این قطعه که اغلب به آن کارتل روغن خودرو نیز گفته می‌شود، مخزنی است که روغن‌موتور را ذخیره و خنک کرده و از روانکاری دقیق قطعات متحرک اطمینان حاصل می‌کند. اهمیت کارتل خودرو در حفظ تعادل حرارتی و جلوگیری از سایش موتور غیرقابل ‌انکار است؛ بدون وجود این قطعه، موتور ظرف چند دقیقه از کار می‌افتد.

در بازار ایران، جایی که قطعاتی همچون کارتل پراید و کارتل پژو 405 به‌دلیل دوام و دسترسی آسان پرفروش هستند، آگاهی از قیمت کارتل خودرو می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های تعمیراتی حیاتی باشد. طبق گزارش‌های سازمان‌های ایمنی، مشکلات مرتبط با سیستم روغن‌کاری، از جمله خرابی کارتل خودرو، یکی از علل شایع توقف ناگهانی خودروهاست.

کارتل خودرو که در اصطلاح فنی به آن Oil Pan گفته می‌شود، پایین‌ترین بخش بلوک موتور است و به‌عنوان مخزن اصلی روغن عمل می‌کند. وظیفه اصلی کارتل خودرو ذخیره حدود 3 تا 6 لیتر روغن (بسته به مدل خودرو) است تا پمپ روغن بتواند آن را به‌قطعات متحرک مانند میل‌لنگ، پیستون‌ها و سوپاپ‌ها برساند.

این قطعه نه تنها روغن را نگه می‌دارد، بلکه اجازه می‌دهد حرارت اضافی موتور از طریق سطوح فلزی آن دفع شود و روغن خنک بماند. بدون کارتل روغن خودرو، روغن در محیط موتور پخش شده و منجر به‌سایش سریع و آسیب‌های جبران‌ناپذیر می‌شود.

کارتل‌ها بر اساس نوع سیستم روانکاری، طراحی موتور و کاربرد خودرو، دارای انواع متفاوتی هستند. در ادامه مهم‌ترین انواع کارتل خودرو را بررسی می‌کنیم.

کارتل مرطوب (Wet Sump Oil Pan)

این نوع کارتل رایج‌ترین حالت در خودروهای سواری است؛ به این صورت که روغن‌موتور در پایین موتور و در بخش کارتل جمع می‌شود و پمپ روغن آن را از آنجا مکش می‌کند و به‌مدار می‌فرستد.

مزایای کارتل مرطوب شامل طراحی ساده، هزینه کمتر و نصب آسان است؛ اما در خودروهایی با شتاب بالا یا هنگام پیچیدن شدید، ممکن است روغن از نقطه مکش دور شود و مکش مختل شود.

کارتل خشک (Dry Sump System)

در کارتل خشک، روغن در یک مخزن جداگانه نگهداری می‌شود و کارتل زیر موتور یا بسیار کم‌عمق است. در چنین سیستمی پمپ‌های مکش و فشار جداگانه برای انتقال روغن استفاده می‌شوند.

مزایای کارتل خشک شامل کنترل بهتر روغن در رانندگی مسابقه‌ای، کاهش احتمال کمبود روغن هنگام شتاب یا زاویه زیاد و پایین‌تر آوردن مرکز ثقل موتور است؛ اما در مقابل، معایبی همچون هزینه و قطعات بیشتر وجود دارد و بیشتر مناسب خودروهای حرفه‌ای است نه استفاده شهری عادی.

کارتل با طراحی مخصوص وانت یا خودروهای سنگین

در خودروهایی با کاربری سنگین همچون آفرود یا وانت‌ها، کارتل ممکن است با سپر محافظ، پوشش مقاوم، عمق بیشتر یا طراحی ویژه برای دوام بیشتر ارائه شود. این نوع کارتل برای خودروهایی با شرایط سخت طراحی شده و ممکن است با کارتل ساده اختلاف داشته باشد.

راهکارهای نگهداری کارتل خودرو

برای این‌که کارتل خودرو شما دوام بیشتری داشته باشد و از بروز مشکلات جلوگیری شود، راهکارهای زیر توصیه می‌شود:

• در هر بار تعویض روغن‌موتور، سطح روغن و نشتی زیر خودرو را کنترل کنید؛ این کار ساده می‌تواند نشانه‌های اولیه خرابی کارتل را نشان دهد.

• هنگام نصب واشر یا بدنه کارتل، از قطعه اصلی و با کیفیت استفاده کنید و پیچ‌ها را بر اساس گشتاور توصیه‌شده سفت کنید تا فشار نامناسب به بدنه یا واشر وارد نشود.

• در خودروهایی که کف آن‌ها مستعد برخورد با مانع است، از سپر یا پوشش محافظ زیر موتور استفاده کنید تا کارتل کمتر در معرض ضربه باشد.

• ضمن استفاده از روغن‌موتور با کیفیت و مطابق توصیه سازنده، دفعات سرویس و تعویض روغن را رعایت کنید؛ چراکه روانکاری مطلوب از فشار و وارد آمدن آسیب به‌کارتل جلوگیری می‌کند.

• اگر خودرو شما در شرایط سخت مانند آفرود یا ترافیک سنگین استفاده می‌شود، دفعات سرویس را کاهش ندهید و کارتل را نیز در بازه‌های کوتاه‌تر بررسی کنید.

• در صورت مشاهده نشتی روغن، کاهش سطح روغن، بوی سوختن روغن یا صدای موتور غیرعادی، فورا اقدام کنید؛ دیرکرد در تعمیر کارتل ممکن است منجر به‌خرابی‌های گسترده موتور شود.

کارتل خودرو یکی از بخش‌های حیاتی سیستم روانکاری خودرو است که وظیفه نگهداری و بازگرداندن روغن‌موتور را برعهده دارد. شناخت دقیق اجزای کارتل، انواع آن، نشانه‌های خرابی، دلایل بروز ایراد و راهکارهای تعمیر و نگهداری می‌تواند به مالک خودرو کمک کند تا از هزینه‌های ناگهانی، خرابی موتور و کاهش عمر قطعات جلوگیری شود.

در خودروهایی چون پراید، پژو 405 و سایر مدل‌ها، توجه به کارتل روغن خودرو و شرایط نصب و نگهداری آن اهمیت ویژه دارد. توصیه می‌شود در سرویس‌های دوره‌ای، کارتل را فراموش نکنید و با رعایت نکات نگهداری، خودرو خود را در شرایط مناسب و ایمن نگه دارید.