صنعت خودروسازی ایران با بیش از شش دهه تجربه، یکی از بخشهای مهم اقتصادی کشور به شمار میرود. این صنعت بهعنوان موتور محرک اقتصاد ملی، در ایجاد اشتغال پایدار، توسعه کسبوکارهای وابسته، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و گسترش حمل و نقل عمومی نقشی بیبدیل داشته است. گستردگی صنایع خودروسازی و ارتباط آن با بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، جایگاه ویژهای برای این صنعت در مسیر توسعه ملی ایجاد کرده است. از همین رو، سرمایهگذاری در صنعت خودرو ضرورتی راهبردی برای آینده اقتصاد ایران محسوب میشود.
زیرساختهای موجود در شرکتهای خودروساز داخلی، ظرفیتهای مناسبی برای تبدیل ایران به پایگاه تولید خودرو و قطعات با برند ملی فراهم نمودهاند. اگر برای استفاده از ظرفیتهای فعلی، سرمایهگذاری هدفمند و سیاستگذاری هوشمندانه انجام شود، بدون تردید نقش ایران در بازار خودروی منطقه و حتی در سطح جهانی تعیین کننده خواهد بود. تجربه کشورهای پیشرفته نشان میدهد که صنعت خودرو زمانی امکان دستیابی به جایگاه جهانی را داشته که سرمایهگذاری در آن به طور مستمر و بی وقفه انجام شده است. در ایران نیز مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی کشور با سرمایهگذاری در صنعت خودرو هموار خواهد شد.
البته سرمایهگذاری در صنعت خودرو تنها به معنای تزریق منابع مالی به این صنعت نیست، بلکه شامل ایجاد بسترهای مناسب برای تحقیق و پژوهش، توسعه فناوریهای نوین، توجه به ارتقای کیفیت قطعات و محصولات و حمایت از نوآوری در طراحی و تولید نوآورانه است. این اقدامات میتوانند زمینهساز تولید خودروهای اقتصادی، ایمن، کم مصرف و سازگار با محیط زیست باشند؛ خودروهایی که نیاز داخلی را برطرف کنند و توان رقابت در بازارهای منطقهای و جهانی را داشته باشند. در شرایطی که بسیاری از کشورها به سمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی حرکت کردهاند، شرکتهای خودروساز داخلی نیز با سرمایهگذاری در فناوریهای نوین به این حوزه وارد شده اند ، لیکن می بایست جایگاه خود را در این عرصه تثبیت کند. به این لحاظ توجه به سرمایهگذاری به منظور توسعه پژوهشهای صنعتی و علمی در صنعت خودروسازی بسیار حائز اهمیت است. پژوهشگران و متخصصان این حوزه باید از حمایتهای مالی و زیرساختی برخوردار باشند تا بتوانند نوآوریهای لازم را در طراحی و تولید خودروهای جدید ارائه دهند. بدون پژوهش و توسعه علمی، هیچ صنعتی نمیتواند به سطح جهانی برسد. بنابراین، سرمایهگذاری در بخش پژوهش و توسعه، پیششرط ارتقای کیفیت و توان رقابتی خودروهای داخلی است.
سرمایهگذاری برای توسعه تولیدات جدید و نوآورانه در صنعت خودرو موجب توسعه صادرات خواهد شد و ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و جایگاه فعلی در بازارهای منطقهای، ظرفیت بالایی برای صادرات خودرو و قطعات به کشورهای منطقه دارد. اگر خودروهای ایرانی برند ملی بتوانند با طراحی جدید، کیفیت مناسب و قیمت رقابتی وارد بازارهای خارجی شوند، ضمن ایجاد درآمد ارزی قابلتوجه برای کشور، جایگاه ایران را در عرصه جهانی ارتقا خواهند داد. این امر نیازمند برنامه ریزی و سیاستگذاری دقیق در زمینه جذب سرمایههای داخلی و خارجی، ایجاد پایگاههای تولیدی با برند ملی، توسعه مراکز تحقیقات، طراحی و آزمون خودرو است.
ارتباط صنعت خودرو با زندگی روزمره شهروندان نیز اهمیت سرمایهگذاری در صنایع خودروسازی را دوچندان میکند. خودروهای سواری، تجاری و امدادی بهطور مستقیم با رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی مردم پیوند خوردهاند. توسعه این صنعت به معنای بهبود حملونقل عمومی، افزایش دسترسی به خدمات اجتماعی و ارتقای سطح رفاه عمومی است. از این منظر، صنعت خودرو تنها یک بخش تولیدی نیست، بلکه بخشی از ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور محسوب میشود. لذا سرمایهگذاری در توسعه این صنعت به صورت مستقیم میتواند به ارتقای سطح زندگی مردم و افزایش رضایت اجتماعی منجر شود.
یکی دیگر از ابعاد سرمایهگذاری در صنعت خودرو، توجه به حفظ محیط زیست است. تولید خودروهای ایمن و کممصرف، استفاده از فناوریهای جدید برای کاهش آلایندگی، و حرکت به سمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی، از جمله اقداماتی هستند که میتوانند اثرات زیانبار زیستمحیطی را کاهش دهند. به این جهت سرمایهگذاری در این حوزه موجب سلامت جامعه و آرامش خاطر شهروندان خواهد داشت.
با وجود تمام مزیتهایی که سرمایهگذاری در صنعت خودرو دارد، باید چالشهای موجود را مد نظر قرار دهیم. یکی از مهمترین چالشها، کمبود منابع مالی و سرمایهای برای توسعه پژوهشها و تولید نوآورانه است. صنایع داخلی زمانی میتوانند کیفیت محصولات خود را افزایش دهند که از توان مالی مناسب برخوردار باشند.
بنابراین حمایت دولت می بایست با ارائه تسهیلات مالی، کاهش نرخ سود بانکی، و ایجاد مشوقهای سرمایهگذاری، زمینه را برای توسعه صنعت خودرو و تولید خودروهای جدید فراهم کند.
نکته بسیار مهم این است که سرمایهگذاری در صنعت خودرو سبب توسعه کسب وکارهای وابسته خواهد شد. صنایع قطعهسازی، خدمات پس از فروش، حمل و نقل و گردشگری از جمله بخشهایی هستند که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم با صنعت خودرو در ارتباط هستند. توسعه این صنایع میتواند فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد کند اشتغال پایدار را در کشور افزایش دهد. از این رو سرمایهگذاری در صنعت خودر و علاوه بر رشد اقتصادی سبب توسعه اجتماعی و فرهنگی می شود.
هرچند ایران در منطقه خاورمیانه جایگاه ویژهای در صنایع خودروسازی دارد و هیچ کشور دیگری در منطقه ظرفیت رقابت جدی با صنعت خودروسازی ایران را ندارد، اما این مزیت میتواند با سرمایهگذاری هدفمند و بهره گیری از فناوریهای مدرن، به یک فرصت بزرگ برای توسعه صادرات و ارتقای جایگاه جهانی ایران تبدیل شود. در حال حاضر سرمایهگذاری در این بخش و ورود فناوریهای جدید به صنعت خودرو ایران، زمینهساز توسعه روزافزون این صنعت خواهد بود.
توسعه صنعت خودرو در ایران میتواند نقش مؤثری در ارتقای برند ملی ایفا کند. در صورتی که کشور با سرمایهگذاری هدفمند در حوزههای طراحی، تولید و صادرات خودروهای جدید و باکیفیت اقدام نماید، برند ملی ایران در بازارهای جهانی شناخته خواهد شد. تحقق این امرموجب ارتقای جایگاه اقتصادی کشور و افزایش سطح اعتماد عمومی به محصولات داخلی میشود. دستیابی به این هدف مستلزم سیاستگذاری جامع و حمایت همهجانبه از تولیدکنندگان داخلی است.
سرمایهگذاری در صنعت خودرو برای آینده اقتصاد ایران یک ضرورت راهبردی است. این سرمایهگذاری میتواند باعث توسعه صنعتی، ایجاد فرصتهای شغلی، افزایش رفاه اجتماعی، کاهش آلایندگیهای زیستمحیطی و بهبود جایگاه بینالمللی کشور باشد. برای تحقق این هدف، دولت، سرمایهگذاران داخلی و خارجی باید با همکاری و همافزایی و سیاستگذاری جامع مسیر توسعه پایدار این صنعت را هموار کنند. مسیری که در نهایت صنعت خودرو ایران را به جایگاه واقعی خود در عرصه جهانی رسانده و آن را به موتور محرک اقتصاد ملی تبدیل خواهد کرد و با ارتقای برند ملی خودرو، میتواند جایگاه جهانی ایران را تقویت کرده و نماد توانمندی داخلی باشد.
* شهرام شیرکوند، حائز 35 رتبه برتر در جشنواره های بین المللی، ملی و تخصصی مطبوعات و خبرگزاری های کشور
