بلکه پیامدهای گسترده‌ای بر زنجیره‌تامین و صنایع پایین‌دستی، خصوصا صنعت‌خودرو کشور دارد. این موفقیت که با کاهش مصرف روانکار به 0.31 کیلوگرم بر هر تن اسلب همراه بوده و طی دو دهه اخیر منجر به کاهش ۷۵ درصدی مصارف شده است، در حوزه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و فنی بازتاب‌های گسترده‌ای به‌همراه دارد.
مدیر دفتر فنی نگهداری و تعمیرات (نت) فولاد مبارکه، ضمن اعلام خبر ثبت رکود جدید در مصرف روانکارهای تعمیراتی فولاد مبارکه، از ایجاد کارگروه تخصصی هیدرولیک و روانکاری، همکاری مستمر و تلاش مسئولان و کارکنان نواحی تولیدی، پایش وضعیت روغن و گریس در سیستم‌ها، بهینه‌سازی وضعیت سیستم‌های هیدرولیک و روانکاری، ارتقای استانداردها و کیفیت روانکارها به‌عنوان مهم‌ترین عوامل موثر در این موفقیت یاد کرد.
محسن کفیل با بیان این‌که دفتر فنی نت، اهداف بلندمدتی را برای تداوم بهبود مستمر و پایدار وضعیت سیستم‌های مزبور برنامه‌ریزی کرده است و ان‌شاءالله با همکاری نواحی تولیدی و پشتیبانی به این اهداف خواهیم رسید، این موفقیت بزرگ را به‌مدیریت عالی سازمان و کلیه همکاران تبریک گفت و از مدیریت‌های نواحی تولیدی، خرید مواد مصرفی آزمایشگاه‌ها و کنترل مواد جهت همکاری‌های شایسته و موثر تشکر کرد.
کاهش هزینه ۹۰۰ میلیارد ریالی در فولاد مبارکه
در همین زمینه، کارشناس دفتر فنی نت فولاد مبارکه درباره ثبت رکود جدید در مصرف روانکارهای تعمیراتی فولاد مبارکه گفت: «دفتر فنی نگهداری و تعمیرات در خصوص برنامه کاهش هزینه‌های تولید و همچنین رسالت اجتماعی خود مبنی بر کاهش آثار مخرب زیست‌محیطی، با همکاری نواحی تولیدی موفق به‌کاهش مصرف روانکارها به میزان ۷۵ درصد از سال ۱۳۸۰ تاکنون شده است. در سال گذشته رکورد مصرف روانکارها به ۳۱/۰ کیلوگرم به ازای تن تولید ثبت شد و این درحالی است که این شاخص در سال ۱۴۰۲ عدد ۳۶/۰ و در سال ۱۳۸۰ عدد ۲/۱ بوده است.»
سیداکبر حجازی با بیان این‌که مبلغ کاهش هزینه‌های مستقیم ناشی از کاهش مصرف روانکارها تاکنون بالغ‌بر ۹۰۰ میلیاردریال بوده است، افزود: «کاهش هزینه‌های غیرمستقیم در اثر کاهش توقفات، کاهش خرابی‌های قطعات، افزایش آماده‌به‌کاری سیستم‌ها، افزایش طول عمر سیستم‌های هیدرولیک و روانکاری و…، بی‌شک چند برابر میزان کاهش هزینه‌های مستقیم است.»
به‌گفته کارشناس دفتر فنی نت فولاد مبارکه، هم‌زمان با برنامه کاهش مصارف روانکارها، برنامه بومی‌سازی روانکارها به‌منظور خودکفایی کشور و حمایت از صنایع توانمند داخلی و با رعایت الزامات استانداردهای جهانی، طی یک برنامه جامع تاکنون به‌میزان ۷۰ درصد تحقق یافته و برنامه‌ریزی لازم برای دستیابی به‌سطح ۸۵ درصد بومی‌سازی تا پایان سال ۱۴۰۵ صورت گرفته است.
مطابق با خبر رسمی فولاد مبارکه، مصرف روانکارهای این شرکت در سال ۱۴۰۳ به‌رکورد 0.31 کیلوگرم بر هر تن اسلب رسیده که نسبت به رقم 1.2 کیلوگرم در سال ۱۳۸۰ معادل ۷۵ درصد کاهش داشته است. این دستاورد حاصل اقداماتی همچون تشکیل کارگروه تخصصی هیدرولیک و روانکاری، پایش وضعیت لحظه‌ای روغن‌ها و گریس‌ها، بهینه‌سازی سیستم‌های هیدرولیک و روانکاری و ارتقای استانداردها و کیفیت روانکارها بوده است.
از دیگر نکات بارز این گزارش می‌توان به برنامه بومی‌سازی روانکارها اشاره کرد که طی آن ۷۰ درصد نیاز مجتمع تاکنون از طریق تولید داخل تامین شده و هدف‌گذاری برای دستیابی به ۸۵ درصد خودکفایی تا پایان ۱۴۰۵ برنامه‌ریزی شده است. در کنار آن، رقم صرفه‌جویی مستقیم بالغ بر ۹۰۰ میلیارد ریال ذکر شده و تاکید بر مضاعف بودن منافع غیرمستقیم همچون کاهش استهلاک تجهیزات، کاهش توقفات تولید و افزایش طول عمر سیستم‌ها مورد تصریح قرار گرفته است.
پیامدهای عدم کاهش مصرف روانکارها
مصرف بالای روانکارها در صنایع فولاد، سالانه مخاطرات متعددی برای محیط‌زیست (خاک و منابع آب) ایجاد می‌کند؛ چراکه بخش قابل توجهی از این مواد، به‌دلیل نشتی، خطاهای بهره‌برداری یا دفع نامناسب، وارد محیط شده و سبب آلودگی می‌شود. کاهش چشمگیر مصرف روانکارهای معدنی و شیمیایی مستقیما به‌کاهش بار آلاینده‌های شیمیایی، فلزات سنگین، ترکیبات سمی نفتی و آلودگی ذخایر آب زیرزمینی در مناطق اطراف کارخانه‌ها منجر می‌شود. کاهش مصرف روانکارها، به‌معنای کاهش نیاز به استخراج نفت خام، فرآوری مواد پتروشیمی و حمل‌ونقل است.
این امر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کاهش ردپای کربن و کاهش تولید پسماندهای خطرناک را در پی دارد. بر اساس مطالعات زیست‌محیطی، روانکارها به‌علت تجزیه‌ناپذیری، یکی از پرسابقه‌ترین منابع آلودگی پایدار در اکوسیستم صنعتی محسوب میشوند؛ بنابراین استفاده کمتر از آن‌ها و حرکت به‌سوی روانکارهای زیست‌تخریب‌پذیر با منشأ گیاهی، یکی از راهبردهای صنعت سبز است.
کاهش مصرف روانکار، انطباق فولاد مبارکه با استانداردهای بین‌المللی نظیر ISO 14001 و دستورالعمل‌های اتحادیه‌اروپا در زمینه مدیریت مواد شیمیایی (RoHS, REACH) را افزایش می‌دهد. این موضوع، امکان صادرات محصولات فولادی به‌بازارهای سخت‌گیر اروپایی و آسیایی را نیز افزایش می‌دهد و از منظر اعتباری برای صنعت ایران ارزش‌آفرین خواهد بود.
کاهش مصرف روانکارها در فولاد مبارکه از منظر فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی، یک نقطه عطف برای صنعت کشور و الگویی برای ارتقای عملکرد صنایع پایین‌دستی به‌ویژه خودروسازی است. این اقدام، ضمن صرفه‌جویی مالی غالب و ارتقای پایداری زیست‌محیطی، زنجیره‌تامین خودرو را به‌سمت بهره‌وری بیشتر و نوآوری سوق می‌دهد. تداوم بومی‌سازی روانکارها، توسعه استانداردها و نوآوری‌های فناورانه، هم‌افزایی بیشتر صنعت فولاد و خودرو و افزایش سهم بازار شرکت‌های روانکار ایرانی را تضمین خواهد کرد.
