گرفتن گواهینامه رانندگی معمولا یکی از اولین اقداماتی است که افراد بعد از رسیدن به سن قانونی انجام می‌دهند. روند و شرایط اخذ گواهینامه برای افراد بدون معلولیت بسیار مشخص و واضح است اما افرادی که دارای نوع یا درصدی از معلولیت هستند باید روند سخت‌تر، طولانی‌تر و پیچیده‌تری را نسبت‌به دیگران برای دریافت گواهینامه طی کنند. فراموش نکنیم افراد دارای معلولیت که رانندگی یاد می‌گیرند، از یک امتیاز اجتماعی مهم برخوردار می‌شوند. آن ها می‌توانند در هر رویدادی مشارکت داشته باشند، در محل کارشان حاضر شوند و به سرگرمی‌های خود بپردازند، بدون اینکه نیازی به کسی داشته باشند. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می‌پردازیم.
تشخیص توانایی رانندگی فرد معلول توسط پزشکان
چندی پیش رئیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهنمایی‌ورانندگی ناجا، جزئیات دریافت گواهینامه رانندگی برای معلولان دارای شرایط رانندگی را تشریح کرد.
سرهنگ احمد کرمی‌اسد درباره دریافت گواهینامه رانندگی این افراد گفت: «پلیس راهنمایی‌ورانندگی برای احترام به جانبازان و معلولان، آموزشگاه‌های رانندگی را انتخاب کرده است که اقدام به آموزش رانندگی به معلولان واجد شرایط می‌کنند.»
وی در مورد چگونگی دریافت گواهینامه رانندگی ازسوی معلولان تصریح کرد: «پس از انجام یک سری معاینات ساده پزشکی ازسوی پزشکان تایید می‌شود آیا فرد معلول می‌تواند رانندگی کند یا خیر؛ در صورت تایید و دارا بودن شرایط ازسوی این افراد، آنان باتوجه به نوع معلولیت به یکی از آموزش‌های رانندگی می‌روند و در آنجا مفاهیم نظری و عملی رانندگی را فرامی‌گیرند.»
رئیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهنمایی‌ورانندگی ناجا در مورد اینکه آیا آموزشگاه‌های رانندگی مناسب برای معلولان نیز وجود دارد، گفت: «آموزشگاه‌هایی در کشور در این خصوص مشخص و معلولان مناسب‌سازی شده‌اند. همچنین بسته به نوع معلولیت، آموزش‌های متناسب نیز به این افراد ارائه خواهد شد.»
کرمی‌اسد در مورد گواهینامه صادرشده برای این افراد نیز گفت: «هر فرد بر اساس نوع معلولیتی که دارد، گواهینامه با شرایط خاص رانندگی دریافت خواهد کرد.»
استفاده ار خودروهای مخصوص برای آموزش رانندگی به معلولان
معلولیت و محدودیت‌های جسمی افراد معلول به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. طبق این دسته‌بندی‌ها افراد ممکن است بتوانند گواهینامه رانندگی اخذ کنند. به‌عنوان مثال میزان دید در افرادی که از ناحیه چشم دچار مشکل هستند، باید طبق آیین‌نامه صدور گواهینامه باشد. همچنین معلولان حرکتی باید توانایی هدایت و کنترل خودرو را داشته باشند تا بتوانند گواهینامه بگیرند. تمامی این موارد در قانون ذکر شده است. البته در همه این موارد تایید پزشک معتمد راهنمایی‌ورانندگی الزامی است.
به عنوان مثال، افرادی که توانایی بینایی خود را به طور کامل از دست داده باشند، اجازه رانندگی ندارند. اما افراد تک‌چشمی می‌توانند طبق شرایطی گواهینامه رانندگی دریافت کنند. همچنین ناتوانی در شنوایی ممکن است هنگام رانندگی خطراتی را ایجاد کند.
به‌عنوان مثال نشنیدن صدای بوق یا صدای وسایل امدادی و پلیس، احتمال ایجاد تصادف را بالا می‌برد. در صورت ناشنوا بودن یک گوش متقاضی به صورت کامل، حداکثر افت شنوایی قابل‌قبول بدون اصلاح در گوش بهتر، باید تا ۴۰دسی‌بل باشد. همچنین افرادی که دچار قطع یا نقص عضو در اندام‌های فوقانی و تحتانی باشند، اما با اصلاحاتی در خودرو امکان رانندگی برایشان فراهم باشد، می‌توانند گواهینامه رانندگی بگیرند.
برای گرفتن گواهینامه، قبل از هر چیز باید آموزش لازم به فرد معلول داده شود. در حین آموزش رانندگی، باتوجه به نوع معلولیت افراد از خودروهای مخصوصی استفاده می‌شود.
برای مثال اگر فردی از ناحیه پا دچار معلولیت باشد، باید از خودرو مخصوص با پدال گاز دستی استفاده کند. همچنین اگر افراد از نظر شنوایی دچار معلولان باشند، با استفاده از علائم و برچسب‌هایی، این موضوع را به سایر رانندگان اطلاع می‌دهند. علاوه بر این موارد، مربی که وظیفه آموزش به افراد ناشنوا یا لال را برعهده دارد، باید توانایی برقراری ارتباط با آن ها را داشته باشد.
لزوم استفاده از تکنولوژی روز دنیا برای سهولت در رانندگی ناشنوایان
معاون پیشین اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور فراجا با بیان اینکه متاسفانه برخی شهروندان به علامت ویژه افراد ناشنوا که روی شیشه عقب خودروها نصب می‌شود، توجه نمی‌کنند، گفت: «مردم باید به این علائم توجه داشته باشند و از این طریق درک درستی از شرایط فرد راننده به دست آورند. متاسفانه گاه وقتی یک راننده ناشنوا به بوق‌های ممتد راننده دیگر واکنش نشان نمی‌دهد، این تصور ایجاد می‌شود که فرد قصد بی‌توجهی دارد.»
سرهنگ عین‌اله جهانی با بیان اینکه آموزشگاه‌های خاصی در حوزه آموزش رانندگی به افراد کم‌شنوا یا ناشنوا فعالیت می‌کنند، گفت: «در تهران دو آموزشگاه و در شهرستان و استان‌ها نیز آموزشگاه‌های مشخصی وجود دارند که به معلولان و افراد کم‌توان رانندگی یاد می‌دهند. در تهران آموزشگاه بهار و جانباز مخصوص ثبت‌نام از این گروه است.»
این کارشناس‌ارشد حوزه ترافیک در خصوص لزوم استفاده از تکنولوژی های روز دنیا برای سهولت در رانندگی افراد ناشنوا نیز اظهار کرد: «انتظار ما این است که مطالعات تطبیقی عمیقی انجام شود تا ببینیم کشورهای پیشرفته به چه سیستم‌هایی دسترسی دارند. درحال‌حاضر در دنیا خودروهای خودران یا خودروهایی با آپشن‌های به‌روز وجود دارند. بنابراین حتما نیاز به مطالعه تطبیقی داریم که خوب است پلیس راهنمایی‌ورانندگی به همراه وزارت صمت به آن ورود کنند تا اگر کاری در دنیا صورت گرفته که ایمنی رانندگان ناشنوا و کم‌شنوا افزایش پیدا کند، ما نیز از آن استفاده کنیم.»
