هزینه بالای قطعات اصلی و کمبود برخی لوازم در بازار، بسیاری از رانندگان را به‌خرید قطعات ارزان‌تر سوق داده است؛ انتخابی که در نگاه اول صرفه‌جویی به‌نظر می‌رسد، اما در عمل می‌تواند به‌بهایی سنگین برای جان سرنشینان و جیب بیمه‌گذاران تمام شود.
دانیال افتخاری، کارشناس حوزه بیمه خودرو در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» گفت: «با افزایش تقاضا برای قطعات‌یدکی و محدودیت عرضه، بازار خودرو ایران شاهد رشد قاچاق و عرضه قطعات بی‌کیفیت بوده است. این مساله نه تنها ایمنی خودروها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بلکه پیچیدگی پرونده‌های بیمه‌ای را نیز افزایش می‌دهد.»
وی هشدار داد: «نصب قطعات غیرمجاز، به‌ویژه در سیستم‌های ایمنی مانند ترمز، فرمان و تعلیق، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در شدت تصادف داشته باشد و خسارت را تشدید کند.»
او افزود: «شرکت‌های بیمه طبق قانون شخص‌ثالث موظف هستند خسارت زیان‌دیدگان را بدون قید و شرط بپردازند؛ اما زمانی که مشخص شود علت اصلی حادثه نقص یک قطعه غیراستاندارد بوده، بیمه‌گر می‌تواند پس از پرداخت خسارت به زیان‌دیده، علیه فروشنده یا واردکننده قطعه اقدام کند. با این حال اثبات این موضوع دشوار است و اغلب بار اصلی حادثه بر دوش راننده و بیمه‌گر می‌افتد.»
این کارشناس درباره بیمه بدنه توضیح داد: «در بیمه بدنه شرایط فرق دارد. اگر قطعه بی‌کیفیت یا قاچاق باعث تشدید خسارت شود، بیمه‌گر این حق را دارد که خسارت را کاهش دهد یا حتی نپردازد. بسیاری از بیمه‌گذاران از این نکته غافل هستند و تصور می‌کنند هر حادثه‌ای تحت پوشش بیمه بدنه قرار دارد؛ درحالی که کیفیت و اصالت قطعات، نقشی تعیین‌کننده در پرداخت خسارت دارد.»
وی طرح شناسه کالا را یک نقطه عطف برای ساماندهی بازار دانست و گفت: «اگر اجرای شناسه کالا جدی گرفته شود، هم مشتری و هم بیمه‌گر از اصالت قطعه مطمئن خواهند بود. در غیر این صورت، همیشه این خطر وجود دارد که بیمه‌گر استناد کند قطعه غیرمجاز بوده و از پرداخت خسارت خودداری کند.»
افتخاری گفت: «موضوع قطعات قاچاق، علاوه‌بر بیمه، زنجیره تامین و فروشگاه‌های رسمی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است. فروشندگان رسمی اغلب توان رقابت با قطعات ارزان قاچاق را ندارند و این مساله باعث شده بخش قابل توجهی از بازار به سمت فروشگاه‌های غیررسمی و شبکه‌های غیرقانونی حرکت کند. این امر نه تنها باعث کاهش اعتماد مشتریان به بازار رسمی می‌شود، بلکه بیمه‌گران را نیز در مواجهه با پرونده‌های خسارت پیچیده‌تر قرار می‌دهد.»
او توصیه کرد: «رانندگان پیش از خرید قطعات، حتما از فروشنده رسمی و با شناسه کالا خرید کنند و فاکتور رسمی را نزد خود نگه دارند. همچنین در صورت تعویض قطعات حساس، موضوع را به بیمه‌گر اطلاع دهند تا در زمان حادثه دچار مشکل نشوند. بی‌توجهی به این نکات ممکن است علاوه‌بر افزایش ریسک تصادف، باعث شود پرداخت خسارت با تاخیر یا کاهش روبه‌رو شود و حتی در بدنه، کل خسارت رد شود.»
وی در پایان گفت: «نصب یک قطعه ارزان اما بی‌کیفیت تنها ریسک مالی نیست؛ می‌تواند جان راننده و سرنشینان را به‌خطر بیندازد و فرآیند بیمه‌ای را پیچیده کند. آگاهی و رعایت استانداردها بهترین راهکار برای کاهش این خطرات است.»
