به گزارش «اخبار خودرو»،چند سالی است گرفتن معاینه‌فنی خودرو از سوی راهنمایی‌و‌رانندگی الزامی شده و براساس قانون تمام خودروهای سواری داخلی و خارجی که بیش‌از 4 سال از سن آنها گذشته باشد، ملزم به داشتن معاینه‌فنی هستند و رعایت نکردن این مورد از سوی رانندگان منجر به اعمال قانون از جانب پلیس می‌شود. معاینه‌فنی به طور کلی به فرآیند بررسی سلامت خودرو گفته می‌شود. بخشی از آن مربوط به آزمون فنی خودرو برای پیشگیری از تصادف‌های احتمالی انجام می‌شود و بخشی دیگر مربوط به تست آلایندگی و کنترل آلودگی هواست. مجموع این تست‌ها منتج به صدور گواهی معاینه‌فنی می‌شود که به معنای سلامت فنی و ظاهری خودرو است. بنابراین خودرو اجازه تردد در شهر و جاده را خواهد داشت. بر اساس قانون راهنمایی و رانندگی شرایط معاینه‌فنی، خودروهای تولیدی در سال‌های 98- 97، تا 4 سال ساخت نیازی به دریافت معاینه‌فنی ندارند و خودروهای فاقد این مجوز روزانه 50هزار تومان جریمه می‌شوند.
تخلف و تقلب
این فقط صورت کلی ماجراست؛ ولی اتفاقاتی قبل و بعد از ورود به روند ارزیابی فنی خودروها رخ می‌دهد که مصداق بارز تخلف است. البته به‌گفته سعید قیصر، مدیریت امور اجرایی معاینه‌فنی خودروهای کشور با مراکز معاینه‌فنی تحت‌تملک شهرداری‌ها و چه بخش خصوصی در صورت ارتکاب تخلف در اجرای فرآیند، برخورد می‌شود از فعالیت آنان ممانعت به عمل خواهد آمد. ولی این ماجرا روی دیگری هم دارد که به مراکز ارزیابی فنی مربوط نمی‌شود. با اجرایی شدن تشدید برخورد با خودروهای فاقد معاینه‌فنی، برخی مالکان و تعمیرکاران سودجو اقدام به اجاره لوازم یدکی خودرو ازجمله کاتالیست و لاستیک برای اخذ معاینه‌فنی می‌کنند. با افزایش قیمت لوازم یدکی در چند ماه اخیر بازار این کاسبی خطرناک نیز رونق گرفته است. بنابر اعلام مسئولان شهرداری، در تهران تقریبا این مشکل به چشم نمی‌خورد. در پایتخت خودروهای سبک این تخلفات را انجام نمی‌دهند زیرا اجاره کردن کاتالیست به‌صرفه نیست. در معاینه‌فنی عادی اکثر خودروها با هزینه کم قادر به اخذ معاینه‌فنی هستند ولی برای معاینه‌فنی برتر برخی اقدام به اجاره لوازم یدکی می‌کنند. مشاور معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران همچنین گفته است: «در خودروهای سنگین این تخلفات بیشتر صورت می‌گیرد و شهرداری تهران در تعامل با سازمان محیط‌زیست مقرر کرد خود شهرداری نظارت کند تا جلوی این گونه تخلفات گرفته شود. بیشتر این اقدامات در تعمیرگاه‌های غیرمجاز حومه تهران یا در ورودی‌های پایتخت صورت می‌گیرد که درصدد هستیم با اعمال نظارت بیشتر جلوی این موارد گرفته شود. در مورد خودروهای سبک تا جایی که امکان داشته، برخورد شده است و مراکزی که قطعات یدکی اجاره می‌دادند با اطلاع به اتحادیه تعمیرکاران خودرو تهران پلمب یا تعلیق شده‌اند.»
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست هم اظهار کرده بود باید نسبت به عملکرد افرادی که به صورت علنی کاتالیست و سایر قطعات ضروری را اجاره می‌دهند، نظارت بیشتری داشت و برخوردهای جدی‌تری نسبت به این مساله صورت بگیرد تا بازدارندگی بیشتری وجود داشته باشد. از طرفی طی چهارسالی که خودروها معافیت دارند، باید درپی انطباق میزان زمان معافیت و گارانتی خودرو باشیم. اما از آنجا که معاینه‌فنی یک آزمایشگاه ساده است، نمی‌تواند اجاره‌ای بودن کاتالیست را تشخیص بدهد.
چند ماه پیش نیز سیدنواب حسینی‌منش، مدیرعامل وقت ستاد معاینه‌فنی خودروهای تهران گفته بود: «گران شدن قطعات خودرو، تقلب در معاینه‌فنی را زیادتر از گذشته کرده است و رانندگان برای قبولی در معاینه‌فنی قطعات گران را از تعمیرگاه‌ها اجاره می‌کنند و بعد از دریافت گواهی تایید معاینه‌فنی، آن را به تعمیرکار غیرمجاز باز می‌گردانند!»
حسینی‌منش تقلب در گرفتن برخی معاینه‌فنی خودروها را به‌صورت رسمی تایید کرده و گفته است: «هزینه‌های نگهداری خودرو در چند ماه گذشته خیلی بالا رفته و با رقم کم نمی‌توان خودرو را سرویس کرد. از‌سوی‌دیگر برخورد پلیس با این مساله نیز موجب شده است برخی مالکان برای احراز صلاحیت فنی خودرویشان دست به تخلفات آشکار بزنند.» لاستیک از دیگر قطعه‌هایی است که بازار اجاره آن برای گرفتن معاینه‌فنی حسابی داغ است. در این فقره هم رانندگان سراغ کرایه کردن و امانت گرفتن لاستیک می‌روند تا در آزمون معاینه‌فنی نمره قبولی بگیرند. از قرار معلوم در این قسمت هم خودروهای سنگین سهم بیشتری دارند. چون وسایل و لوازم یدکی ماشین‌های سنگین بسیار گران‌تر از خودروهای سبک است. این امر موجب سهل‌انگاری و رعایت نکردن اصول فنی شده و به همین دلیل شاهد حضور بسیاری از خودروهای سنگین در سطح شهر هستیم که با وجود داشتن برگه معاینه‌فنی، دودزا هستند که مشخص است در اجرای آزمون معاینه فنی، مرتکب تخلف شده‌اند.
ارتقای وضعیت
با توجه به این که معاینه‌فنی خودرو یک موضوع مهم اجتماعی است و عدم رعایت صحیح و استانداردهای لازم در این خصوص ایمنی و سلامت مردم را به خطر می‌اندازد، بنابراین موضوع تخلفات معاینه‌فنی ارتباط مستقیمی با حقوق شهروندی دارد و دستگاه‌های ذی‌ربط باید تمام تلاش خود را معطوف کنند تا ضریب تخلفات را به حداقل برسد.
به گفته یکی از مدیران سابق شهرداری درحال‌حاضر مهم‌ترین اولویت نهادهای مسئول تثبیت این مرحله است. همه خودروها باید معاینه‌فنی بگیرند تا این طرح به اهداف خود دست پیدا کند. مرحله بعدی افزایش استاندارد خودروها و سوخت است. همچنین باید خودروهای کاربراتوری را از تهران حذف کرد و در کنار تقویت و ارتقای مراکز معاینه‌فنی، جایگزین‌های مطلوب و مناسبی به شهروندان ارائه کرد. ضمن اینکه خودروسازها هم باید استانداردهای تولید محصولاتشان را بالاتر ببرند. در مرحله بعدی باید خودروهای آلاینده و مشکل‌دار حذف شوند که هنوز برنامه‌ای برای آن تدوین نشده است. با این همه ساماندهی وضعیت خودروهای دیزلی فرسوده و موتورسیکلت‌ها باقی می‌ماند که در اسرع وقت باید به آنها رسیدگی شود.
