آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نشان می‌دهد مصرف بنزین کشور در تابستان ۱۴۰۴ با میانگین روزانه ۱۳۴.۳ میلیون لیتر، به حدود ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون لیتر رسیده است. این رقم نسبت به میانگین روزانه ۱۲۹.۴ میلیون لیتر در تابستان ۱۴۰۳، افزایش ۵ میلیون لیتری را ثبت کرده است.
روند مصرف از تیرماه با ۱۲۳.۵ میلیون لیتر آغاز و در مرداد با رشد ۱۲ درصدی به ۱۳۷.۷ میلیون لیتر رسید. شهریور پرمصرف‌ترین ماه بود که میانگین روزانه به ۱۴۱.۷ میلیون لیتر افزایش یافت. بیشترین رکورد مصرف روزانه تابستان ۱۴۰۴ در تاریخ ۲۲ شهریور با ۱۵۴ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر ثبت شد.
همچنین روزهای پایانی هر ماه و تعطیلات رسمی، مصرف را به سطوح بی‌سابقه‌ای رساند؛ از جمله ۱۴۶ میلیون لیتر در ۳۱ تیر، ۱۵۲ میلیون لیتر در ۳۱ مرداد و ۱۴۹.۶ میلیون لیتر در ۱۸ شهریور.
افزایش مصرف سوخت عمدتا ناشی از ترافیک شهری، سفرهای بین‌شهری و استفاده گسترده از خودروهای شخصی بوده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند، ظرفیت تامین و توزیع سوخت کشور را در سال‌های آینده با بحران مواجه می‌کند. به‌گفته آنان، توسعه حمل‌ونقل عمومی، بهبود بهره‌وری ناوگان و فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف غیرضروری، ضروری‌ترین اقدامات برای کنترل این روند صعودی است.
رکوردهای جدید تابستان امسال
گفتنی است میانگین مصرف روزانه ۱۳۴.۳ میلیون لیتر بوده است که نسبت به مدت مشابه پارسال (تابستان ۱۴۰۳) با میانگین مصرف روزانه ۱۲۹.۴ میلیون لیتر، حدود ۵ میلیون لیتر افزایش یافته است.
در ماه شهریور هم‌زمان با آغاز تعطیلات و سفرهای تابستانی بیشترین رکورد مصرف در روزهای ۱۵، ۱۸ و ۲۲ شهریور به‌ترتیب با رقم ۱۴۹.۲، ۱۴۹.۶ و ۱۵۴.۷ میلیون لیتر به ثبت رسیده است.
همچنین طبق آخرین آمارهای مرکز پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، مصرف بنزین کشور در هفته پایانی شهریور (۲۵ تا ۳۱ شهریور) هم‌زمان با افزایش سفرها در پایان تابستان و آغاز سال تحصیلی جدید با ثبت بیش از ۹۷۸ میلیون لیتر به‌میانگین حدود ۱۴۰ میلیون لیتر در روز رسید.
میانگین مصرف روزانه بنزین در این هفت روز حدود ۱۴۰ میلیون لیتر با دامنه نوسان بیش از ۱۱ میلیون لیتر بوده است، به‌گونه‌ای که بیشترین مصرف بنزین هفته در روز ۳۱ شهریور با رقم بیش از ۱۴۵ میلیون لیتر و کمترین مصرف هفته در روز ۳۰ شهریور با رقم ۱۳۳ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر به‌ثبت رسیده است.
بر اساس آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، متوسط رشد سالانه مصرف بنزین از ابتدای انقلاب تا سال ۱۴۰۲ حدود ۵ درصد بوده و در چهار سال گذشته مصرف بنزین ۱۰ درصد رشد داشته است و بر اساس پیش‌بینی‌ها با ادامه این روند تا سال ۱۴۰۷ مصرف بنزین به روزانه ۱۷۰ میلیون لیتر می‌رسد. سرانه مصرف بنزین در ایران هم‌اکنون چهار لیتر در روز است که بالاتر از متوسط جهانی (سه لیتر در روز) است.
تردد ۳ میلیون خودرو در شهریور ماه
مهدی مخبر، معاون مرکز مدیریت راه‌های کشور اظهار داشت: «طبق آخرین آمارهای اعلام‌شده در تابستان امسال، درمجموع بیش از ۲۰۴ میلیون تردد ثبت شده است. این رقم نسبت به تابستان سال گذشته، با توجه به شرایط خاصی که در تیرماه داشتیم کاهش جزئی را نشان می‌دهد.»
وی ادامه داد: «در شهریورماه، ما شاهد رکورد افزایش تردد بودیم. به‌طور متوسط، بیش از ۳ میلیون تردد در این ماه ثبت شده است. بالاترین میزان تردد در روزهای ۲۱ و ۲۸ شهریور اتفاق افتاده است.»
او با اشاره به بازگشایی مدارس گفت: «با توجه به بازگشایی سال تحصیلی، میزان تردد در هفته‌های اخیر کاهش یافته است.» مخبر به محورهای پر تردد هم اشاره کرد و گفت: «محورهای شمالی، به‌ویژه محور چالوس، همچنان با افزایش تردد به‌سمت شمال مواجه هستند. در میان محورهای پرتردد، می‌توان به آزادراه تهران-کرج-قزوین، آزادراه ساوه-تهران، محورهای تهران-قم، قزوین و البرز اشاره کرد.»
معاون مرکز مدیریت راه‌های کشور افزود: «تابستان امسال با رکورد تردد در شهریور پایان یافت و با ورود به‌مهرماه، تغییراتی در میزان تردد به‌وجود آمده است. محورهای شمالی همچنان در کانون توجه هستند و انتظار می‌رود در هفته‌های آینده نیز تردد در این محورها ادامه داشته باشد.»
چالشی برای تابستان ۱۴۰۵
درنهایت می‌توان گفت مساله مصرف بنزین در کشور دیگر صرفا یک موضوع اقتصادی یا حتی زیست‌محیطی نیست؛ بلکه به یک چالش راهبردی در حوزه امنیت انرژی و مدیریت منابع ملی تبدیل شده است؛ چراکه از یک سو رشد تقاضا به‌دلیل افزایش تعداد خودروها، الگوی مصرف نادرست و نبود سیاست‌های پایدار در حوزه حمل‌ونقل عمومی، فشار مضاعفی بر شبکه تامین سوخت وارد کرده و از سوی دیگر ظرفیت پالایشگاه‌ها و زیرساخت‌های توزیع، توان پاسخگویی به این حجم مصرف را ندارند.
همین شکاف میان عرضه و تقاضا باعث می‌شود دولت ناچار به‌واردات بنزین یا اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر در سهمیه‌بندی شود که هر دو راهکار تبعات اقتصادی و اجتماعی خاص خود را دارند.
در چنین شرایطی، هرگونه تاخیر در اصلاح الگوی مصرف، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و حرکت به‌سمت سوخت‌های جایگزین، تنها به تعمیق بحران و افزایش هزینه‌های ملی منجر خواهد شد.
بنابراین، آینده مدیریت انرژی کشور وابسته به‌تصمیم‌های امروز است؛ تصمیم‌هایی که اگر به‌موقع و با نگاه بلندمدت اتخاذ نشوند، نه‌تنها پایداری تامین سوخت را تهدید می‌کنند، بلکه می‌توانند به مانعی جدی در مسیر توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی بدل شوند.
