وجود برخی موانع بر سر ترخیص کالا از گمرک، به چالشی جدی برای قطعه‌سازان کشور تبدیل شده است. کندی تخصیص ارز توسط بانک‌مرکزی و رسوب طولانی‌مدت مواداولیه در بنادر کشور، زنجیره‌تامین قطعه‌سازان را مختل کرده است. آتش‌سوزی اخیر در بندر شهید رجایی نیز مزید بر علت شده و به‌بخشی از مواداولیه مورد استفاده در صنعت‌قطعه آسیب وارد کرده و به‌چالش‌های قطعه‌سازان افزوده است. این فرآیند نه‌تنها هزینه‌های تولید را افزایش داده، بلکه خطر توقف تولید در صنایع مرتبط را هم به‌همراه دارد.
در این رابطه محمدرضا نجفی‌منش، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» توضیح می‌دهد:
با توجه به مشکلات فعلی از جمله قطعی برق و خسارت‌های واردشده به مواداولیه در بندر شهید رجایی، قطعه‌سازان چگونه می‌توانند با این چالش‌ها مقابله کرده و از توقف تولید جلوگیری کنند؟
درحال حاضر، مشکلات متعددی از هر سمت و سو به قطعه‌سازان تحمیل می‌شود. از یک طرف مساله قطعی برق بار مضاعفی بر دوش تولیدکنندگان قطعه گذاشته است و از سوی دیگر، بخشی از مواداولیه قطعه‌سازان که در بندر شهید رجایی نگهداری می‌شد، در حوادث اخیر آتش‌سوزی دچار آسیب شده است.
البته هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت منتشر نشده، اما شواهد میدانی از اعلام خسارت‌ها توسط قطعه‌سازان مختلف حکایت دارد. چنین شرایطی موجب می‌شود با بروز کوچک‌ترین اختلال در تامین مواداولیه، فرآیند تولید به‌سرعت با مشکل مواجه شود؛ بنابراین نیاز است تا قطعه‌سازان با سرعت راهی برای جبران این کمبودها و استمرار تولید پیدا کنند.
با این اوصاف اکنون وضعیت نقدینگی قطعه‌سازان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
درحال حاضر، فقط گروه ایران‌خودرو در شب عید مقداری از مطالبات قطعه‌سازان را پرداخت کرد که به نسبت راضی‌کننده بود؛ اما گروه سایپا هنوز با مشکلات نقدینگی مواجه است و پرداخت‌های این شرکت به قطعه‌سازان نظم و روال مشخصی ندارد.
بنابراین، ضمانت پایدار و جامعی برای جبران خسارت قطعه‌سازان ارائه نشده و هنوز مشکلات اساسی در نقدینگی وجود دارد که فعالیت قطعه‌سازان را تحت‌تاثیر قرار داده است.
در خصوص حادثه بندر شهید رجایی، آیا مسئولان برای بررسی دقیق خسارت‌ها و جبران آن وعده‌ای داده‌اند؟ همچنین با توجه به‌حجم بالای خسارت‌ها، جایگزینی برای مواداولیه از دست رفته در نظر گرفته شده است؟
در این رابطه اقدامات جمعی خاصی صورت نگرفته و هر قطعه‌ساز با این وضعیت به‌طور جداگانه روبه‌رو شده است. البته معمولا بارهای تجاری وارداتی توسط بیمه پوشش داده می‌شوند و بیمه‌ها وظیفه دارند خسارت وارده را پرداخت کنند؛ اما هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت‌ها گردآوری و ارائه نشده است.
بخشی از مواداولیه قطعه‌سازان در حوادث اخیر بندر شهید رجایی دچار آسیب شده است و برخی از آن‌ها اعلام کرده‌اند که ۷ میلیون‌دلار و برخی دیگر تا یک‌میلیون دلار خسارت دیده‌اند. با این وجود، همان‌طور که اشاره کردم برآورد تجمیعی میزان خسارت صورت نگرفته و هنوز مرحله رسیدگی به درخواست‌ها در حال طی شدن است.
با این تفاصیل نگرانی جدی از بابت پرداخت خسارت‌ها از سوی شرکت‌های بیمه وجود ندارد؟
تا این لحظه مشکلی از این بابت وجود نداشته است. با این حال، به‌دلیل حجم بالای خسارت وارده این نگرانی مطرح است که آیا شرکت‌های بیمه از عهده این میزان پرداخت برمی‌آیند و دچار مشکلات نقدینگی نمی‌شوند یا خیر.
خسارت وارده ناشی از حادثه بندر شهید رجایی، چه تاثیری می‌تواند بر خطوط تولید خودروسازان و بازار لوازم‌یدکی داشته باشد؟ آیا باید نگران توقف تولید یا کمبود قطعات در بازار باشیم؟
بدون شک این خسارت‌ها هم خطوط تولید خودروسازان و هم بازار لوازم‌یدکی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ اما این‌که این تاثیر در چه میزان و چه ابعادی است، هنوز ارزیابی دقیقی صورت نگرفته است. لازم است بررسی‌های بیشتری توسط خودروسازان انجام شود تا ابعاد دقیق این آسیب‌ها مشخص شود.
رویکرد انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان کشور در این شرایط چیست و چه اقداماتی تاکنون در جهت حمایت از قطعه‌سازان انجام شده است؟
هدف انجمن، حمایت از واحدهای تولیدی و جلوگیری از توقف فعالیت آن‌هاست. پیگیری‌هایی انجام شده تا مشکلات این واحدها به‌ویژه در حوزه تامین مالی و مواداولیه به حداقل برسد و تلاش شده است از هرگونه تعطیلی و توقف خطوط تولید جلوگیری شود.
با توجه به شرایط فعلی، آیا احتمال تعطیلی موقت خطوط تولید قطعه‌سازان یا حتی خودروسازان هم مطرح است؟
تمام تلاش ما این است که به‌سمت توقف خط تولید نرویم؛ برای این منظور حتی امکان واردات برخی مواداولیه مورد نیاز از طریق حمل هوایی را نیز بررسی کرده‌ایم تا از توقف تولید جلوگیری شود. گرچه این راهکار هزینه‌بر است، اما توقف تولید آسیب جدی‌تری به صنعت وارد می‌کند و انتظار می‌رود مسئولان نیز در این راستا همکاری و همراهی لازم را داشته باشند.
آیا وزارت صنعت، معدن و تجارت وعده‌ای جهت رفع مشکلات داده است یا برنامه مشخصی در این خصوص تدارک دیده شده است؟
متاسفانه هنوز هیچ خبر یا اقدام مشخصی از سوی وزارت صمت اعلام نشده است و منتظریم ببینیم چه برنامه‌ای برای حمایت از قطعه‌سازان و رفع موانع و مشکلات اتخاذ خواهد شد.
به‌طور طبیعی انتظار می‌رود واردات هوایی مواداولیه، هزینه‌های تولید را افزایش دهد. این موضوع چه تبعاتی برای قطعه‌سازان خواهد داشت؟
در این شرایط باید با خودروسازان تعامل کرد تا بخشی از هزینه‌های اضافی واردات هوایی را بپذیرند؛ چراکه هزینه توقف تولید به‌مراتب بالاتر از هزینه حمل‌ونقل هوایی است و باید تدابیری اندیشیده شود تا تولید مستمر بماند و زنجیره‌تامین قطع نشود.
شما به‌عنوان رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور چه مطالبه‌ای از مسئولان دارید؟
نخست‌این‌که با توجه به نرخ بالای تورم سال گذشته تا امسال، میزان تسهیلات بانکی باید به‌تناسب تورم حداقل ۴۰ درصد افزایش یابد تا مشکلات نقدینگی قطعه‌سازان مرتفع شود. همچنین تخصیص ارز برای کالاهای موجود در گمرک باید با سرعت بیشتری انجام شود تا کالاها معطل نمانند و سریع‌تر ترخیص شوند.
درآخر نیز حمایت جدی دولت از استمرار خطوط تولید و جلوگیری از توقف آن‌هاست. در شرایط فعلی، هرگونه توقف تولید آسیب‌های جبران‌ناپذیری به صنعت‌خودرو و قطعه‌سازی کشور وارد می‌کند و انتظار داریم مسئولان برای جلوگیری از این وضعیت، تدابیر لازم را بیندیشند.
به موضوع کالاهای مانده در گمرک اشاره کردید؛ آیا بخشی از واردات همچنان سالم و قابل ترخیص است؟
بخشی از کالاها خسارت دیده، اما بخش دیگری همچنان سالم در گمرک باقی مانده است. به‌طور کلی باید مکانیسمی اتخاذ شود تا کالاها بیش از این در گمرک معطل نمانند. سال گذشته نیز رئیس‌جمهور تاکید کردند که نباید تعداد زیادی کانتینر در گمرک معطل بماند. باید راهکاری اتخاذ شود تا به‌محض ورود کالا به کشور، مراحل اداری مربوطه با سرعت طی شده و کالاها وارد چرخه تولید شوند.
به‌تازگی در فضای مجازی ویدئوهایی با رویکرد طنز منتشر شده که مدعی است واردکنندگان تمایل دارند کالاهایشان در گمرک ترخیص نشود. آیا این موضوع درباره قطعه‌سازان نیز صحت دارد؟ علت اصلی ماندن قطعات در گمرک چیست؟
چنین ادعایی در رابطه با واحدهای تولیدی به‌هیچ‌عنوان صحت ندارد. قطعه‌سازان علاقه‌مندند به‌سرعت مواداولیه را از گمرک ترخیص کنند تا فرآیند تولید تداوم داشته باشد؛ باقی ماندن کالای واحد تولیدی در گمرک نه تنها هیچ سودی ندارد، بلکه زیان‌آور است. در اغلب مواقع دلیل اصلی معطلی کالاها در گمرک، انتظار تخصیص ارز از سوی بانک‌مرکزی است. امیدواریم برای کالاهایی که در گمرک است، فرآیند تخصیص ارز به‌صورت فوری انجام شود تا مواداولیه سریع‌تر به‌دست تولیدکنندگان برسد.
به‌طور معمول، ترخیص کالا از گمرک چقدر زمان می‌برد؟
بیشتر مواقع این روند حداقل سه تا چهار ماه به‌طول می‌انجامد و همین امر مشکلات زیادی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند.
آیا همه این مشکلات ناشی از تاخیر در تخصیص ارز توسط بانک‌مرکزی است؟
بله؛ اغلب کالاها وارد گمرک می‌شوند، اما به‌دلیل عدم تخصیص ارز از سوی بانک‌مرکزی امکان ترخیص ندارند. یا باید اجازه داده شود بدون تخصیص ارز بانک‌مرکزی کالاها ترخیص شوند، یا فرآیند تخصیص ارز سرعت گیرد تا تولیدکنندگان متحمل ضررهای بیشتر نشوند.
درباره این‌که برخی واردکنندگان موفق می‌شوند ۹۰ درصد کالای خود را ترخیص کنند اما ۱۰ درصد باقی‌مانده در گمرک باقی می‌ماند هم توضیح دهید. چه موانعی وجود دارد که تولیدکنندگان درصد بالایی از مواداولیه وارداتی را ترخیص کنند اما بخش کمی از آن همچنان بماند؟
معمولا ۹۰ درصد محموله وارداتی ترخیص می‌شود و ۱۰ درصد باقی‌مانده پس از انجام فرآیند تخصیص ارز بانک‌مرکزی ترخیص خواهد شد. اما متاسفانه طولانی شدن این روال، علاوه‌بر تحمیل هزینه‌های سنگین به تولیدکنندگان، روند تولید را نیز با اختلال مواجه می‌کند.
