مایع خنککننده خودرو که ترکیبی از ضدیخ و آب مقطر است، از یخزدگی در زمستان و جوش آوردن موتور در تابستان جلوگیری میکند. این مایع با تنظیم دمای موتور، از وارد آمدن آسیب بهقطعات حساس مانند رادیاتور، واترپمپ و اجزای فلزی جلوگیری کرده و از خوردگی و زنگزدگی سیستم خنککننده محافظت میکند. انتخاب ضدیخ مناسب، چه ضدیخ سبز یا قرمز، برای عملکرد بهینه خودرو و افزایش طول عمر موتور ضروری است.
در این مقاله، به بررسی ترکیب شیمیایی ضدیخ، تفاوتهای ضدیخ سبز و قرمز و راهنمای انتخاب مناسبترین نوع برای خودرو میپردازیم. ضدیخ سبز یا قرمز معمولا بر پایه اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول تولید میشود. اتیلن گلیکول رایجتر است و بهدلیل قیمت مناسب و عملکرد قوی در تنظیم دما، در اکثر ضدیخها استفاده میشود. پروپیلن گلیکول اگرچه گرانتر است، اما بهدلیل سمی بودن کمتر برای خودروهایی که نیاز بهگزینههای سازگار با محیطزیست دارند، مناسب است.
علاوهبر پایه گلیکول، ضدیخها حاوی افزودنیهایی مانند بازدارندههای خوردگی (مانند سیلیکات، فسفات یا اسیدهای آلی) و بافرهای PH هستند که از تخریب قطعات فلزی و پلاستیکی سیستم خنککننده جلوگیری میکنند. رنگ ضدیخ سبز یا قرمز به افزودنیها و فناوری بهکاررفته در آنها بستگی دارد و بهشناسایی نوع و کاربرد آنها کمک میکند. برای انتخاب بین ضدیخ سبز یا قرمز، باید تفاوتهای کلیدی آنها را در ترکیب شیمیایی، فناوری، کاربرد و طول عمر بررسی کرد.
ضدیخ سبز (IAT - Inorganic Acid Technology): این نوع ضدیخ از فناوری قدیمیتر استفاده میکند و حاوی افزودنیهای معدنی مانند سیلیکات، فسفات، بورات و نیتریت است. این افزودنیها یک لایه محافظ ضخیم روی سطوح فلزی ایجاد میکنند که از خوردگی جلوگیری میکند؛ اما ممکن است با گذشت زمان رسوب ایجاد کند.
ضدیخ قرمز (OAT یا HOAT - Organic Acid Technology یا Hybrid): این نوع ضدیخ از فناوری پیشرفتهتر اسید آلی (مانند اسید کربوکسیلیک) یا ترکیبی از اسیدهای آلی و معدنی بهره میبرد.
این نوع ضدیخ عملکرد پایدارتری دارد و از خوردگی موضعی جلوگیری میکند؛ بدون اینکه رسوبات مضر ایجاد کند. معمولا ضدیخ سبز عمر مفیدی حدود 2 تا 3 سال یا 50 تا 60 هزار کیلومتر دارد و نیاز بهتعویض مکرر دارد. ضدیخ قرمز با طول عمر بیشتر و تا 5 سال یا 150 هزار کیلومتر قابل استفاده است که آن را برای خودروهای مدرن مناسبتر میکند. ضدیخ سبز بیشتر برای خودروهای قدیمیتر (مانند خودروهای داخلی یا مدلهای پیش از سال 2000) مناسب است.
این نوع ضدیخ برای موتورهایی با قطعات فلزی سنتی طراحی شده و ممکن است با آلیاژهای جدیدتر (مانند آلومینیوم) سازگاری کمتری داشته باشد. اما ضدیخ قرمز برای خودروهای مدرن (مانند تویوتا، نیسان یا خودروهای اروپایی) که از آلیاژهای آلومینیومی در سیستم خنککننده استفاده میکنند، ایدهآل است.
این نوع ضدیخ با فناوریهای جدیدتر سازگار بوده و از خوردگی فلزات حساس جلوگیری میکند. نقطهجوش ضدیخ سبز حدود 130 درجه سانتیگراد است و در دماهای بسیار پایین (تا منفی 40 درجه) عملکرد خوبی دارد؛ اما در شرایط سخت مانند ترافیک سنگین ممکن است کارایی کمتری داشته باشد.
ضدیخ قرمز با نقطه انجماد پایینتر (تا منفی 60 درجه) و مقاومت بالاتر در برابر جوش آوردن، برای شرایط آبوهوایی متنوع و دماهای بالا مناسبتر است. انتخاب بین ضدیخ سبز یا قرمز به نوع خودرو، سال ساخت و توصیههای سازنده بستگی دارد. برای خودروهای قدیمیتر (مانند پیکان و پراید یا خودروهای داخلی چند دهه گذشته)، ضدیخ سبز گزینهای مناسب و اقتصادی است؛ اما باید هر دو سال یکبار تعویض شود.
برای خودروهای مدرنتر (مانند خودروهای ژاپنی، کرهای یا اروپایی)، ضدیخ قرمز بهدلیل سازگاری با آلیاژهای جدید، طول عمر بیشتر و عملکرد بهتر در شرایط سخت توصیه میشود. همیشه به دفترچهراهنمای خودرو مراجعه کنید تا مشخصات فنی ضدیخ مناسب را بررسی کنید.
ترکیب کردن ضدیخ سبز و قرمز بههیچعنوان توصیه نمیشود؛ زیرا میتواند باعث رسوب، کاهش عملکرد و حتی وارد آمدن آسیب به موتور شود. ضدیخ سبز یا قرمز هر دو نقش حیاتی در حفاظت از موتور خودرو در برابر یخزدگی، جوش آوردن و خوردگی دارند. ضدیخ سبز برای خودروهای قدیمیتر و با بودجه محدود مناسب است؛ درحالی که ضدیخ قرمز با فناوری پیشرفتهتر و طول عمر بیشتر، برای خودروهای مدرنتر ایدهآل است.
انتخاب صحیح ضدیخ نهتنها عملکرد موتور را بهبود میبخشد، بلکه از هزینههای تعمیراتی گرانقیمت جلوگیری میکند. درنهایت توصیه میشود ضدیخ مناسب را با توجه بهتوصیههای سازنده خودرو و شرایط آبوهوایی منطقه خود انتخاب کنید تا سلامت سیستم خنککننده خودرو شما تضمین شود.
