بازار خودرو در سال جاری دچار افزایش قیمت شدیدی بوده و نوسان در این بازار از ابتدای سال تاکنون صعودی بوده است. این روند تحت‌تاثیر انتظارات تورمی شدت بیشتری پیدا کرد و بسیاری افراد تحت‌تاثیر همین انتظارات، اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار خودرو کردند. این روند طی ماه‌های اخیر و با منفی شدن انتظارات تورمی جهت معکوس به خود گرفته و بازار خودرو دچار ریزش شده است و  دیگر کسی برای سرمایه‌گذاری به سمت این بازار نمی‌رود. ادامه این روند که در گرو قرار گرفتن فضای داخلی و خارجی در مسیر  احیای برجام است، ریزش بازار خودرو را تشدید می‌کند و قیمت‌ها را با شدت بیشتری کاهش می‌دهد.

مرتضی افقه، اقتصاددان

کاهش قیمت در بازار خودرو با منفی‌شدن انتظارات تورمی

قیمت‌ها در بازار خودرو از ابتدای سال تاکنون تحت‌تاثیر مسائل اقتصادی و فضای بین‌المللی، در روند صعودی قرار داشت و همین موضوع سبب شد بسیاری به سمت این بازار حرکت کنند. کاهش مداوم ارزش ریال و افزایش جهشی نرخ دلار سبب شد بسیاری اقدام به تبدیل ریال خود به خودرو کنند. 

افزایش همین تقاضای کاذب در این بخش سبب شد قیمت خودرو به‌شدت افزایش  پیدا کند. نبود امید به آینده و ترس از افزایش نرخ دلار و رسیدن به قیمت 50هزار تومانی، عواملی بودند که بسیاری از بازارها ازجمله خودرو را تحت‌شعاع قرارداد. 

اما کاهش شدید قیمت در یک ماه گذشته نشان از افزایش امید در دل مردم دارد. حال اما انتظارات تورمی مردم کاهش پیدا کرده و بسیاری افراد دریافته‌اند که در ماه‌های پیش رو قرار است تغییرات و گشایش بزرگی رخ دهد.

همین مساله باعث شد قیمت‌ در بازار خودرو ریزش کند. ضمن این‌که کاهش انتظارات تورمی، نرخ دلار را تا 6هزار تومان کاهش داد و دلاری که هر روز نوسان داشت، حالا به ثبات نسبی رسیده و در انتظار کاهش بیشتر با گشایش اقتصادی و سیاسی طی ماه‌های آینده است. به نظر می‌رسد بازار خودرو تا یک‌ماه آینده روند کاهشی خود را حفظ کند.

حال اگر با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا، نشانه‌های قوی از بازگشت به برجام وجود داشته باشد و اقدام عملی در این خصوص انجام شود، احتمالا با ریزش نرخ دلار مواجه خواهیم شد و البته ریزش در بازار خودرو بیش از پیش خواهد شد و بسیاری از خودروها به قیمت کارخانه‌ای خود نزدیک خواهند شد.

حتی اگر روند تغییرات و برداشته شدن تحریم‌ها سرعت بیشتری داشته باشد و صنعت خودرو نیز از قید تحریم‌ها رها شود، می‌توان انتظار داشت با بازگشت دوباره خودروسازان خارجی، بسیاری خودروها حتی با قیمت پایین‌تر از کارخانه هم در بازار عرضه شود. چراکه درحال‌حاضر تعداد زیادی خودرو در پارکینگ‌ها دپو شده؛ به دلیل این‌که این‌بار انتظارات تورمی منفی است و بسیاری در انتظار کاهش بیشتر قیمت هستند، بنابراین دست از خرید کشیده‌اند.

به این ترتیب در آینده نه‌چندان دور قیمت‌ها به‌شدت کاهش خواهد یافت. یعنی شاهد یک ریزش اساسی در بازار خودرو خواهیم بود. البته همه این عوامل در صورتی قطعی و پایدار به ثمر خواهند نشست که تحریم‌ها برداشته شوند و نرخ دلار کاهش پیدا کند. وگرنه این وضعیت کاهشی قیمت خودرو در بازار تنها تا زمانی که دولت جدید آمریکا درخصوص برجام و بازگشت یا عدم‌بازگشت به آن اظهار نظر نکند، ادامه خواهد داشت.

رضا آریاراد، فعال و کارشناس صنعت خودرو

انتظارات تورمی و تاثیر آن در نوسانات قیمتی خودرو

در چند سال اخیر به دلایلی مانند بازگشت تحریم‌ها، کمبود مواد اولیه و قطعات موردنیاز خودرو، کاهش واردات قطعاتی که امکان ساخت در داخل را ندارند، افزایش هزینه‌های تولید و... شاهد نوسانات قیمتی در خودرو بوده‌ایم که بر قیمت تولیدکننده و اختلاف بازار تاثیر بسزایی داشته است.

گرچه بنا بر اصل اولیه اقتصاد، قیمت بازار خودرو را میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌کند، اما در این بین انتظارات تورمی که در جامعه وجود دارد، به‌طور مستقیم بر قیمت‌گذاری در بازار اثر گذاشته، انتظارات تورمی همان احتمالاتی هستند که مردم درخصوص تداوم جهش نرخ تورم کلی یا بخشی، قطعی می‌پندارند. 

به بیان ساده‌تر، به دلایل مختلف، تصور آحاد جامعه از بهای یک کالا برای آینده، بسیار فراتر از قیمت واقعی و منطقی حال‌حاضر آن است و همین دیدگاه بدبینانه نسبت‌به یک کالای خاص در بازار، موجب تغییر رفتار تقاضا در جامعه می‌شود و به‌وضوح می‌توان برهم خوردن معادله عرضهوتقاضا را به سبب آن مشاهده کرد. تغییرات قیمتی اخیر در بازار خودرو  بسیار به این دیدگاه نزدیک است. 

چراکه کاهش ناگهانی قیمت بازار خودرو  بین 20 تا 30درصد در یک زمان بسیار کوتاه و در ارتباط با اخبار بین‌المللی و خوش‌بینی‌های پیش‌آمده، موجب کاهش انتظارات تورمی شده و به افت تقاضا در بازار به امید تداوم کاهش قیمت‌ها انجامیده است. به‌تعبیری می‌توان گفت حباب کاذب قیمت‌ها که ناشی‌از انتظارات تورمی بوده، ترکیده و به قیمت‌های واقعی بازار قدرینزدیک شده است. 

اما تنها با کاهش انتظارات تورمی و خوش‌بینی به آینده نمی‌توان به رسیدن قیمت‌های بازار به قیمت مصوب تولیدکننده امیدوار بود. با این‌حال، درصورتی‌که خوش‌بینی ایجادشده در جامعه با افزایش عرضه توسط تولیدکنندگان خودرو و همچنین نظارت موثر دستگاه‌های نظارتی برای رسیدن خودرو به مصرف‌کننده واقعی همراه باشد، می‌توان بر ثبات قیمت‌ها و حذف واسطه‌گری در این بازار حساب کرد. 

هرچند آثار تورمی بر بهای تمام‌شده محصولات تولیدکننده مشهود است و درچند سال اخیر زمینه‌ساز زیان انباشته خودروسازان شده است، اما به‌نظر می‌رسد با طرح مجلس شورای اسلامی مبنی‌بر عرضه ضابطه‌مند خودرو در بورس کالا، نتایج مثبت و ارزشمندی در صنعت خودرو و اقتصاد کشور کسب شود. زیرا اختلاف ریالی پیش‌آمده در قیمت مصوب کارخانه با بازار، جذابیت واسطه‌گری و دلالی و نقش آن در آسیب‌دیدگی اقتصاد کشور را به‌شدت پررنگ کرده است. 

حال اما حذف واسطه‌گری و دلالی،کمک به رشد تولید و عرضه شفاف، فراهم شدن نقدینگی مناسب برای خودروسازان، شفافیت و واقعی‌تر شدن قیمت‌ها، سهولت دسترسی مصرف‌کننده واقعی به خودرو مورد نظر بدون درگیر شدن و دغدغه با حاشیه بازار و واسطه‌ها، بازگشت آرامش به بازار خودرو و سرازیر شدن سرمایه‌های سرگردان به بازارهای مولد و درنهایت شناسایی سود قابل‌انتظار در صنایع خودروسازی کشور و رضایت سهامداران و سرمایه‌گذاران در این حوزه، همگی از نتایجی هستند که ممکن است از این طرح به دست آید.

واقعیت کلی تورم و انتظارات تورمی، هر دو هزینه‌های بالایی را بر آحاد جامعه تحمیل کرده و منافع کمتری از آن‌چه در ظاهر تصور می‌شود، نصیب جامعه می‌کند. از این رو، تصویب و اجرایی شدن طرح عرضه خودرو در بورس و کاهش انتظارات تورمی توسط جامعه می‌تواند به تعادل و ثبات در بازار خودرو بینجامد.