با گسترش طرحهای نوسازی و اسقاط در بخش صنعت و حملونقل، روند بازسازی زیرساختهای تولیدی کشور شتاب گرفته است. برنامههایی چون جایگزینی ناوگان فرسوده، کاهش آلایندگی و بهرهگیری از فناوریهای نوین، زمینه تحول پایدار در صنایع را فراهم میکنند. این رویکرد هوشمندانه، همسو با اهداف ملی صرفهجویی انرژی و افزایش بهرهوری، چشمانداز تازهای برای آینده صنعتی ایران ترسیم کرده است.
کندی در روند اسقاط موتورسیکلتهای فرسوده
فرشاد مقیمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) درباره روند اسقاط موتورسیکلتهای فرسوده گفت: «تاکنون حدود ۲۲۰ جواز برای مراکز اسقاط صادر شده که از این تعداد ۱۸۰ مرکز فعالانه در زمینه اسقاط خودرو و موتورسیکلت فعالیت دارند. این رشد بیانگر توسعه تدریجی و قابل توجه در ساختار اسقاط کشور است.»
وی تصریح کرد: «یکی از مهمترین چالشها در طرح جایگزینی موتورسیکلتها، موضوع اصالت آنها بود که با همکاری پلیس راهور حل شد و این دستاورد زمینهساز اجرای کار شد. اکنون تمام زیرساختهای فنی و استانداردهای لازم ایجاد شده و طرح وارد مرحله اجرایی شده است.»
مقیمی درباره کندی روند اجرای طرح اظهار داشت: «تا امروز ۲۳ هزار متقاضی ثبتنام کردهاند و معرفی یکباره همه به بانکها ممکن است موجب نارضایتی شود. بنابراین فرآیندهای بانکی باید روانسازی و هماهنگی در سطح بالاتری انجام شود. خوشبختانه اکنون همه مراکز اسقاط کشور ظرفیت لازم برای اجرای طرح را دارند. البته آغاز هر طرحی نیازمند زمان و هماهنگی است اما استمرار و توسعه آن منوط به شناخت درست جامعه هدف و ایجاد مشوقهای دقیقتر خواهد بود.»
این مقام مسئول ادامه داد: «در سال ۱۴۰۵ با دستور مستقیم وزیر صمت، تامین منابع مالی طرح تقویت میشود که بخشی از آن از محل گواهی صرفهجویی انرژی خواهد بود. اگر این گواهی به صورت پیشینی و نه پسینی اجرا شود، مشوق قدرتمندی برای تولیدکنندگان و خریداران خواهد بود. این هماهنگی میتواند همانند کشورهای توسعهیافته، چرخهای اقتصادی و پایدار در کشور ایجاد کند.»
جهش در اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی ناوگان
رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) درباره وضعیت اسقاط خودروها توضیح داد: «از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱۷۴ هزار خودرو اسقاط شده است. بهطور میانگین روزانه ۸۸۰ خودرو در سراسر کشور از رده خارج میشود و اگر همین روند تا پایان سال ادامه یابد، به رقم حدود ۲۵۰ هزار دستگاه خواهیم رسید.»
وی افزود: «آییننامه هیات وزیران درباره اسقاط خودرو بر اساس شرایط جدید کشور در حال اصلاح است و پس از تصویب آن، سرعت اجرای کار بیشتر میشود. علاوه بر این، جایگزینی خودروهای فرسوده نیز رشد چشمگیری داشته و امسال ۶۲ هزار خودرو جایگزین شده است؛ در حالی که این رقم در سال گذشته حدود ۱۰ هزار دستگاه بود، یعنی عملکرد امسال شش برابر بیشتر بوده است.»
مقیمی اظهار داشت: «در حوزه تاکسیها نیز تسهیلات ویژه پرداخت میشود و برنامه جایگزینی اتوبوسهای بینشهری در حال آمادهسازی است. با توجه به رویدادهای اخیر و دغدغههای عمومی، نوسازی این ناوگان اهمیت زیادی دارد. با توجه به محدودیت منابع مالی و گستردگی نیازها، تلاش ما بر تمرکز تسهیلات در بخشهایی است که بیشترین اثر را بر سلامت مردم و بهرهوری اقتصادی دارند.»
این مقام مسئول افزود: «روند اسقاط کامیونها و کشندهها نیز در جریان است، اما کندی آن به دلایل متعدد اقتصادی برمیگردد. تا زمانی که هزینههای بیمه، حملونقل و سوخت بین خودروهای فرسوده و نو تفاوت نداشته باشد، انگیزهای برای جایگزینی وجود ندارد.»
وی ادامه داد: «در سال ۱۴۰۴ تاکنون، ۱۴۵ هزار و ۴۴۷ دستگاه سواری، هزار و ۲۳۲ دستگاه اتوبوس، هزار و ۱۳۳ دستگاه مینیبوس، ۵۳۹ دستگاه کامیون، ۵۸ دستگاه کشنده، ۵ هزار و ۷۳۵ دستگاه کامیونت، ۱۱ هزار و ۷۴۳ دستگاه وانت، ۷ هزار و ۴۱۰ دستگاه تاکسی و ۷۲۶ دستگاه موتورسیکلت اسقاط شدهاند. مجموع اینها همان رقم ۱۷۴ هزار دستگاه است که از ابتدای سال جاری تا امروز ثبت شده است.»
نوسازی صنعتی و کاهش آلایندگی هوا
مقیمی درباره میزان کاهش آلودگی ناشی از اجرای طرحهای اسقاط، گفت: «مطالعات انجامشده توسط همکاران ما برای بیش از ۵۳۰ هزار دستگاه خودرو اسقاطشده طی ۲۰ ماه گذشته نشان میدهد این روند حدود ۱۰ درصد کاهش آلایندگی را در سطح ملی رقم زده است. این کاهش بهصورت پراکنده در سراسر کشور اتفاق افتاده و اثر کلی آن در مجموع قابل توجه است.»
وی در ادامه افزود: «نهضت اسقاط و نوسازی نباید متوقف شود. تولید خودرو و اسقاط باید همزمان ادامه یابد، زیرا توقف یکی به انباشت فرسودهها و اختلال در چرخه اقتصادی صنعت منجر میشود.»
مقیمی سپس به موضوع نوسازی صنایع اشاره کرد و تصریح کرد: «در کنار ناوگان حملونقل، برنامه نوسازی در بخش صنعت نیز در حال اجراست. وزیر محترم صنعت امسال برای نخستین بار دستورالعملی ابلاغ کردند تا واحدهای صنعتی بتوانند جواز نوسازی و بازسازی دریافت کنند. پیش از این تنها جواز ایجاد و توسعه وجود داشت، اما اکنون جواز سوم یعنی نوسازی به مجموعه آییننامهها افزوده شده است.»
وی افزود: «نوسازی صرفا جایگزینی تجهیزات نیست؛ جنبه نرمافزاری دارد و شامل ارتقای فناوری و استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی در تولید است. شرکتهای دانشبنیان در این مسیر فعال شدهاند و از این طریق بهرهوری، سرعت و کاهش مصرف انرژی حاصل میشود.»
منابع مالی طرح اسقاط و پیوند آن با تولید خودرو
رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) درباره منابع مالی طرحهای اسقاط توضیح داد: «از محل صرفهجویی سوخت، بیش از یک میلیارد دلار منابع وجود دارد که بخشی از آن برای طرحهای نوسازی و اسقاط اختصاص یافته است. تفاهمنامهای نیز با شرکت پخش و پالایش برای اسقاط ۲۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از این محل امضا شده و در حال اجراست.»
وی افزود: «استفاده از منابع صرفهجویی سوخت طرح را جذابتر میکند و علاقهمندی مردم را افزایش میدهد، اما اساس اجرای اسقاط خودرو مبتنی بر قانون است. طبق آییننامه، تولید یا واردات هر خودرو باید همزمان با اسقاط تعدادی خودروی فرسوده انجام شود؛ زیرا بدون ارائه گواهی اسقاط، شمارهگذاری امکانپذیر نیست.»
مقیمی تاکید کرد: «تا سال گذشته یکو نیم درصد قیمت خودرو به صندوق مربوطه واریز میشد، اما از ابتدای امسال مقرر شد پرداختها صرفا بر اساس گواهی اسقاط صورت گیرد تا شفافیت مالی افزایش یابد. رونق تولید و واردات به شکل مستقیم بر افزایش میزان اسقاط اثر میگذارد و این پیوند باید حفظ شود.»
وی در پایان گفت: «در قانون برنامه هفتم توسعه، قابلیت اسقاط سالانه ۶۵۰ هزار دستگاه خودرو پیشبینی شده است. استمرار این روند حیاتی است، زیرا توقف آن موجب انباشت خودروهای فرسوده است.»
