سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهران در حال پیگیری اجرای این طرح است
چند روز قبل، رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ توضیحاتی درباره سرانجام راه‌اندازی خط ویژه برای تردد خودروهای پر سرنشین ارائه داد. سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور از همکاری پلیس با شهرداری برای اجرای طرح HOV (خط ویژه برای تردد خودروهای پر سرنشین) در یکی از بزرگراه‌های پرتردد تهران خبر داد و اظهار کرد: «سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهران درحال پیگیری اجرای این طرح است و ما نیز در پلیس راهور با آن‌ها همکاری و همراهی می‌کنیم.»
رئیس‌پلیس راهور تهران درباره آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم از جمله نصب دوربین‌های نظارتی نیز گفت: «قرار بود دوربین‌هایی برای کنترل اجرای این طرح در مسیر مربوطه نصب شود؛ اما فکر می‌کنم هنوز این دوربین‌ها نصب نشده‌اند.»
پیش‌تر عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران درباره جزئیات اجرای طرح HOV گفته بود: «با توجه به این‌که بررسی‌های لازم درباره نحوه اجرای پروژه HOV در حال انجام است، امیدواریم بتوان این طرح را در یکی از بزرگراه‌های پرتردد پایتخت که شرایط مناسبی دارد، اجرایی کرد.»
وی با بیان این‌که احتمال اعمال برخی تغییرات در نسخه نهایی طرح وجود دارد، افزود: «در حال حاضر بزرگراه‌های مختلفی برای اجرای این طرح در حال بررسی هستند که پس از نهایی شدن، مکان دقیق اعلام خواهد شد.»
محمدخانی همچنین درباره تجهیزات مورد نیاز این طرح تاکید کرد: «مشکلی در تامین دوربین‌های نظارتی وجود ندارد و اعتبار لازم نیز به‌طور کامل فراهم شده است.»
سخنگوی شهرداری تهران در پاسخ به‌پرسشی درباره زمان‌بندی اجرای طرح تصریح کرد: «طرح HOV به‌صورت تمام‌وقت اجرا خواهد شد؛ اما اعلام دقیق ساعت و جزئیات اجرای آن برعهده مسئولان اجرایی، به‌ویژه پلیس راهور است که متعاقبا اعلام خواهد شد. طرح HOV با هدف کاهش بار ترافیکی معابر اصلی شهر، تشویق شهروندان به‌استفاده از خودروهای عمومی و بهبود کیفیت هوای تهران اجرا می‌شود. پیش از این قرار بود این طرح در بزرگراه شهید همت به‌اجرا درآید؛ اما در حال حاضر گزینه‌های مختلفی در حال بررسی است تا مکان نهایی اجرای پروژه مشخص شود.»
مسیرهای طرح HOV با علائم هشداردهنده جدا می‌شوند
پیش‌تر محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران از اجرای طرح HOV به‌صورت روزانه در ۲ نوبت در بزرگراه همت پایتخت خبر داده بود.
وی دراین‌باره اظهار کرد: «براساس این طرح در ۲ نوبت فقط خودروهای انبوه‌بر اجازه تردد در این لاین را خواهند داشت.» وی با پرداختن به زمان این ۲ نوبت افزود: «صبح‌ها از ساعت ۶:۳۰ تا ۸:۳۰ و عصرها از ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸:۳۰ یک لاین از بزرگراه همت مخصوص تردد خودروهای انبوه‌بر خواهد بود.»
هرمزی با تاکید بر این‌که خودروهای تک‌سرنشین اجازه ورود به این لاین را ندارند، تاکید کرد: «در صورت ورود خودروهای تک‌سرنشین به‌طور قطع متخلفان توسط دوربین‌های هوشمند رصد شده و با جریمه و اعمال قانون از سوی پلیس راهور مواجه می‌شوند.»
وی درباره ارائه طرح HOV و انتخاب بزرگراه همت به‌عنوان پایلوت اجرای این طرح ترافیکی اضافه کرد: «در این طرح، مسیری را در بزرگراه با علائم هشداردهنده جدا کرده و با نظارت تصویری تردد در آن را محدود به‌خودروهای پُرسرنشین در ساعات اعلام‌شده می‌کنیم.»
وی در توضیح بیشتر این طرح افزود: «در واقع این محدوده از بزرگراه جداکننده نخواهد داشت؛ بلکه با علائم هشداردهنده به‌مردم اطلاع داده می‌شود که در ساعات خاص، یعنی پیک صبحگاهی و عصرگاهی تردد برای فقط خودروهای پُرسرنشین همچون ون‌ها، اتوبوس‌ها و سرویس ادارات امکان‌پذیر است تا در مسیر تعیین‌شده سریع‌تر حرکت کنند.»
لزوم گسترش راه‌حل‌های جایگزین برای افراد بدون هم‌سفر
استفاده از تاکسی‌های اینترنتی و خودروهای اشتراکی به‌عنوان راه‌حل جایگزین برای افراد بدون هم‌سفر، می‌تواند رونق اقتصادی در این بخش ایجاد کند. با وجود این مزایا، برخی چالش‌های اجرایی نیز پیش روی این طرح قرار دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها مساله نظارت و کنترل دقیق بر تعداد سرنشینان خودروهاست.
پلیس راهور پایتخت نیز اعلام کرده که به‌طور آزمایشی، با استفاده از نیروی انسانی و دوربین‌های پلاک‌خوان، کنترل این مسیرها انجام خواهد شد؛ اما به‌صراحت اعلام شده که اجرای گسترده و دائمی این طرح منوط به‌تامین تجهیزات هوشمند و سرمایه‌گذاری زیرساختی است؛ در غیر این صورت، امکان سوءاستفاده، تخلف و اجرای ناعادلانه طرح وجود خواهد داشت.
علاوه‌بر مشکلات نظارتی، مساله عدالت اجتماعی یکی از موضوعات مطرح‌شده از سوی منتقدان این طرح است. بسیاری از شهروندان ناچار هستند برای رفت و آمد روزانه به‌تنهایی از خودرو شخصی استفاده کنند و امکان هماهنگی با دیگران را ندارند.
در همین راستا، برخی کارشناسان تاکید دارند که اجرای طرح HOV باید همراه با توسعه موازی حمل‌ونقل عمومی، بهبود کیفیت تاکسی‌های اشتراکی و ایجاد مشوق‌های مالی برای همسفری باشد. اگر شهروندان احساس کنند جایگزین‌های مناسب و در دسترسی برای سفرهای روزانه وجود دارد، تمایل بیشتری به‌رعایت طرح خواهند داشت؛ در غیر این صورت، یا طرح با مقاومت عمومی روبه‌رو می‌شود یا اثربخشی لازم را نخواهد داشت.
بنابراین موفقیت یا شکست طرح HOV وابسته به‌مجموعه‌ای از عوامل همچون فرهنگ عمومی، سطح آگاهی شهروندان، حمایت قانونی، زیرساخت‌های نظارتی و وجود سیستم حمل‌ونقل جایگزین است.
