به گزارش «اخبار خودرو»،بسیاری‌از خودروها منبع آلودگی و افزایش آلایندگی‌ها در محیط زیست هستند. معمولا سازمان‌های محیط‌زیست هر کشور قوانین و آیین‌نامه‌هایی را تدوین و ابلاغ می‌کنند که می‌توانند تا حدودی مشکلات مرتبط با آلاینده‌ها را برطرف کنند تا شاخص آلایندگی هوا کاهش یابد. در این قوانین مقدار آلایندگی مجاز برای هر خودرو تعریف شده است و طبق قانون خودروهایی که این شرایط را نداشته باشند مجاز به پلاک‌گذاری نیستند. شرکت‌ها و مهندسان خودروساز نیز تلاش‌های جدی در این زمینه دارند و شیوه‌های گوناگونی را برای پیشگیری از انتشار آلاینده‌ها پیش‌بینی کرده‌اند. یکی از قطعاتی که خودروسازها برای کاهش آلودگی در خودروها ابداع کرده‌اند، کاتالیزور است. دود خودرو قبل از خروج از اگزوز، از کاتالیزور عبور می‌کند و بدین‌ترتیب مقدار زیادی از ذرات آلاینده حذف می‌شوند.
کاتالیست خودرو حدود 90درصد ذرات آلاینده را فیلتر می‌کند!
کاتالیزور قطعه‌ای متشکل از فلزات گران و اسفنجی‌شکل است. این قطعه، گازهای سمی ناشی‌از احتراق سوخت همچون مونوکسیدکربن، اکسید نیتروژن، هیدروکربن و اکسید ازت را در یک فرآیند شیمیایی، فیلتر می‌کند تا گاز خروجی از اگزوز، پاک و بی‌خطر باشد. البته نمی‌توان گفت کاتالیست ، صددرصد آلاینده‌ها را به خود جذب می‌کند؛ اما بخش زیادی از آن (حدود ۹۰درصد) فیلتر می‌کند. به عبارتی این قطعه کوچک، تاثیر چشمگیری بر کاهش آلودگی هوا که این روزها، شهرهای بزرگ و شلوغ ایران را درگیر کرده است، دارد. به‌رغم الزامی بودن استفاده از کاتالیست برای کاهش آلاینده‌های ناشی‌از تردد خودروها، برخی رانندگان به‌دلیل قیمت بالای کاتالیست هنگام معاینه‌فنی به شیوه‌های گوناگون از خرید و نصب طولانی‌مدت آن خودداری می‌کنند. در همین رابطه رضا، راننده میانسال خودرو سمند گفت: « دو روز قبل برای دریافت معاینه‌فنی خودرویم به مرکز معاینه‌فنی رفتم، بعد از انتظار در یک صف طولانی، مشخص شد میزان آلایندگی خودرو من بیش از حد مجاز است و باید خودرو را بعد از تعمیر و رفع نقص فنی دوباره به این مرکز بیاورم.» وی با اشاره به اینکه بلافاصله بعد از رد شدن در آزمون‌های مرکز معاینه‌فنی به تعمیرکار مراجعه کرده است، افزود: «وقتی موضوع را با تعمیرکار در میان گذاشتم قطعه کاتالیست خودرو جدا و کاتالیست دیگری را روی آن نصب کرد و گفت یک ساعت دیگر و بعد از دریافت معاینه‌فنی به وی مراجعه کنم تا دوباره کاتالیست قبلی خودرویم را نصب کند.» وی با اشاره به اینکه تعمیرکار هزینه اجاره کاتالیست را ساعتی ۴۰۰هزار تومان تعیین کرد، افزود: «تعمیرکار به من اطمینان کامل داد و گفت روزانه حداقل برای چند نفر این کار را انجام می‌دهد و این خودروها در آزمون معاینه‌فنی پذیرفته می‌شوند.»
در بازار کاتالیست استاندارد برای خودروها وجود ندارد!
احمدربیعی، کارشناس آلودگی هوا در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای خودرو» درباره عملکرد کاتالیست خودرو گفت: «کاتالیست قطعه‌ای بسیار مهم برای خودروهایی است که استاندارهای یورو دارند بنابراین باید ویژگی‌های مناسب و لازم را داشته باشد. این قطعه در مسیر خروجی گازهای حاصل‌از احتراق، داخل سیلندر قرار می‌گیرد. عملکرد کلی آن اینگونه است که بخش عمده آلاینده‌های هوای خروجی اگزوز را جذب می‌کند.»
وی ادامه داد: «وظیفه اصلی کاتالیست کاهش آلودگی در خروجی اگزوز است. پس اگر قرار باشد خودروهایی تولید شوند که بتوانند استانداردهای بالاتری داشته باشند، لازم است کاتالیست‌های مناسبی در اختیار تولیدکننده‌های خودرو قرار بگیرد، بنابراین باید تولیدکننده، کاتالیست باکیفیت تولید کند و در اختیار خودروساز قرار دهد. احمدربیعی درباره کاتالیست‌های نامرغوب در کشور بیان کرد: «تولیدکننده کاتالیست باید سرامیک مناسبی را که در کشور تولید می‌شود، در اختیار داشته باشد تا بتواند کاتالیست باکیفیت تولید کند. اما متاسفانه در کشور سرامیک مناسب این قطعه تولید نمی‌شود، به‌همین دلیل تولیدکننده مجبور به استفاده از سرامیک نامناسب است.» این کارشناس درخصوص تولید کاتالیست در ایران اظهار کرد: «البته تولید سرامیک مناسب کاتالیست هنوز در کشور اجرایی نشده، بنابراین تولیدکننده مجبور است از سرامیک‌های وارداتی استفاده کند. منابع بسیار گسترده‌ای برای تولید کاتالیست در کشور موجود است اما سرمایه‌گذاری در این بخش تاکنون انجام نشده است.» وی در ادامه تاکید کرد: «اگر در زمینه تولید کاتالیست خودکفا شویم، مالکان خودرو این امکان را پیدا می‌کنند که بعد از پیمایش ۲۰هزار کیلومتر بتوانند کاتالیست خودرویشان را تعویض و دوباره برای گرفتن معاینه‌فنی اقدام کنند. اگر زیرساخت‌های تولید کاتالیست تکمیل شود، معضل کمبود کاتالیست در کشور رفع خواهد شد. به‌هرحال کمبود کاتالیست در کشور عملا باعث حذف این قطعه شده است. نتیجه این کار افزایش آلاینده‌های ناشی‌از تردد خودروها در کشور و آلودگی هوا می‌شود.» ربیعی درباره کمبود کاتالیست در کشور تاکید کرد: «متاسفانه در بازار کاتالیست مرغوب بسیار کم است زیرا تولیدکننده تعداد کمی تولید می‌کند. این موضوع باعث کمبود کاتالیست می‌شود درنتیجه قیمت آن بالا می‌رود. درنتیجه به‌دلیل گران بودن این قطعه، مالک خودرو نمی‌تواند کاتالیست مرغوب بخرد بنابراین برخی رانندگان برای دریافت معاینه‌فنی مجبور به اجاره کاتالیست می‌شوند تا بتوانند آزمون معاینه‌فنی خودرویشان را پاس کنند. کاتالیست نیز ازجمله قطعات خودرو مانند فیلتر روغن، فیلترهوا ، لنت و... است. باید پرسید آیا تاکنون کسی فیلتر روغن یا لنت ترمز اجاره کرده است؟ چرا باید مردم برای خودرو خود به اجاره کردن کاتالیست روی بیاورند؟»
