به گزارش «اخبار خودرو»، بازار خودروهای وارداتی و داخلی طی ماه‌های اخیر با آشفتگی روبه‌رو شده است و قیمت‌ها به شکل چشم گیری افزایش داشته‌اند. در این شرایط مشخص نیست خودرو تا چه اندازه ظرفیت افزایش قیمت را دارد و مشتریان تا چه زمانی اقدام به خرید خواهند کرد. با افزایش قیمت خودرو آیا شاهد بهبود وضعیت قطعه‌سازان خواهیم بود یا عکس این ماجرا اتفاق خواهد افتاد و بازار با کاهش تقاضا و حتی با توقف خرید روبه‌رو خواهد شد؟
بسیاری معتقدند افزایش قیمت خودرو امری اجتناب ناپذیر است و به‌دلیل تورم شدید و افزایش قیمت مواد اولیه و نرخ ارز قیمت‌ها ناچارا باید افزایش پیدا کند. اما کسی هنوز به این پرسش پاسخ نداده است. در این صورت مشتریانی که با کاهش قدرت خرید روبه‌رو شده‌اند، چگونه می‌توانند خودروهایی را که تا چند برابر افزایش قیمت داشته‌اند، خریداری کنند؟
در همین زمینه با بابک صدرایی، کارشناس و فعال صنعت خودرو به گفتوگو پرداختیم. وی معتقد است افزایش قیمت خودرو و ادامه روند افزایش قیمت در جایی بازار را متوقف خواهد کرد و باعث ایجاد یک بحران بزرگ برای صنعت خودرو خواهد شد.
درحالحاضر بازار خودرو کشور چه در بخش خودروهای داخلی و چه در بخش خودروهای خارجی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما در شرایط فعلی واکنش خریداران به بازار چگونه است؟
بازار خودرو در شرایط فعلی و با توجه به وضعیتی که درخصوص ارز پیش آمد، با یک شوک بسیار بزرگ روبه‌رو شده است و این شوک همچنان ادامه دارد. در این شرایط کسانی که از بازار خودرو خرید می‌کنند، دو دسته هستند؛ برخی افراد برای سرمایه‌گذاری اقدام به خرید خودرو می‌کنند، به این امید که بتوانند از این بازار آشفته منفعتی کسب کرده و امیدوار باشند این افزایش قیمت خودروها همچنان ادامه پیدا کند. دسته دیگر، کسانی هستند که به اجبار یا از ترس اقدام به خرید می‌کنند. این افراد معتقد هستند اگر امروز اقدام به خرید خودرو نکنند، در ماه‌های آینده مجبور هستند هزینه بیشتری برای همان خودرو بپردازند. قطعا این افراد از روی ترس و نیاز شدیدی که به خودرو دارند، اقدام به خرید می‌کنند.
به نظر شما این خریدوفروش خودرو تا کجا ادامه پیدا میکند؟ ظرفیت بازار چه اندازه است و قیمت‌ها چقدر افزایش می‌یابند؟ مردم همچنان اقدام به خرید می‌کنند یا از خرید خودرو دست می‌کشند؟
درحالحاضر افزایش قیمتی که در بازار خودرو وجود دارد و عدهای نیز به آن دامن میزنند، با افزایش درآمد مردم همراه نیست و تناسبی با اندازه جیب مردم ندارد. اقشار خریدار خودروهای مصرفی، افراد کارمند و حقوقبگیر جامعه هستند که متاسفانه متوسط دستمزدشان همراه با این گرانی‌ها افزایش نیافته است. این وضعیت در بازار در جایی متوقف می‌شود و قطعا خریدی در آن انجام نخواهد شد و شاهد ایجاد مشکل و بحران شدید در این زمینه خواهیم بود.
راه‌حل گرفتار نشدن در بحران تقاضا در شرایط فعلی جامعه چیست؟
در این وضعیت، شرکت‌های خودرویی باید شرایط مناسب فروش اقساطی برای خریداران فراهم کنند. البته با توجه به قیمت دلار که هر روز درحال افزایش و نوسان است، کسی حاضر نمی‌شود خودرو را به‌صورت اقساطی بفروشد، چراکه ارزش پول در طول زمان کاهش پیدا میکند. قطعا اگر با این وضعیت پیش برود، فروش توقف خواهد داشت و افت شدید تقاضا گریبان‌گیر خودروسازان خواهد شد. این مساله می‌تواند در کنار تهدیدهای دیگر مانند بحران تامین قطعه صنعت خودرو کشور را با مشکلات سنگینی روبه‌رو کند.
کاهش تقاضا برای خودرو در کشور معمولا با کاهش قیمت همراه نیست. دلیل این مساله چیست و چه تفاوتهایی بین بازار ایران با سایر کشورها وجود دارد؟ آیا این موضوع به زیرساخت‌های اقتصادی و تفاوت نوع معاملات در کشور ما با کشورهای دیگر برمیگردد؟
داستان از این قرار است که خودروسازان با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. نخست آنکه اصولا هر خودرویی در ایران، ارزبری خاص خود را دارد. حتی خودرویی مانند پراید که گفته می‌شود صددرصد داخلی است، 15 تا 20درصد ارزبری دارد و وابسته به خارج کشور است. در کنار این، برخی خودروها صددرصد ریشه ارزی دارند و قیمت آن به نرخ دلار که مدام در حال نوسان بوده، وابسته است.
اگر ارز 4200تومانی هم حذف و دلار آزاد برای خودروسازان جایگزین آن شود، چاره‌ای برای خودروسازان باقی نمی‌ماند و قیمت‌ها بالا می‌روند. یک بخش دیگر قطعه‌سازان هستند. سال‌هاست به دلایل اقتصادی و سیاسی آنها را وادار کرده‌اند از حاشیه سودشان کم کنند و قیمت‌ها را بالا نبرند.
درحالحاضر دیگر توان و ظرفیت وجود ندارد و وقتی که قیمت‌ها یکباره و به‌صورت تصاعدی در کشور بالا می‌روند، قطعه‌ساز نیز دیگر نمی‌تواند به کار خود ادامه دهد و مجبور است قیمت‌ها را افزایش بدهد. حتی اگر دستمزدها را افزایش ندهد، قیمت مواد اولیه و هزینه‌های لجستیک آنها آن‌قدر افزایش یافته است که چاره‌ای جز افزایش قیمت‌ها ندارند. پس درنتیجه اتفاقی که افتاده این است قیمت خودرو همچنان بالا می‌رود. بنابراین یک جریان متفاوت با بحث عرضهوتقاضا در بخش خودرو وجود دارد، تقاضا در بازار کاهش پیدا کرده اما از طرف دیگر خودروساز هم نمی‌تواند قیمت‌ها را کاهش دهد یا ثابت نگه دارد.
قطعه‌ساز یکباره باید قیمت را افزایش دهد، چراکه مسائل ارزی برای آنها وجود دارد و هزینه‌های سربارشان افزایش یافته است. هرچقدر خطوط تولید قطعه‌سازان کمتر تولید کنند، هزینه‌های سربارشان افزایش پیدا میکند. پس راهی جز افزایش قیمت یا نگه داشتن قیمت افزایش‌یافته را ندارند.
خودروسازان تقاضای آزادسازی قیمت را دارند. از یک‌سو هم آزادسازی قیمت ارز را داریم که قطعه‌سازان معتقد هستند، با ادامه این روند صنعت قطعه کشور نابود می‌شود. چگونه باید بین این دو توازن ایجاد شود؟ آیا باید قیمت‌گذاری آزاد شده یا قیمت ارز مانند گذشته دولتی محاسبه شود؟
قطعا اگر آزادسازی نرخ ارز انجام شود، بازار توقف میکند. یعنی یک خودروی داخلی ممکن است بالای 100میلیون‌تومان در بازار عرضه شود. از یک‌طرف اگر محدودیت ارزی ایجاد شود، شاید تولید ارزبری بسیار کاهش یابد. این مساله تیغ دو لبه است. هر تصمیمی که گرفته شود، شرایط خاص خود را ایجاد میکند. اما اتفاقی که می‌افتد این است خودروهایی که ارزبری کمتری دارند، کمتر افزایش قیمت پیدا می‌کنند و درنتیجه شانس ماندگاری بیشتری در چرخه بازار را دارند.
به‌نظر می‌رسد شرایط جنگی به وجود می‌آید. در شرایط جنگ به اجبار باید یک سری مسائل و مشکلات را تحمل کرد. سطح توقعات پایین می‌آید و مردم مجبور هستند خودروهای ایرانی را با قیمت‌های بالاتری خریداری کنند. اما خودروهای وارداتی و خودروهایی که ریشه ارزی بالایی دارند، جهش بیشتری در قیمت را تجربه خواهند کرد و به‌این ترتیب از دسترس عموم خارج می‌شوند. ضمن اینکه برای یک قشر نیز خرید این خودروها غیرمنطقی می‌شود.
آزادسازی قیمت خودرو چه تاثیری بر بازار فروش خودروهای چینی دارد؟
باتوجه به اینکه عملا خودروهای وارداتی از چرخه بازار خارج می‌شوند (زیرا ورود آنها ممنوع بوده و قیمت این خودروها هم به شدت افزایش پیدا کرده) اتفاقی که برای خودروهای چینی می‌افتد این است شانس دارند گزینه جایگزین خرید برای کسانی که قصد داشتند در ماه‌های گذشته خودروهای کره‌ای، ژاپنی و اروپایی خریداری کنند، شوند اما در هر صورت بسیاری از خودروهای وارداتی حذف می‌شوند و برخی خودروهای تولید داخل هم به حدی از افزایش قیمت می‌رسند که بازار دیگر کشش منطقی افزایش قیمت برای آنها را ندارد.
اگر واردات خودرو در این شرایط آزاد شود و تعرفه خودروها هم هر سال کاهش پیدا کند، چه اتفاقی برای بازار خودروهای وارداتی می‌افتد؟
اگر قیمت آزاد شود و تعرفه هم طی چند سال کاهش پیدا کند، باتوجه به قیمت دلار که در بازارآزاد مثلا 10هزار تومان خریداری می‌شود، قیمت‌ها سربه‌فلک خواهند زد، حالا هرچقدر هم که تعرفه را کاهش دهند. با شرایط دلار، واردات خودرو برای یک جریان خیلی خاص محدود می‌شود.
یعنی خودرو تنها برای کسانی وارد می‌شود که عطش خرید خودروی خارجی دارند. شما در نظر بگیرید یک خودروی اکونومی در خارج کشور که 20هزار دلار قیمت دارد، قیمت اولیه‌اش در کشور ما 200میلیون‌تومان می‌شود. اگر عوارض آن را 50درصد هم حساب کنیم، قیمت آن به 300میلیون‌تومان می‌رسد. به این قیمت باید هزینه‌های متفرقه و سود را هم اضافه کنید که حدودا 380 میلیون‌تومان خواهد شد. یعنی یک خودرو سراتو یا النترا که در کشورهای دیگر یک خودرو اکونومی محسوب می‌شود، با تعرفه 45درصدی باید حدود 400میلیون‌تومان برای خرید آن پرداخت کرد. در حالی که پیش از این بحران، با این قیمت می‌توانستید یک خودرو لوکس خریداری کرد. آیا این قیمت‌ها منطقی هستند؟
در این شرایط چینی‌ها باز هم رده وسط را خواهند داشت یا شاهد ارتقای چینی‌ها به مرحله بالاتر خواهیم بود؟
در این شرایط کسانی که تا قبل از این آشفتگی بازار خریدار خودروهای کره‌ای و ژاپنی بودند، به اجبار به سمت خرید خودروهای چینی می‌آیند. یعنی چینی‌ها جایگزین بازار وارداتی‌ها خواهند شد.
