اسد کرمی، رئیس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» عنوان کرد: «رکود مطلق بازار به دلیل نوسانات ارزی و سیاست‌های متغیر اقتصادی عمیق‌تر شده و ادامه این روند می‌تواند تعطیلی گسترده نمایشگاه‌های خودرو در پاییز را به همراه داشته باشد.»
او همچنین معتقد است: «معرفی خودروهای جدید در نمایشگاه مشهد نتوانسته روزنه‌ای برای خروج از رکود ایجاد کند.»
وضعیت بازار خودرو در حال حاضر چگونه است؟
بازار خودرو این روزها در رکود مطلق به‌سر می‌برد. در ظاهر، قیمت‌ها در بازار آزاد رشد داشته و حتی در برخی مدل‌ها جهش‌های چند ده میلیون تومانی را شاهد بوده‌ایم، اما خریدار واقعی وجود ندارد. این موضوع را به‌وضوح می‌توان در معاملات روزانه مشاهده کرد؛ به‌طوری که خودروهایی مانند پژو پارس و پژو ۲۰۷ که همیشه از پرطرفدارترین‌ها بودند، امروز در آگهی‌ها می‌مانند و فروش آن‌ها هفته‌ها طول می‌کشد. حتی کسانی که قصد دارند خودرو را برای استفاده شخصی بفروشند نیز با مشکل مواجه شده‌اند.
علت اصلی این رکود، بی‌اعتمادی مردم به آینده اقتصادی کشور و بازار خودرو است. سرمایه‌ها به سمت بازارهایی مانند طلا و ارز رفته؛ چراکه مردم معتقدند این بازارها در شرایط فعلی بازدهی بیشتری دارند و دست‌کم امکان نقدشوندگی سریع‌تری فراهم می‌کنند. وقتی خودرو دیگر به‌عنوان کالای سرمایه‌ای جذابیت ندارد و از طرف دیگر، خریدار مصرفی هم به دلیل کاهش قدرت خرید کنار کشیده، طبیعی است که بازار به رکود کامل فرو رود.
نوسانات ارزی و شرایط سیاسی اخیر چه تاثیری بر این رکود داشته است؟
نرخ ارز همواره یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در بازار خودرو بوده است. وقتی دلار در عرض چند روز نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند، مصرف‌کننده نمی‌تواند برای خرید تصمیم بگیرد. از یک سو، خریدار نگران است که با خرید خودرو در نرخ فعلی متضرر شود و از سوی دیگر، فروشنده حاضر به کاهش قیمت نیست؛ زیرا آینده را نامطمئن می‌بیند. همین موضوع سبب شده است فضای معاملات به‌رکود کامل نزدیک شود. در کنار آن، حوادث سیاسی اخیر نظیر جنگ ۱۲ روزه نیز بی‌تاثیر نبوده است.
نمایشگاه خودرو مشهد به‌تازگی برگزار شد. این رویداد چه تاثیری بر بازار خودرو و نگاه مشتریان داشت؟
نمایشگاه خودرو مشهد یکی از مهم‌ترین رویدادهای خودرویی کشور است و انتظار می‌رفت رونقی در بازار ایجاد کند. امسال هم خودروسازان داخلی و شرکت‌های واردکننده با دست پر حاضر شدند و محصولات جدیدی مانند کراس‌اوورهای چینی، خودروهای هیبریدی و حتی مدل‌های مفهومی را به‌نمایش گذاشتند. استقبال مردمی هم به لحاظ بازدید خوب بود و نشان داد علاقه به‌خودرو همچنان در جامعه وجود دارد. اما مشکل اصلی این‌جاست که چنین نمایشگاه‌هایی بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند تا تجاری.
خریدار امروز دغدغه اصلی‌اش ثبات اقتصادی و توان مالی است، نه صرفا تنوع محصول. بنابراین هرچند نمایشگاه مشهد توانست توجه‌ها را به سمت مدل‌های جدید جلب و امیدهایی را برای آینده ایجاد کند، اما در عمل تاثیر چندانی بر حجم معاملات و خروج از رکود نداشت. تا زمانی که قدرت خرید تقویت نشود، معرفی خودروهای جدید هم نمی‌تواند تحولی در بازار ایجاد کند.
پیامد این رکود برای نمایشگاه‌داران چیست؟
رکود بیشترین آسیب را به صنف نمایشگاه‌دار وارد کرده است. بسیاری از همکاران ما دیگر توان پرداخت اجاره‌های سنگین یا هزینه‌های جاری نمایشگاه را ندارند.
برخی از واحدها با کاهش پرسنل سعی کرده‌اند هزینه‌ها را کنترل کنند و تعدادی هم به‌طور کامل فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. اگر این روند در پاییز ادامه یابد، شاهد تعطیلی گسترده نمایشگاه‌ها خواهیم بود و این موضوع نه‌تنها برای صنف ما بلکه برای چرخه اقتصادی شهرها هم آسیب‌زاست.
از طرفی، سیاست خودروسازان در نزدیک کردن قیمت محصولات به نرخ بازار آزاد عملا نقش واسطه‌گری نمایشگاه‌ها را کمرنگ کرده است. امروز مشتری ترجیح می‌دهد خودرو را مستقیما از نمایندگی خریداری کند، چراکه احساس می‌کند اطمینان بیشتری دارد. این شرایط فشار مضاعفی بر نمایشگاه‌داران وارد کرده و آینده این صنف را با ابهامات جدی روبه‌رو ساخته است.
با توجه به شرایط موجود، تقاضای واقعی در بازار خودرو چگونه تعریف می‌شود؟
تقاضای واقعی در بازار بسیار محدود شده است. در گذشته بخش قابل توجهی از معاملات با انگیزه سرمایه‌گذاری صورت می‌گرفت؛ یعنی افراد خودرو می‌خریدند تا در کوتاه‌مدت سودی به‌دست آورند. امروز با جذابیت بیشتر بازار ارز و طلا، همان بخش هم از بین رفته است.
اکنون تنها تقاضای موجود به مصرف‌کنندگان واقعی مربوط می‌شود، آن هم در حجم اندک و برای خودروهایی که به‌طور مستقیم نیاز روزمره خانواده‌ها را برطرف می‌کنند. اما همین خریداران واقعی نیز به‌دلیل کاهش قدرت خرید و بالا بودن قیمت‌ها توان ورود به بازار را ندارند. حتی کسانی که برای جایگزینی خودرو فرسوده به بازار می‌آیند، وقتی با قیمت‌ها مواجه می‌شوند، خرید را به تعویق می‌اندازند.
راهکار خروج از رکود را در چه می‌دانید؟
نخستین و مهم‌ترین راهکار، ایجاد ثبات اقتصادی است. بازار خودرو به‌شدت به نرخ ارز حساس است و اگر دولت بتواند نرخ ارز را کنترل و تثبیت کند، اعتماد عمومی بازمی‌گردد. علاوه‌بر این، باید از تصمیمات ناگهانی در حوزه تعرفه واردات و قیمت‌گذاری پرهیز شود.
سیاست‌های روشن و پایدار می‌تواند باعث شود خریداران با اطمینان بیشتری تصمیم بگیرند و معاملات دوباره شکل بگیرد. راهکار دوم، شفافیت در واردات خودرو است.
وقتی مردم مطمئن باشند عرضه و قیمت‌گذاری بر اساس سازوکار مشخص و نه سلیقه‌ای انجام می‌شود، تمایل به خرید بیشتر خواهد شد. همچنین لازم است دولت برای تقویت قدرت خرید مردم، طرح‌هایی مانند تسهیلات بلندمدت خرید خودرو یا حمایت از جایگزینی خودروهای فرسوده را با جدیت دنبال کند. چنین اقداماتی می‌تواند بازار را از رکود خارج کند.
با توجه به روند جهانی، آینده خودروهای برقی و هیبریدی در ایران را چگونه می‌بینید؟
ورود خودروهای برقی و هیبریدی به ایران دیر یا زود اتفاق خواهد افتاد؛ زیرا ما نمی‌توانیم از جریان جهانی عقب بمانیم. مصرف‌کنندگان ایرانی به‌ویژه در کلان‌شهرها علاقه‌مند به این فناوری‌ها هستند؛ چراکه علاوه‌بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، آلودگی کمتری هم دارند.
نمایشگاه مشهد نشان داد تقاضای بالقوه برای این خودروها وجود دارد. اما چالش اصلی قیمت بالای این محصولات و نبود زیرساخت مناسب است. تا زمانی که ایستگاه‌های شارژ در سطح گسترده فراهم نشود و سیاست‌های حمایتی مانند کاهش تعرفه برای خودروهای پاک مورد توجه قرار نگیرد، ورود این خودروها در مقیاس بزرگ امکان‌پذیر نخواهد بود.
پیش‌بینی شما از آینده بازار خودرو در نیمه دوم سال چیست؟
اگر ثبات ارزی برقرار نشود و سیاست‌ها همچنان تغییر کند، رکود ادامه خواهد داشت و حتی می‌تواند عمیق‌تر شود. در این صورت، تعطیلی بسیاری از نمایشگاه‌ها اجتناب‌ناپذیر است و شاهد خروج گسترده فعالان از این صنف خواهیم بود.
این سناریوی تلخی است که متاسفانه در صورت تداوم شرایط فعلی محتمل به نظر می‌رسد. اما اگر دولت بتواند با سیاست‌های پایدار، اعتماد را به بازار بازگرداند و از سوی دیگر عرضه محصولات جدید همراه با تسهیلات خرید واقعی باشد، ممکن است این بخش از بازار در نیمه دوم سال اندکی رونق بگیرد. البته این رونق کوتاه‌مدت خواهد بود و برای ایجاد ثبات پایدار، نیازمند اصلاحات بنیادی در سیاست‌گزاری‌های اقتصادی و خودرویی هستیم.
