در این میان، طرحی موسوم به «فرانشیز پلکانی» به‌عنوان یک پیشنهاد سیاستی در حال بررسی در محافل کارشناسی است؛ طرحی که بر اساس آن، میزان فرانشیز پرداختی راننده در صورت تکرار تخلف یا تصادف افزایش می‌یابد.
محمدرضا منصوری، کارشناس حوزه بیمه خودرو در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» توضیح داد: «در ساختار فعلی بیمه شخص‌ثالث، معیار محاسبه حق بیمه بیشتر بر اساس نوع وسیله‌نقلیه است تا رفتار راننده. در نتیجه، یک راننده پرخطر و یک راننده محتاط، حق بیمه مشابهی می‌پردازند. ایده فرانشیز پلکانی می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد و بیمه را از حالت «وسیله‌محور» به «رفتارمحور» تبدیل کند. چنین مدلی نه‌تنها در جهت عدالت بیمه‌ای است، بلکه به اصلاح انگیزه‌ها و کاهش تصادفات نیز کمک می‌کند.»
وی افزود: «در بسیاری از کشورها، سهمی از خسارت تصادف توسط راننده متخلف پرداخت می‌شود. این سازوکار باعث می‌شود افراد با احتیاط بیشتری رانندگی کنند. هرچند در ایران هنوز طرح رسمی برای اجرای فرانشیز پلکانی از سوی بیمه مرکزی ابلاغ نشده، اما بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد اجرای چنین مدلی می‌تواند نسبت خسارت را به شکل قابل‌توجهی کاهش دهد. اگر ضریب خسارت فعلی حدود ۹۰ درصد است، در صورت اجرای دقیق سیاست‌های رفتارمحور می‌توان آن را به زیر ۸۰ درصد رساند.»
منصوری درباره الزامات فنی اجرای چنین مدلی گفت: «اجرای عادلانه فرانشیز پلکانی نیازمند زیرساخت داده‌محور است. سامانه سنهاب در حال حاضر بخشی از اطلاعات بیمه‌ای را ثبت می‌کند، اما برای ارزیابی دقیق رفتار رانندگان باید ارتباط برخط میان بیمه مرکزی، پلیس راهور و شرکت‌های بیمه برقرار شود. بدون این ارتباط، احتمال بروز خطا در تشخیص مقصر یا افزایش شکایات وجود دارد. به‌همین دلیل، اگر قرار باشد چنین طرحی در آینده اجرایی شود، لازم است ابتدا در چند استان به‌صورت پایلوت آزمایش شود.»
این کارشناس بیمه به جنبه‌های اجتماعی این سیاست نیز اشاره کرد و گفت: «نباید فراموش کرد که فشار مالی بر رانندگان کم‌درآمد یکی از دغدغه‌های اصلی در طراحی چنین طرح‌هایی است. تجربه جهانی نشان می‌دهد سیاست‌های موفق تنها بر جریمه تمرکز نمی‌کنند، بلکه هم‌زمان سازوکارهای تشویقی برای رانندگان خوش‌سابقه نیز در نظر می‌گیرند. اگر صرفا بُعد تنبیهی پررنگ باشد، اقشار ضعیف‌تر بیشترین آسیب را می‌بینند؛ اما با ارائه تخفیف، امتیاز تمدید و طرح‌های تشویقی، عدالت بیمه‌ای برقرار خواهد شد.»
به‌گفته منصوری، اجرای سیاست‌های رفتارمحور در صنعت بیمه می‌تواند در بلندمدت چهره بازار را نیز تغییر دهد: «در کوتاه‌مدت ممکن است رقابت قیمتی میان شرکت‌ها کاهش یابد؛ زیرا تمرکز از نرخ‌گذاری عمومی به ارزیابی ریسک فردی منتقل می‌شود. اما در بلندمدت، بازار بیمه به سمت محصولات شخصی‌سازی‌شده و متنوع حرکت خواهد کرد که این تحول می‌تواند برای رانندگان منضبط و شرکت‌های نوآور فرصت‌های تازه‌ای ایجاد کند.»
وی در پایان تاکید کرد: «فرانشیز پلکانی فعلا در حد یک پیشنهاد کارشناسی است، اما اگر با برنامه‌ریزی دقیق، آموزش عمومی و هماهنگی میان نهادهای ذی‌ربط اجرا شود، می‌تواند به یکی از موثرترین ابزارها برای ارتقای فرهنگ رانندگی و کاهش تصادفات در کشور تبدیل شود. موفقیت چنین سیاست‌هایی بیش از هر چیز به اعتماد عمومی و شفافیت در اجرا وابسته است.
