند؛ برای مثال با مقداری برچسب همرنگ یا با کشیدن ماژیک، عدد ۲ به ۴ تغییر پیدا می‌کند؛ در این صورت، باید در نظر بگیریم که مشابه این اقدام برای بعضی از اعداد لاتین هم اتفاق می‌افتد.
استفاده از فناوری‌های روز، دوربین‌های پیشرفته، چیپ‌های الکتریکی و بهره‌گیری از هوش مصنوعی در تشخیص اعداد پلاک خودروها، راهکارهایی استاندارد و جهانی است که درصد خطاها و اشتباهات نیروی انسانی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.»
