براساس گزارش منتشرشده توسط روابط‌عمومی وزارت علوم به نقل از دانشگاه صنعتی اصفهان دکتر حمیدرضا صفوی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان در نشست با شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) اظهار داشت: «این طرح با حمایت و سرمایه‌گذاری بیش از ۵ ساله مدیریت پژوهش شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و همکاری پژوهشکده معدن‌کاری هوشمند، پروژه‌ای نوآورانه در حوزه بازیافت لاستیک‌های معدنی است.»
دکتر صفوی با بیان این‌که حدود ۵ میلیون تن لاستیک فرسوده در کشور انباشته شده است، ادامه داد: «کارخانه جدید قادر است روزانه ۲۵ تن از این لاستیک‌ها را بازیافت و به چرخه تولید بازگرداند.»
وی افزود: «این پروژه در چارچوب اقتصاد چرخشی اجرا شده و با تولید کربن اصلاح‌شده، سیم‌های کربنی صنعتی، استخراج گاز و تولید سوخت مایع، نقش مهمی در کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی ایفا می‌کند.»
همچنین تورج زارع، مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این نشست درباره مزایای اجرای این طرح گفت: «این طرح می‌تواند نقطه عطفی در توجه به گام‌های موثر از اقتصاد منبع‌محور به اقتصاد دانش‌محور در حوزه معدن و صنایع معدنی کشور باشد.»
وی افزود: «طراحی و ساخت تجهیزات این کارخانه به طور کامل توسط اساتید، پژوهشگران و دانشجویان این دانشگاه انجام شده است و توانسته با افزایش بهره‌وری، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کند.»
مدیرعامل ایمپاسکو با بیان این‌که هزینه اجرای این پروژه ۱۵ میلیاردتومان است، مطرح کرد: «این کارخانه با تبدیل لاستیک‌های دورریز به‌محصولات ارزشمند، نقش مهمی در چرخه تولید کشور ایفا کرده و پیش‌بینی می‌شود سرمایه‌گذاری انجام‌شده ظرف یک سال بازگردد.»
دکتر سیدهادی حسینی، رئیس پژوهشکده معدن‌کاری هوشمند دانشگاه صنعتی اصفهان نیز در این مراسم با بیان این‌که ایران به‌عنوان پنجمین کشور جهان صاحب فناوری بازیافت لاستیک‌های معدنی شناخته می‌شود، گفت: «پیش از این تنها کانادا، چین، آمریکا و استرالیا به این فناوری دست یافته بودند.»
وی درباره فرآیند اجرایی و اهداف بلندمدت این طرح خاطرنشان کرد: «پروژه بازیافت لاستیک‌های فرسوده از مرحله آزمایشگاهی با رآکتور ۵ کیلویی آغاز شده بود و اکنون با رونمایی از رآکتور ۵ تنی وارد مرحله صنعتی با توانایی بازیافت روزانه پنج لاستیک معدنی بزرگ و ۸ تا ۱۰ لاستیک معدنی کوچک شده است.»
دکتر حسینی مطرح کرد: «رآکتور جدید قادر است نانوکربن صنعتی تولید کند؛ ماده‌ای با قدرت جذب بالا که در صنایع غذایی و ساخت صافی‌های صنعتی کاربرد دارد و سطح پوششی حدود ۷۰ مترمربع دارد.»
وی افزود: «معدن موته به‌عنوان نخستین مجتمع معدنی کشور میزبان این پروژه به‌عنوان نمونه‌ای موفق از همکاری سه‌جانبه صنعت، دانشگاه و پژوهش محسوب می‌شود.»
گفتنی است این فناوری در مرحله صنعتی مورد استقبال صنایع قرار گرفته و قراردادهایی در حوزه بازیافت لاستیک با مجتمع مس سرچشمه منعقد شده است. افتتاح نخستین کارخانه بازیافت لاستیک‌های فرسوده فوق‌سنگین معدنی در کشور را می‌توان نقطه عطفی در مسیر گذار به اقتصاد سبز و دانش‌بنیان دانست. این پروژه نه‌تنها پاسخی به یکی از معضلات زیست‌محیطی کشور یعنی انباشت میلیون‌ها تن لاستیک فرسوده است، بلکه نشان‌دهنده توانمندی علمی و فناورانه دانشگاه‌های داخلی در حل مسائل کلان صنعتی نیز محسوب می‌شود.
لاستیک‌های معدنی به دلیل ابعاد و ترکیبات خاص خود، از جمله دشوارترین پسماندهای صنعتی برای مدیریت و بازیافت به‌شمار می‌روند.
انباشت این لاستیک‌ها در محیط‌زیست، علاوه‌بر اشغال فضای وسیع، خطر آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی را نیز به همراه دارد. از این منظر، راه‌اندازی کارخانه‌ای که قادر است روزانه ۲۵ تن از این لاستیک‌ها را به محصولات ارزشمند تبدیل کند، گامی مهم در کاهش فشارهای زیست‌محیطی و حرکت به سمت توسعه پایدار است. از سوی دیگر، این پروژه نمونه‌ای موفق از همکاری سه‌جانبه صنعت، دانشگاه و دولت به‌شمار می‌رود.
طراحی و ساخت تجهیزات به‌طور کامل توسط پژوهشگران و دانشجویان داخلی انجام شده و همین امر علاوه‌بر صرفه‌جویی ارزی، زمینه اشتغال‌زایی و ارتقای مهارت‌های تخصصی را فراهم کرده است. سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیاردتومانی و پیش‌بینی بازگشت سرمایه در کمتر از یک سال نیز نشان می‌دهد که چنین طرح‌هایی نه‌تنها از منظر زیست‌محیطی بلکه از نظر اقتصادی نیز توجیه‌پذیر هستند.
اهمیت دیگر این پروژه در بُعد فناورانه آن است. ایران با دستیابی به فناوری بازیافت لاستیک‌های معدنی، در کنار کشورهایی چون کانادا، چین، آمریکا و استرالیا قرار گرفته و به پنجمین کشور صاحب این دانش بدل شده است. تولید نانوکربن صنعتی، سوخت مایع و سیم‌های کربنی از خروجی‌های این فرآیند است که می‌تواند در صنایع مختلف از غذایی و دارویی گرفته تا خودروسازی و فیلترسازی کاربرد داشته باشد. این تنوع محصول، ارزش افزوده بالایی ایجاد کرده و وابستگی به منابع خام را کاهش می‌دهد. در سطح کلان، چنین دستاوردهایی می‌تواند الگویی برای سایر بخش‌های صنعتی کشور باشد.
حرکت از اقتصاد منبع‌محور به‌سمت اقتصاد دانش‌محور، نیازمند پروژه‌هایی است که هم‌زمان به مسائل زیست‌محیطی، اقتصادی و فناورانه پاسخ دهند. کارخانه بازیافت لاستیک‌های معدنی در موته، نمونه‌ای روشن از این رویکرد است و می‌تواند سرآغاز موجی از طرح‌های مشابه در حوزه‌های دیگر باشد.
به‌طور کلی، این دستاورد نشان می‌دهد که با اتکا به توان داخلی و سرمایه‌گذاری هدفمند، می‌توان چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی را به‌فرصت‌های اقتصادی و فناورانه تبدیل کرد. اگر این مسیر با حمایت‌های مستمر و توسعه بازارهای مصرف ادامه یابد، ایران می‌تواند در آینده نزدیک به یکی از بازیگران اصلی فناوری‌های نوین بازیافت در منطقه تبدیل شود.
