کد خبر: 215563
تاریخ انتشار: ۳ تیر ۱۳۹۷ - ۰۹:۵۷
- چاپ
بنا بر ماده ۵۸ و ۵۹ قانون اجرای اصل ۴۴ در صورت اثبات رویه های ضدرقابتی در بازار، شورای رقابت مسئول تنظیم دستورالعمل قیمت است. اما به فرض قابل اثبات بودن رویه ضدرقابتی در بازار نیز عملکرد شورای رقابت در این مورد محل سوال است. زیرا اکنون این شورا فراتر از تنظیم دستورالعمل قیمت، به اعلام درصد مجاز افزایش قیمت روی آورده است.
به گزارش «اخبار خودرو»،نزدیک به 10سال پیش از این، نام شورای رقابت تنها در اخبار مربوط به واگذاری مخابرات دیده میشد. در آن زمان برخی از فعالان و کارشناسان معتقد بودند تاخير در تشكيل شوراي رقابت و اختصاص ندادن دفتری به اين شورا، اجراي سياستهاي كلي اصل 44 قانون اساسی را با كندي مواجه كرده است. از اولین جلسه رسمی این شورا که در مردادماه 1388 با حضور وزیر اقتصاد وقت تشکیل شد، قرار بر این بود که این مرکز ملی فراقوهای مانعي بر سر راه اجراي سليقهاي اصل 44 از سوي دولت باشد و مصداق اجرای سلیقهای نیز از سوی اعضای شورا واگذاري مخابرات عنوان میشد. اما از همان ابتدا عملکرد شورای رقابت با حواشی بسیار همراه بود و نخستین رئیس شورا تنها 4 ماه پس از تشكيل نخستین جلسه آن از احتمال استعفاي خود خبر داد. شورای رقابت براساس موضوع ماده 53 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی تشکیل شده است. سه نماینده مجلس از بین اعضای کمیسیونهای اقتصادی، برنامه و بودجه و محاسبات و صنایع و معادن و دو نفر از قضات عالی کشور، دو صاحبنظر اقتصادی برجسته، یک حقوقدان برجسته و آشنا به حقوق اقتصادی، دو صاحبنظر در تجارت، یک صاحبنظر در صنعت، یک صاحبنظر در خدمات زیربنایی، یک متخصص امور مالی، یک نفر به انتخاب اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و یک نفر به انتخاب اتاق تعاون مرکزی اعضای این شورا را تشکیل میدهند.
سابقه ورود شورای رقابت به مباحث خودرویی
اما تنها 10 ماه پس از تشکیل این شورا و تسجیل موانع ایفای نقش نظارتی آن بود که اولین ورود شورا به مباحث خودرویی رقم خورد و رئیس آن در نامهای به بورس اعلام کرد در صورت خريد بلوكهاي 18درصدي ايرانخودرو و سايپا توسط مجموعه هاي اين دو شركت، مانع از قطعي شدن این معامله خواهد شد. اما در 18 مهرماه 1391 یعنی حدود سه سال پس از تشکیل شورای رقابت بود که جمشید پژویان، رئیس وقت این شورا از تصمیم آن برای ورود به قیمتگذاری در بازار خودرو خبر داد.
دو ماه پس از انتشار این خبر، مقامات وقت وزارت صمت، قیمتگذاری خودرو را خارج از حیطه وظایف شورای رقابت و حتی سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان دانسته و اعلام کردند خودرو جزو کالاهای درجه دو محسوب شده و قیمتگذاری آن به تشکلها و انجمنهای مربوط آن سپرده میشود. مخالفان این تصمیم نیز گرچه به استناد ماده 101 قانون برنامه پنجم، خودرو را کالایی انحصاری و قیمتگذاری آن را در حیطه وظایف دولت میدانستند اما در این زمینه نقشی برای شورای رقابت قائل نبودند و سازمان حمایت را مرجع ذیصلاح قیمتگذاری خودرو میدانستند.
با اینحال در دیماه همان سال، رئیس دولت دهم به این مناقشه ورود کرد و دستور داد کمیتهای با حضور معاوناول رئیسجمهور، معاون برنامهریزی رئیسجمهور، وزرای صنعت و اقتصاد و رئیس شورای رقابت در این خصوص تشکیل شود. تاکید رئیسجمهور وقت این بود که تعیین قیمت خودرو براساس نرخ ارز مبادلهای در حاشیه بازار انجام شود. اما رئیس شورای رقابت که در این کمیته حرف آخر را میزد، دو ماه بعد یعنی در اسفند 1391، فرمولی برای قیمتگذاری خودرو اعلام کرد و به خودروسازان اولتیماتوم یک هفته مهلت داد تا قیمتهای خود را براساس مصوبه این شورا ارائه کنند.
نخستین واکنش خودروسازان به این مصوبه و نیز به پرسش معروف محمود احمدینژاد یعنی «بالاخره خودرو کیلویی چند؟» که در همان ایام طی یک مصاحبه تلویزیونی مطرح شد، انتشار جداول مربوط به ریز قیمتهای تمامشده تولید خودروهای داخلی بود.
اما در نهایت معاوناول رئیسجمهور برای حمایت از مصوبه شورای رقابت، دستور کاهش 500هزار تا 4 میلیون تومان خودروهای تولید داخل را صادر کرد و این دستور بهرغم مخالفت کمیسیون اصل 90 مجلس که این کاهش قیمت را مشروط به پرداخت تسهیلات ریالی و اعطای ارز مبادلهای میدانست، اجرا شد. این موضوع منجر به نوشتن نامهای تاریخی از سوی علی لاریجانی، رئیس مجلس به محمود احمدینژاد، رئیسجمهور وقت شد که طی آن، 5 مصوبه هیات وزیران ازجمله مصوبه ناظر بر «چگونگی قیمت گذاری خودروهای سبک و فروش آنها به قیمت تجاری» مغایر با قانون عنوان شده بود.
دستوریتر شدن قیمتگذاری طی 6 سال
با تمام این تفاصیل، از سال 1392 به بعد قیمتگذاری بهاری شورای رقابت تبدیل به یک رویه شد، رویهای که در خردادماه امسال نیز به سیاق سالهای پیشین به قیمتگذاری فرمایشی شورای رقابت برای خودروهای داخلی زیر 45 میلیون تومان انجامید. این بار اما میزان درصد مجاز اعلامشده از سوی شورای رقابت برای افزایش قیمت خودرو، بیشاز همیشه با اعتراض دستاندرکاران تولید خودرو بهویژه قطعهسازان مواجه شد.
بنا بر اعلام انجمن قطعه سازان خودرو و نیز انجمن صنایع همگن قطعه ساز، مواداولیه تولید قطعات خودرو در طول یک سال اخیر با افزایش 35درصدی مواجه بوده و این موضوع تنها با افزایش 25درصدی قیمت خودرو قابل جبران است. علاوهبر قیمت مواد اولیه و دستمزد نیروی انسانی، هزینه تهیه قطعات مصرفی وارداتی نیز با تغییر نرخ ارز دولتی افزایش یافته است. در همین راستا، قطعه سازان از جلب حمایت وزیر صنعت، معدن و تجارت برای افزایش 20درصدی قیمت خودرو خبر دادند. با اینحال، در برابر موجی که در مجلس علیه این موضوع به راه افتاد، وزارت صنعت نیز منفعل عمل کرد و در نهایت افزایش 9.7درصدی قیمت خودرو را ناگزیر عنوان کرد. اما شورای رقابت حتی این درصد حداقلی را هم نپذیرفت و افزایش قیمت خودروهای داخلی را تا 7.1درصد مجاز اعلام کرد.
تکرار تجربه سرکوب قیمت ارز درباره خودرو
بنا بر ماده ۵۸ و ۵۹ قانون اجرای اصل ۴۴ در صورت اثبات رویه های ضدرقابتی در بازار، شورای رقابت مسئول تنظیم دستورالعمل قیمت است. اما به فرض قابل اثبات بودن رویه ضدرقابتی در بازار نیز عملکرد شورای رقابت در این مورد محل سوال است. زیرا اکنون این شورا فراتر از تنظیم دستورالعمل قیمت، به اعلام درصد مجاز افزایش قیمت روی آورده است. گرچه بنا بر ماده ۶۵ قانون اجرای اصل ۴۴، مصوبات شورای رقابت لازمالاجرا هستند و حتی تجدیدنظرخواهی ذینفعان بهموجب ماده ۶۳ مانع اجرای آن نخواهد شد، اما حق تجدیدنظرخواهی برای ذینفعان محفوظ است. در چنین شرایطی، خودروسازان باید با مراجعه به دیوان عدالت اداری شانس خود را برای نقض رای شورای رقابت امتحان کنند. زیرا تثبیت دستوری قیمت موجب زیان انباشته و کاهش ارزش سهام آنان خواهد شد، روندی که به ورشکستگی و تعطیلی خودروسازیها خواهد انجامید و در نهایت شورای رقابت را وادار خواهد کرد به جهش مهارناشدنی قیمت کارخانه تن در دهد. زیرا نتیجهای جز سرکوب قیمت ارز، پیش روی سرکوب قیمت خودرو نخواهد بود.