در شرایطی که مصرف روزانه بنزین در کشور رو به افزایش است و دولت ناچار به واردات سوخت شده، انفعال در حوزه اصلاح قیمت بنزین، سادهترین اما بدترین تصمیم ممکن است. وقتی با تورم ۴۰ تا ۵۰ درصدی روبهرو هستیم و قیمت بنزین را ثابت نگه میداریم، عملا هر سال قیمت واقعی آن را نصف میکنیم. امروز بنزین در ایران تقریبا مجانی است و این وضعیت منجر به قاچاق روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت شده است.
امسال باید حدود ۸ میلیارد دلار برای واردات بنزین و گازوئیل هزینه کنیم؛ پولی که در واقع در اختیار کشور نیست. از سوی دیگر، بخشی از این واردات از روسیه انجام میشود؛ اما این کشور نیز با کمبود سوخت روبهرو است و اگر فشارهای خارجی افزایش یابد، احتمال توقف صادرات به ایران وجود دارد. بنابراین، ادامه وضعیت موجود، از منظر اقتصادی و سیاسی، بسیار خطرناک است.
قیمت بنزین باید حسابشده و در قالب برنامهای بلندمدت اصلاح شود. اگر فقط قیمت را بالا ببریم، بدون آنکه حملونقل عمومی، صنعتخودرو و نظارت بر قاچاق را اصلاح کنیم، با نتیجهای جز تورم بیشتر مواجه نخواهیم شد. تجربه نشان داده است افزایش مقطعی قیمتها، در فضای تورمی، اثر خود را به سرعت از دست میدهد.
راهحل پایدار در تدوین یک برنامه پنجساله جامع است؛ برنامهای که افزایش تدریجی قیمت سوخت را در کنار اصلاح ساختارهای مرتبط دنبال کند. بهتر است از امسال به بعد، هر سال قیمت بنزین بین پنج تا ۱۰ درصد بالاتر از نرخ تورم افزایش یابد؛ اما همزمان توسعه ناوگان حملونقل عمومی، کاهش مصرف خودروها و مقابله با قاچاق سوخت نیز در دستور کار باشد.
نمیتوان از مردم خواست از خودرو شخصی استفاده نکنند؛ در حالی که سیستم حملونقل عمومی ناکارآمد است. اصلاحات اقتصادی بدون همراهی مردم و بدون شفافسازی، محکوم به شکست است. باید با صراحت و صداقت بهمردم گفت که این تصمیمها بدون درد نیست؛ اما ضروری است. اگر اصلاح قیمتها را نیمهکاره رها کنیم، هرچقدر هم درست شروع کرده باشیم، دوباره به نقطه اول بازمیگردیم. شجاعت در تصمیمگیری و تداوم اجرای برنامه، کلید عبور از بحران بنزین است.
