خودروسازی در دنیا برای توسعه سبد محصولات خود همواره درپی عرضه انواع خودروها با سوخت‌های مقرون به صرفه است. خودروهای سواری دیزلی یکی از مهم‌ترین سهامداران سبد محصولاتی کمپانی‌های بزرگ خودروساز در دنیا هستند. اما متاسفانه در کشور ما به‌دلیل اختلاف‌نظرها و مشکلات عدیده صنعتی، جای خالی خودروهای سواری دیزلی در این سبد به شدت احساس می‌شود. صنعتی که با گذشت بیش از نیم‌قرن از فعالیتش برای نخستین‌بار موفق به تولید خودروسواری دیزلی ملی شده اما در عرضه آن به بازار ناکام مانده است. بسیاری از کارشناسان دلیل این ناکامی را عدم تمایل به سرمایه‌گذاری روی پروژه سواری دیزلی به‌خاطر نقدهای منفی درباره کیفیت سوخت، میزان آلایندگی و همچنین عدم تامین قطعات این خودرو می‌دانند. آن‌چه واضح است، یک گام بیشتر به تولید خودرو سواری دیزلی نمانده اما مشخص نیست آیا برنامه‌ای برای تولید و عرضه این محصول در آینده نزدیک به بازار وجود دارد یا خیر؟ شاید هدف اصلی نقدهای منفی، کیفیت سوخت گازوئیل عرضه‌شده برای خودروهای دیزلی است. در شماره گذشته روزنامه «دنیای‌خودرو» در گفت‌وگو با مدیران طراحی پیشرانه دیزلی بخشی از مشکلات خودروهای سواری دیزلی بیان شد. امروز در بخش پایانی به بررسی کیفیت سوخت گازوئیل در کشور، استاندارد آلایندگی درنظرگرفته‌شده برای پیشرانه دیزلی و همچنین تامین و تولید قطعات این خودرو با مهندس محمدکاظمی، مدیر طرح موتور ملی دیزل سواری، مهندس سیامک علیزاده‌نیا، مدیراستراتژی شرکت ایپکو پرداختیم که در ادامه آن را از نظر می‌گذرانیم.
پروژه پیشرانه دیزلی از چه سالی آغاز شد؟
علیزاده‌نیا: این پروژه در 1389 شروع و با تحریم‌های دوره اول مواجه شد. در سال 1393 باردیگر آغاز به فعالیت کرد و سال گذشته نیز پس از اتمام و نهایی شدن پروژه پیشرانه دیزلی برای تولید انبوه به حالت تعلیق درآمد.
با توجه به معضلات خودروهای دیزلی مانند آلایندگی بسیار زیاد، با چه هدفی دنبال طراحی و تولید پیشرانه دیزلی رفتید؟
کاظمی: با نگاهی گذرا به استانداردهای آلایندگی، اگر استاندارد آلایندگی یورو 5 خودروسواری‌دیزلی (با همین سطح) و استاندارد آلایندگی خودروهای بنزینی را براساس گزارش‌ها مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. استاندارد پارامترهایی از قبیل هیدروکربن‌های نسوخته و دی‌اکسیدکربن در خودروهای دیزلی نسبت‌به بنزین سخت‌گیرانه‌تر است. از آن‌جاکه مصرف سوخت خودروهای دیزلی کمتر از بنزین است، پس مقدار تولید دی‌اکسیدکربن آن کمتر خواهد بود. مهندسان برای کاهش مصرف سوخت خودروهای بنزین رو به استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند پاشش مستقیم یا انژکتورهای GDI آورده‌اند. بنابراین می‌توان گفت استفاده از انژکتورهای GDI در خودروهای بنزینی ذرات معلق فراوانی تولید می‌کند پس تفاوت چندانی با خودروهای دیزلی ندارند. پیشرانه‌های دیزلی برای کنترل آلایندگی‌ها به‌مراتب هزینه بیشتری برای تعبیه تکنولوژی‌ها نسبت‌به موتورهای بنزینی دارند.
به گفته برخی کارشناسان محیط‌زیست، تولید خودروهای سواری دیزلی برای سلامت مردم مضر است. شما به عنوان مدیر پروژه پیشرانه ملی دیزلی چه پاسخی دراین زمینه دارید؟
کاظمی: متاسفانه این اظهارنظر در مورد خودروهای دیزلی قدیمی (یورو4 و پایین‌تر)، همان نگاه رایج در جامعه است. متاسفانه کارشناس‌های مذکور به‌دلیل تجربه ناموفق در مورد نصب فیلترهای DPF و نرسیدن به اهداف، تصور می‌کنند اگر خودرو سواری دیزلی نیز تولید شود، با شکست مواجه خواهد شد. براساس پارامترهای مطرح‌شده، استاندارد پیشرانه دیزلی باید یورو5 باشد و با طی 160هزارکیلومتر نیز باید همین استاندارد پاس شود، یعنی در طولانی‌مدت کنترل آلایندگی انجام می‌شود پس خطری برای سلامت مردم ندارند.
آیا پیشرانه‌های دیزلی پایداری کنترل آلایندگی دارند؟
کاظمی: موتوردیزلی که ما طراحی کردیم دو ویژگی مهم دارد، نخست این‌که از استاندارد آلایندگی یورو5 برخوردار است و با توجه به شرایط جوی و اقلیمی شهری مانند تهران نیز با گذشت 160هزارکیلومتر کارکرد استاندارد یورو 5 را پاس خواهد کرد و نگرانی برای گازهای خروجی این پیشرانه وجود ندارد. اگر واقعا نگران سلامت مردم هستند، پیش‌از هر چیز باید از محصولات بازار شروع کنند تا درباره محصولی که هنوز به بازار عرضه نشده است. دوم آن‌که مجهز به سیستم EGR است که تاثیر بسزایی در کاهش آلایندگی دارد.
آیا سوخت گازوئیل کشور ما مناسب استفاده برای این پیشرانه است؟
کاظمی: در مورد سوخت باید گفت وزارت نفت در سال 1396 بیان کرد در 266 جایگاه در کلان‌شهرها سوخت یورو4 توزیع می‌کند. از جایگاه‌های اعلام‌شده به ما، برای آزمایش نمونه‌برداری کردیم و متوجه شدیم شرایط نامناسبی در شهرهایی مانند تهران، اراک و... نداریم. از نظر تولید می‌توان گفت، تقریبا مشکلی نداریم اما از نظر توزیع مشکل داریم.
از 10جایگاه در تهران و چند شهر دیگر که نمونه گرفتیم، گوگرد موجود در سوخت کمتر از 30 پی‌پی‌ام است. نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که تکنولوژی به‌کاررفته در پیشرانه طراحی شده ما استاندارد یورو 5پلاس را دارد که از قابلیت تبدیل به یورو6 نیز برخوردار است. این پیشرانه از نظر تکنولوژی و آلایندگی، یک سر و گردن از سایر پیشرانه‌های موجود در صنعت خودرو بالاتر است. نکته قابل‌تامل اینجا که ما در طراحی به این موردتوجه داشتیم اگر زمانی از سوخت گازوئیل با استاندارد یورو3نیز برای خودرو استفاده شود، منجربه ایجاد عیب‌های مکانیکی برای قطعات پیشرانه نخواهد شد.
فیلتر DPF نصب‌شده روی خودرو شما چه مقدار عمر مفید دارد؟
کاظمی: متاسفانه در مورد این فیلتر تصورات اشتباهی وجود دارد، قطعه نصب‌شده روی محصول ما دارای یک عمربسیار طولانی است. به‌عبارت‌دیگر عمراین قطعه به اندازه عمر خودرو خواهد بود. فیلتر DPF نصب‌شده روی این خودرو دارای تعدادی سنسور است که اگر دوده در فیلتر جمع شود، آن را از بین خواهد برد.
این پیشرانه روی چه خودروهایی نصب می‌شود؟
کاظمی: شروع کار ما با نصب این پیشرانه روی سمند و سورن انجام شده است. در آینده نزدیک نیز دنا مجهز به این پیشرانه خواهد شد. حتی دنبال نصب آن خودرو روی پیکاپ، ون و... نیز بوده و هستیم.
هزینه تعمیر و نگهداری خودرو دیزلی طراحی‌شده توسط شما چگونه است؟ آیا کیفیت بالا و استهلاک پایین به‌واسطه طراحی ویژه آن‌ها خواهند داشت؟
کاظمی: موتورهای دیزلی به‌واسطه احتراق ویژه (اشتعال تراکمی، همراه با احتراق تدریجی عمرمفید بالای دارند) از نظر طراحی برتری خاصی دارند، زیرا برای تحمل تنش‌ها و فشارهای که به سیلندر و اجزای آن وارد می‌شود باید از قطعات باکیفیت و مقاوم استفاده کرد. همین امر سبب می‌شود خرابی و استهلاک این پیشرانه‌ها کم و عمرمفید آن‌ها بیشتر باشد.
به‌دلیل این که احتراق خودروهای دیزلی حرارت پایین‌تری دارد، سبب افزایش عمرقطعات پیشرانه آن می‌شود. در یک دوره مصرفی 5ساله خودروهای دیزلی نسبت‌به بنزینی هزینه نگهداری و تعمیر بسیار پایین‌تری دارند. این عامل منجربه استفاده از خودروهای دیزلی برای تاکسی‌ها در بسیاری از کشورها شده است.
مصرف سوخت خودرو دیزلی شما چقدر است؟ قدرت موتور شما چقدر بوده و از چه نوع توربوشارژری برای این پیشرانه استفاده کردید؟
کاظمی: مصرف سوخت ترکیبی خودرو ما 4/5 لیتر در هر 100 کیلومتر است. اما در حرکت‌های برون‌شهری این عدد می‌تواند به کمتر از 5 لیتر در هر 100 کیلومتر نیز برسد. در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید گفت این موتور 120اسب‌بخار قدرت و 256 نیوتون‌متر گشتاور دارد.
این موضوع سبب می‌شود بتوانیم از این موتور برای خودروهایی مانند پیکاپ‌ها نیز استفاده کنیم. توربو استفاده‌شده در این پیشرانه از نوع وی‌جی‌تی است که در دورهای پایین قدرت مطلوب برای پیشرانه را فراهم می‌کند. اما باید اشاره کرد توان و قدرت بالا لذت رانندگی در دورهای پایین را به ارمغان می‌آورد.
اکنون چه مشکلاتی برای تولید انبوه خودرو سواری دیزل وجود دارد؟ کدام یک از قطعات این پیشرانه از خارج تامین می‌شود؟
کاظمی: از زمان آغاز پروژه پیشرفت مناسبی در چند حوزه داشتیم. نخست در بحث کالیبراسیون خودرو و دوم در تولید قطعات اصلی عملکرد بسیار مناسبی داشتیم. در فرآیند صحه‌گذاری این پیشرانه ما 17 هزار ساعت تست موتور گرفتیم تا اطمینان پیدا کنیم اجزا و سیستم‌ها عملکرد مناسب دارند.
این در صورتی است که تست موتورهای دیزلی براساس استاندارد جهانی 800 ساعت است. از این موتور 60 عدد ساخته شد تا تست‌های دوام، کنترل کیفی و... روی آن‌ها انجام شود. در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید گفت، این پیشرانه متشکل از 134 مجموعه قطعات است.
بیشتر قطعات این پیشرانه داخلی‌سازی شده‌اند اما نباید انتظار داشت صفرتا صد قطعات پیشرانه دیزلی به‌عنوان یک محصول جدید در کشور تامین شود. بعضی قطعات تکنولوژی بالای دارند و تولید آن‌ها مانند برخی اجزای سیستم سوخت‌رسانی در کشور مقرون به صرفه نیست. قالب‌های لازم برای ساخت قطعات این پیشرانه انجام و قطعه‌سازان آن نیز شناسایی شده، همچنین خط مونتاژ برای تولید این پیشرانه نیز آماده است.
باتوجه به نصب پیشرانه دیزلی روی خودروهای سمند و سورن، آیا تغییراتی در ساختار آن‌ها انجام شد؟
کاظمی: بله، به‌دلیل بالا بودن توان و گشتاور خودرو، بسیاری از قطعات هوارسانی، سوخت‌رسانی، ترمز و کلاچ تغییر کردند. حدودا 50 عدد خودرو دیزلی نیز برای انجام تاییدیه تولید و تست خودرو تولید شد.
قیمت این خودرو در صورت عرضه به بازار چقدر خواهد بود؟
کاظمی: قیمت سمند مجهزبه موتور ملی توربوشارژر در بازار حدود 130میلیون تومان است. با این تفصیل می‌توان گفت همین خودرو اگر مجهز به پیشرانه دیزلی باشد تقریبا 150میلیون‌تومان خواهد بود. اگر موانع تولید برطرف شوند آمادگی لازم برای تولید را داریم.
آیا خودرو سواری دیزلی در ایران می‌تواند سهم بازار مناسبی را برای خود به دست آورد؟
کاظمی: بیشتر مشتریان با کیفیت پیشرانه‌های دیزلی و استهلاک کم آن‌ها آشنا هستند. قطعا اگر این خودرو تولید انبوه شوند، مشتریان فراوانی خواهند داشت. گواه ما نیز تست‌های جاده‌ای بودند که از خودرو می‌گرفتیم و با استقبال گسترده مردم مواجه می‌شدیم.
اگر خودرو سواری دیزلی به بازار راه یابد، اولین‌بار کجا عرضه خواهد شد؟
کاظمی: عرضه محصول به بازار هدف را ایران‌خودرو تعیین می‌کند. اما آن طور که ما انتظار داریم، برای اولین‌بار قطعا به ناوگان حمل‌ونقل عمومی و سپس خودروهای کار راه خواهد یافت.
