پرسنل اورژانس معمولا در کمترین زمان ممکن برای رسیدگی به‌وضعیت بیماران، مجروحان و مصدومان ناشی از سوانح و حوادث طبیعی و غیر طبیعی در محل حادثه حضور پیدا می‌کنند. بنابراین در روند فعالیت این گروه متخصص حتی ثانیه‌ها نیز حیاتی است و سر موقع رسیدن به‌محل حادثه اهمیت بسیار بالایی دارد. به همین دلیل پرسنل اورژانس نیازمند خودروها و موتورسیکلت‌های مجهز و نو و ادوات و تجهیزات مخصوص فوریت‌های پزشکی هستند تا بتوانند خدمات خوب و مناسبی را به متقاضیان ارائه دهند.
قدمت و گستردگی
مجموعه اورژانس کشور سال ۱۳۵۴ ایجاد شد و سابقه فعالیت آن درحال حاضر به ۵۰ سال می‌رسد. فعالیت بیش از ۳ هزار و ۴۰۰ پایگاه اورژانس زمینی، ۵۳ پایگاه هوایی و ۳ پایگاه دریایی در سراسر کشور از گستردگی و اهمیت این بخش امدادی خبر می‌دهد. بر این اساس اورژانس کشور در راستای خدمات‌رسانی هرچه بهتر و موثرتر، برنامه‌هایی را در دستور کار دارد و به‌طور جدی آن را دنبال می‌کند.
چالش اصلی اورژانس، فرسودگی آمبولانس‌ها و کمبود نفرات آموزش‌دیده و کارکشته است. مثل همیشه کمبود بودجه و تحریم‌های بین‌المللی تاثیر منفی در کار این گروه گذاشته و فشار مضاعفی را به آن‌ها تحمیل می‌کند. در حال حاضر حدود ۳ هزار دستگاه آمبولانس بالای ۱۷ سال عمر دارند و باید از چرخه عملیاتی خارج شوند. بنا به گفته رئیس اورژانس کشور، دکتر جعفر میعادفر بر اساس قراردادهای منعقدشده، پیش‌بینی می‌شود تا پایان نیمه نخست سال آینده، تعداد قابل توجهی آمبولانس نو وارد ناوگان شود؛ از این تعداد، ۷۰۰ دستگاه آمبولانس تا پایان سال وارد چرخه خدمات‌رسانی می‌شوند.
وی به عملکرد نیروهای این سازمان در جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت: «در این مدت، بیش از ۱۳۶ هزار فقره ماموریت انجام شد که ۱۰ هزار و ۵۰۰ ماموریت آن مرتبط با شرایط جنگی بود. ۶ پایگاه کاملا تخریب شد، ۱۱ آمبولانس آسیب دید و ۱۶ نیروی فوریت‌های پزشکی زخمی شدند؛ هرچند شهیدی نداشتیم.»
رئیس اورژانس ابراز امیدواری کرده که با اختصاص منابع مالی و با اجرای برنامه‌های مصوب در دو تا سه سال آینده، آمبولانس‌های فرسوده به‌طور کامل از چرخه عملیاتی خارج شوند.
کمبود چشمگیر در بخش خدمات‌رسانی
خدمات اورژانس پیش‌بیمارستانی جزو حیاتی‌ترین حلقه‌های نظام سلامت است. بر این اساس هرگونه تاخیر، کمبود تجهیزات یا نیروی انسانی و یا وضعیت نامناسب معیشتی پرسنل می‌تواند منجر به‌افزایش مرگ‌ومیر، عوارض طولانی‌مدت برای بیماران و کاهش اعتماد عمومی شود. در سال‌های اخیر گزارش‌ها و هشدارهای متعددی درباره وضعیت اورژانس کشور منتشر شده است. از کمبود آمبولانس و فرسودگی آن گرفته تا کاستی در نیروی انسانی، نارضایتی معیشتی پرسنل، تاخیر در رسیدن به محل حادثه و غیره.
براساس آمارهای رسمی موجود، تعداد آمبولانس‌ها در کلانشهر تهران به ۵۶۰ دستگاه می‌رسد؛ درحالی که این شهر حداقل به ۹۰۰ دستگاه آمبولانس نیاز دارد. اما نکته قابل توجه این‌که درصد بالایی از این ۵۶۰ دستگاه هم مستهلک هستند؛ عددی نزدیک به ۴۷۰ دستگاه.
این میزان در کل کشور به ۵ هزار دستگاه می‌رسد که عدد قابل توجهی است و لازم است مسئولان مربوطه نگاه ویژه‌ای به این بخش امدادی داشته باشند تا راندمان کاری و استانداردهای تخصصی با افت مواجه نشود و جان حادثه‌دیدگان به‌خطر نیفتد.
بر اساس آمارهای رسمی به‌طور میانگین در کشورهای اروپایی به ازای هر ۱۶ هزار و ۵۰۰ نفر یک دستگاه آمبولانس وجود دارد؛ اما در کلان‌شهری مانند تهران، این عدد به‌یک دستگاه آمبولانس به ازای هر ۱۱۲ هزار نفر می‌رسد. البته این درشرایطی است که هیچ‌یک از آمبولانس‌های پایتخت در شهرهای دیگر به‌کار گرفته نمی‌شوند. از سوی دیگر کمبود نیروی ماهر در اورژانس کشور نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
البته در کنار کمبود آمبولانس، موتورلانس‌ها فعال هستند و در حد بضاعت خود توانسته‌اند کمک‌حال سازمان متبوع‌شان باشند. بر اساس سازمان اورژانس کشور وظیفه اصلی موتورلانس‌ها در اورژانس، حضور سریع و به‌موقع نیروهای مجرب اورژانس در کنار بیمار یا مصدوم در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به‌خصوص در ترافیک شهری و انجام اقدامات درمانی اولیه و احیا تا زمان رسیدن آمبولانس است.
این موتورها با مانورپذیری بالا در معابر باریک و شلوغ، به‌عنوان پیش‌قراول اعزام شده و امکان ارائه خدمات اورژانس اولیه را قبل از رسیدن آمبولانس فراهم می‌کنند که سبب کاهش قابل توجه مدت‌زمان خدمات‌رسانی و افزایش شانس بهبود بیمار می‌شود.
اما مشکل از آن‌جا شروع می‌شود که نیروی اعزام‌شده با موتورلانس تشخیص می‌دهد فرد بیمار یا مصدوم نیازمند آمبولانس است. در این شرایط او در سامانه‌ای که به این منظور طراحی شده درخواست آمبولانس را ثبت می‌کند و از سوی دیگر زمان نامشخصی طول می‌کشد تا آمبولانس این درخواست را قبول کند و بعد از آن فرآیند رسیدن آمبولانس هم تا حدی زمان‌بر است و به‌این ترتیب گاهی تا یک ساعت هم فرد بیمار یا مصدوم باید منتظر رسیدن آمبولانس باشد.
یکی از کارشناسان اورژانس دراین‌باره می‌گوید: «اورژانس پیش‌بیمارستانی با دو بحران هم‌زمان دست و پنجه نرم می‌کند؛ یکی کمبود شمار آمبولانس‌ها و دیگری کهنگی بخش بزرگی از ناوگان موجود. در واقع هزاران دستگاه از آمبولانس‌های کشور بالای ۱۵ سال عمر دارند و مستهلک هستند؛ وضعی که زمان رسیدن بر بالین بیمار را طولانی‌تر و هزینه‌ها را سنگین‌تر کرده است.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «در حال حاضر کشور ما با جمعیت بالای ۹۰ میلیون‌نفر تنها نزدیک به ۶ هزار دستگاه آمبولانس در اختیار دارد که از این تعداد عمر نزدیک به ۳ هزار دستگاه بالای ۱۵ سال است. از سوی دیگر مسئولان از قراردادهایی برای خرید ۵۰۰ تا ۶۲۵ دستگاه آمبولانس جدید خبر می‌دهند؛ درحالی که حجم نیاز انباشته بخش اورژانس به مراتب بیشتر از آمارهایی است که اعلام می‌شود. براساس آمارهای رسمی تهران حدود ۲۱۰ پایگاه اورژانس دارد و روزانه صدها ماموریت انجام می‌دهد؛ اما وقتی بخش زیادی از خودروها به‌دلیل فرسودگی در تعمیرگاه هستند یا با ظرفیت کمتر کار می‌کنند، فشار روی واحدهای باقی‌مانده چند برابر می‌شود و طبیعی است که زمان رسیدن تا بالین بیمار افزایش یابد.»
با توجه به آن‌چه در این گزارش به‌آن اشاره شد، رسیدگی به‌وضعیت اورژانس کشور ضروری به‌نظر می‌رسد و مسئولان مربوطه باید در این راستا تمام تلاش خود را به‌کار گیرند.
