به گزارش «اخبار خودرو»،با توسعه شهرها، ضرورت ساخت خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهری و بین‌شهری هم به وجود آمد. افزایش خودروهای سبک و سنگین و حجم زیاد ترافیک مدیران شهری را بر آن داشت تا از ابزارها و تجهیزات نوین ازجمله دوربین برای کنترل و مدیریت عبورومرور وسایل‌نقلیه بهره ببرند. برخی از این دوربین‌ها وظیفه پلیس راهنمایی‌ورانندگی در کنترل نامحسوس و ثبت تخلف را برعهده دارند و برخی دیگر وضعیت ترافیکی خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر را به صورت زنده دریافت و با انتقال به مراکز کنترل ترافیک در دسترس مسئولان قرار می‌دهند.
آشنایی با انواع دوربین‌های نظارتی-ترافیکی
از سال‌های نه‌چندان دور استفاده از دوربین و تجهیزات نوری برای تشخیص سرعت خودروها در دستور کار مدیریت شهرها و جاده‌ها بوده است. بعدا در دهه 80 استفاده از این فناوری گسترش یافت و بیشتر معابر شهری و جاده‌ای به این فناوری مجهز شدند. سامانه ثبت سرعت لحظه‌ای نقش اصلی را در عملیات کنترل هوشمند و نامحسوس ترافیک ایفا می‌کند و پلیس تنها نقش نظارت بر عملکرد این سامانه‌ها و اجرای قوانین را برعهده دارد. برای ثبت سرعت متوسط نیز دو یا چند نقطه از مسیر به دوربین‌های ثبت‌سرعت لحظه‌ای مجهز می‌شوند. باتوجه به ثابت بودن فاصله مکانی دو دوربین و مشخص بودن زمانی که خودرو موردنظر از کنار هر یک از دوربین‌ها عبور کرده است و با تقسیم فاصله به بازه زمانی، سرعت متوسط خودرو بین دو محل به‌دست می‌آید. بدین‌ترتیب درصورتی‌که خودرو عبوری در محل دوربین‌ها از سرعت خود بکاهد اما در میان دوربین‌ها به سرعتش اضافه کند، سرعت متوسط خودرو افزوده و راننده، متخلف شناخته خواهد شد. از این سیستم یکپارچه دوربینی که بخش نظارتی پلیس راهور را دربرمی‌گیرد، می‌توان به «دوربین‌های کنترل مکانیزه طرح ترافیک و طرح زوج و فرد» اشاره کرد. این سامانه در راستای ساماندهی وضعیت ترافیکی محدوده مرکزی شهرها طراحی و اجرا می‌شود. روش کار این سامانه این‌گونه است که تمام خودروهای واردشده به محدوده طرح ترافیک پلاک‌خوانی و پس از فیلتر شدن خودروهای مجاز، برگ جریمه برای خودروهای متخلف صادر می‌شود.
در کنار دوربین‌های کنترل ترافیک، «دوربین‌های پلاک‌خوان ثبت تردد خودرو» نیز در ورودی و خروجی شهرها نصب شده است که از طریق آنها در نقاط مختلف معابر شهری می‌توان پلاک خودروهای عبوری از معابر موردنظر مدیریت شهری را ثبت و نگهداری کرد. همچنین در بعضی مسیرهای خطوط اتوبوسرانی دوربین‌هایی به منظور مدیریت و نظارت بر خطوط اتوبوسرانی و تاکسیرانی نصب شده است. ارتقای سطح کارایی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، ایجاد ابزار کنترل و نظارت به‌منظور مدیریت بهینه ناوگان از اهداف به‌کارگیری این سامانه است.
تخلفات گوناگونی نظیر تخلف سرعت لحظه‌ای خودروها، تخلف سرعت میانگین، تخلف عبور از چراغ قرمز، تخلف پارک در محل غیرمجاز، تخلف سبقت غیرمجاز و... وجود دارند و برای ثبت هر تخلف یک سامانه استاندارد ضروری است. به‌عنوان‌مثال دوربین‌های ثبت تخلف سامانه‌ای که تنها سرعت لحظه‌ای را ثبت می‌کنند باید بتوانند با خطای حداکثر2درصد در هر شرایط جوی و تا سرعت ۲۵۰کیلومتر در ساعت را ثبت، عکسبرداری یا فیلمبرداری کند.
اگر سرعت غیرمجاز بین ۳۰ تا ۵۰کیلومتر در ساعت باشد، راننده متخلف علاوه‌بر جریمه ۲۰۰هزار تومانی پنج نمره منفی نیز می‌گیرد. سرعت غیرمجاز تا بیش از ۳۰کیلومتر در ساعت نیز ۶۰هزار تومان جریمه دارد. جریمه‌های ثبت‌شده توسط دوربین‌های کنترل سرعت قابل‌بخشش نیستند. همچنین جرایم ثبت‌شده توسط دوربین‌ها شامل قانون دو برابر شدن جریمه در صورت عدم پرداخت نیستند و فقط جرایم تسلیمی و الصاقی دو برابر می‌شوند.
نگهداری نادرست و خسارت‌های فراوان!
اما این سیستم الکترونیکی نظارتی با مشکلاتی نظیر خرابی، به‌روز نشدن، تکنولوژی قدیمی و حتی سرقت ادوات و تجهیزات آن روبه‌رو می‌شود و کار پلیس و مدیریت شهری را سخت‌تر می‌کند. رئیس کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای اسلامی شهر تهران درباره خرابی‌های سیستم هوشمند شهری گفت: «بودجه ۱۴۰۱ هنوز مشخص نشده اما برای سال آینده تعمیر دوربین‌های طرح ترافیک را در نظر داریم و حتما در بودجه ۱۴۰۱ به موضوع نگهداری این دوربین‌ها اهمیت زیادی خواهیم داد.» سیدجعفر تشکری‌هاشمی با اشاره به اینکه خرابی دوربین‌های طرح ترافیک به‌دلیل نگهداری نامناسب است، ادامه داد: «قرارداد با پیمانکاران تمام شده بود، کار به پیمانکاران قوی داده نشده یا در برخی موارد قرارداد جدید با پیمانکار منعقد نشده بود. به همین دلیل بسیاری از دوربین‌ها به سرعت از بین رفته‌اند و سرمایه‌های بزرگی را از دست داده‌ایم. شهرداری باید پیشنهاد خود را برای تعمیر و نگهداری سیستم هوشمند شهری ارائه دهد و بعد از آن تصمیم‌گیری شود.»
کنترل الکترونیکی
ضبط تخلفات توسط دوربین‌ها می‌تواند گامی موثر در جهت کاهش تخلفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف‌ها باشد و یکی از عوامل بازدارنده به‌شمار می‌رود. سرهنگ دوم حیدریان، کارشناس تصادفات پلیس راهور ناجا در این باره به روزنامه «دنیای‌خودرو» گفت: «استفاده از دوربین‌های ثبت تخلف می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده باشد و می‌توان امید داشت باوجود این تجهیزات دیگر نیازی به حضور فیزیکی و مستمر پلیس در معابر نباشد. به همین جهت هرچه دوربین‌ها متمرکزتر مورد استفاده قرار بگیرند، می‌توان در پیشگیری از جرایم موفق‌تر عمل کرد. باید به سمت الکترونیکی شدن پیش برویم. اگر کنترل خیابان‌های شهری مکانیزه نشود، شهروندان درخطر هستند اما اگر خیابان‌ها مجهز به دوربین باشند، این موارد قابل‌کنترل است.» وی همچنین در مورد تخلفات حادثه‌ساز افزود: «باید مقابل رانندگان خطرآفرینی که در جاده‌ها و خیابان‌ها با سرعت برای خود و دیگران حادثه و خطر می‌آفرینند و در نبود دوربین احساس امنیت می‌کنند، ایستاد. اکنون با افزایش تعداد خودرو و بیشتر شدن سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری مسئولان هرساله چاره‌اندیشی‌هایی چون افزایش جریمه، افزایش پرسنل راهور و نصب دوربین‌های بیشتر را در نظر می‌گیرند اما به‌نظر می‌رسد نصب دوربین‌های ثبت‌تخلف بیش از موارد ذکرشده، کارآمد است؛ چراکه با استناد به تصاویر ثبت‌شده، متخلفان را جریمه می‌کنند و به همین جهت می‌توان این موضوع را راهگشا دانست.
