به گزارش اخبار خودرو ، بازار خودروی ایران بازیگران متعددی داشته است. ایرانی‌ها تولید خودرو را با آمریکایی‌ها شروع کردند و اولین خودروی تولیدی در ایران جیپ ویلیز بود که در اوایل دهه ۳۰ شمسی در ایران به تولید رسید.

در ادامه فیات در ایران مونتاژ شد که البته تولید آن در ایران ادامه نیافت و بعد از مدتی تعطیل شد؛ غیبتی که تا امروز نیز ادامه داشته است. در دهه ۴۰ شمسی همزمان با مستحکم شدن جای پای آمریکایی‌ها در بازار ایران با برند‌های جیپ و امریکن موتورز، بریتانیایی‌ها هم به ایران وارد شدند.

اولین خودروی تولید انبوه ایران یعنی همان پیکان معروف یا هیلمن هانتر خودرویی انگلیسی بود که بعد‌ها شرکت آن به تملک کرایسلر آمریکا در آمد و سپس در اواخر دهه ۵۰ شمسی در تملک تالبوت فرانسه قرار گرفت. تالبوت نیز از شرکت‌های در تملک پژو بود و پس از آن پای پژو به بازار ایران باز شد.

اما اولین فرانسوی بازار ایران سیتروئن بود که با مدل ژیان یا ۲CV به ایران آمد. سیتروئن و ژیان اساس شرکت سایپا را تشکیل می‌دادند. همکاری این دو تا امروز البته با وقفه‌های طولانی ادامه داشته و قرار است از سال آینده دوباره آغاز شود.

اما رنو شرکت دولتی فرانسه به‌عنوان جایگزین سیتروئن و مدل ژیان به ایران وارد شد. رنو ۵ در شرکت سایپا جایگزین ژیان شد؛ خودروی نوستالژیک برای قشر روشنفکر و جوانان دهه ۶۰ شمسی ایران. اما این روزها بحث بر سر حضور فرانسوی‌ها در بازار ایران بسیار بالا گرفته است.

در این نوشتار سعی می‌کنیم به این مطلب بپردازیم که دلیل علاقه شرکت‌های فرانسوی به بازار ایران چیست و از طرف دیگر چرا صنعت خودروی ایران به سمت فرانسوی‌ها کشش دارد؟

سبقت رنو از پژو و سیتروئن در بازار ایران؟ از سال ١٣۶٩ که قرار‌داد مونتاژ پژو ۴٠۵ بسته شد تا امروز فرانسوی‌ها حضور بسیار پر‌رنگی در بازار ایران داشته‌اند، البته کمی تفاوت در رفتار دو گروه خودروسازی اصلی فرانسه یعنی رنو و پژو - سیتروئن وجود داشته است. رنو به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز فرانسه و یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان جهان بعد از عدم توفیق رنو ٢١ در بازار ایران و جایگزینی خط تولید رنو ۵ با کیا پراید در اوایل دهه ٧٠ شمسی بار خود را بست و از بازار ایران رفت اما رنو خیلی زود متوجه شد که تصمیمی عجولانه گرفته است به همین خاطر مجددا کمی بیش از ۱۰سال بعد به بازار ایران بازگشت. این بار خودروساز دولتی فرانسه بسیار مصمم و با برنامه به ایران ورود کرد و با آوردن سرمایه ۵۰۰میلیون یورویی شرکت رنو پارس را در ایران بنیان نهاد. اولین ثمره قرار‌داد جدید خودروسازان دولتی ایران با رنو در سال ١٣٨۵ به بازار راه یافت؛ داچیا لوگان یا همان تندر ٩٠ در همان سال به بازار ایران عرضه شد. رنو مگان نیز در همان سال به‌طور وارداتی به بازار ایران راه یافت. این حضور تا امروز هم به‌طور پیوسته ادامه یافته است و رنو علاوه بر همکاری با ایران خودرو و سایپا قصد تولید خودرو به‌طور مستقل را هم دارد، در ضمن واردات خودروهای آن هم توسط یکی از شرکت‌های وارد‌کننده خودرو به ایران صورت می‌گیرد. اما پژو مسیر متفاوتی را طی کرد. آنها برخلاف رنو و در اوایل دهه ٧٠شمسی، بازار ایران را ترک نکردند هر‌چند در حد فاصل سال‌های ١٣٧٠ تا ٧٣ فروش مناسبی را تجربه نمی‌کردند اما این صبر آنها نتیجه داد و در سال ١٣٧۴ دولت با قانون خودرو جلوی واردات را بست و پژو سود سرشاری را در ایران کسب کرد. در واقع در بسیاری از این سال‌ها ایران بزرگ‌ترین بازار پژو بود. اما با آغاز تحریم‌ها در سال ١٣٩٠ پژو تحت تاثیرشریک جدیدش یعنی جنرال موتورز، بازار ایران را ترک کرد تا بار دیگر بعد از یک وقفه ۴ ساله بعد از اجرایی شدن برجام به بازار ایران بازگردد. این بار شرکت رنو را به‌عنوان مرجع و راهنمای خود در بازار ایران قرار داده است و با ایجاد یک شرکت جدید مشترک سعی می‌کند از استراتژی رنو در بازار ایران استفاده کند. حال با اجرایی شدن قرار‌داد ایران خودرو با پژو و سیتروئن با سایپا در سال آینده شاهد حضور محصولات این دو برند در بازار ایران خواهیم بود.

دلیل اشتیاق فرانسوی‌ها به بازار ایران حال که دلیل اشتیاق فرانسوی‌ها به بازار ایران را بررسی کردیم، باید ببینیم در این طرف دلیل علاقه خودروسازان وطنی به فرانسوی‌ها در چیست؟ این کشش متقابل دلایل سیاسی و اقتصادی و تکنیکی دارد. در اولین بحث باید گفت خودروسازان بزرگ ایران در ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته بیشتر سرمایه‌گذاری خود را بر اساس تکنولوژی و پلت‌فرم خودروهای فرانسوی انجام داده‌اند. سمند، ۲۰۶ اس‌دی و رانا همگی بر اساس محصولات پژو یعنی ۴۰۵ و ۲۰۶ بنا نهاده شده‌اند. بنابراین خودروسازان بزرگ دولتی ما علاقه ندارند که سرمایه‌گذاری‌های انجام شده را دور بریزند زیرا هنوز در تولید این خودروها تا حدی به شریک فرانسوی خود وابسته هستند؛ اقدامی که منطقی و عقلایی به نظر می‌رسد اما دومین دلیل اقتصادی است. ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز ایران به غیر از سمند، رانا بیشترین تیراژ تولیدش هنوز مربوط به ۴۰۵، ۲۰۶ و پارس است. لذا این شرکت دوست ندارد بازاری را که با این محصولات کسب کرده است، به خطر بیندازد. زیرا ورود یک برند جدید مستلزم سرمایه‌گذاری زیادی برای قطعه‌سازی، شبکه خدمات بعد از فروش و آموزش است. در ضمن احتیاج به برنامه‌ریزی درازمدت و صرف وقت برای جا انداختن برند جدید و برندینگ است، لذا از لحاظ مسائل مالی نیز حفظ مدل‌های موجود با برند‌های فرانسوی اقتصادی به نظر می‌رسد. در ضمن باید به این نکته هم اشاره کرد که صنعت خودروی کشور این روزها از لحاظ نقدینگی در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد و سرمایه‌گذاری‌های بی‌دلیل در دولت قبل برای احداث سایت‌های متعدد تولیدی فشار مضاعفی را بر آن وارد کرده است و در شرایطی که شما نقدینگی مناسبی در دست ندارید، رنو سیمبل سرمایه‌گذاری برای جایگزین کردن شریک جدید اقدامی سخت و غیرعقلانی است. اما در آخرین گام به تاثیر تصمیمات سیاسی می‌رسیم. در حقیقت عدم حضور فرانسوی‌ها در بازار آمریکا برای خودروسازان ایرانی یک مزیت محسوب می‌شود. زیرا به‌دلیل عدم حضور در بازار آمریکا این شرکت‌ها برای امضای قرارداد و حضور در بازار ایران منتظر چراغ سبز اداره خزانه‌داری آمریکا نمی‌مانند و وابستگی به بازار آمریکا ندارند. در‌حالی‌که آلمانی‌ها، کره‌ای‌ها، ژاپنی‌ها و حتی ایتالیایی‌ها وابستگی زیادی به بازار امریکا دارند و حضورشان در ایران یا امضای قرارداد با شرکت‌های ایرانی را منوط به موافقت ضمنی آمریکا می‌دانند. هر چند شاید به‌طور مستقیم به این موضوع اشاره نمی‌کنند اما در نحوه رفتارشان برای امضای قرارداد یا اعلام رسمی آن به خوبی می‌توان به این نکته پی برد. در نهایت این موضوع باعث می‌شود خودروسازان داخلی بتوانند خیلی سریع‌تر با فرانسوی‌ها به نتیجه برسند و پای میز امضای قرارداد بنشینند. بدین ترتیب یک کشش دوطرفه در میان خودروسازان بزرگ جاده مخصوص و فرانسوی‌ها وجود دارد.

پژو - سیتروئن با برنامه قوی در ایران محصولات جدید پژو در بازه قیمتی ۶٠ تا ٩٠ میلیون تومان به تولید خواهد رسید و محصولات سیتروئن هم در بازه قیمتی ٩٠ تا ١٢٠ میلیون تومان در ایران تولید خواهند شد. بدین ترتیب پژو – سیتروئن سعی دارد با تولید خودروهای این دو برند بازه قیمتی ۶٠ تا ١٢٠ میلیون تومان را در بازار ایران در اختیار بگیرد. بخشی که مورد غفلت خودروسازان جاده مخصوص قرار گرفته بود و خودروسازان خصوصی تولیدکننده محصولات چینی با استفاده از این غفلت ایران‌خودرو چند سالی سود سرشاری را از فروش خودرو در این اقیانوس آبی بازار ایران، که هر روز هم بر تعداد مشتریان آن افزوده می‌شود، می‌برند. اما فارغ از بحث تولید خودرو، خودروسازان فرانسوی قصد دارند به‌طور جدی وارد مقوله واردات خودرو نیز بشوند. در این میان رنو و پژو – سیتروئن علاقه زیادی برای ورود به بازار خودروهای بالاتر از ١٠٠ میلیون تومان ایران دارند؛ بازه قیمتی که عملا در اختیار برند‌های وارداتی است و این دو شرکت فرانسوی هم علاقه زیادی دارند تا با واردات محصولاتشان به این بازار ورود پیدا کنند. حقیقت این است که در طول ۲۰سال گذشته خودروسازان فرانسوی در بازار خودروهای لوکس و نیمه‌لوکس توفیقی نداشته‌اند و در موارد متعددی هم چون پژو ۴٠٧، ۶٠٧، رنو ولساتیس، رنو سفران، رنو لاگونا شکست‌های سنگینی را هم متحمل شده‌اند.

فرانسوی‌ها سَرخورده از بازار آمریکا و کشورهای منطقه در حقیقت فرانسوی‌ها در طول ۲۰سال گذشته خودروهای ارزان و نسبتا ارزان بسیار موفقی را به بازار جهانی معرفی کرده‌اند اما هر چقدر آنها در عرضه خودروهای کوچک و اقتصادی و جمع‌وجور موفق عمل کرده‌اند، در زمینه طراحی و تولید خودروهای کلاس‌متوسط و لوکس ناموفق بوده‌اند. دلیل این مساله نیز در دو نکته کلیدی نهفته است. اولین نکته خصوصیات جامعه سوسیالیستی فرانسه است که با توجه به توان خرید، مخارج زندگی، هزینه‌های نگهداری، سوخت و ... علاقه چندانی به خرید خودروهای متوسط و بزرگ ندارد و خودروهای کوچک یا جمع‌و‌جور یعنی سگمنت‌های کوچک را ترجیح می‌دهد. دومین دلیل عدم عرضه خودروهای فرانسوی در بازار‌های بزرگ تراز اول خارج از اتحادیه اروپاست یعنی بازار آمریکای شمالی، کشورهای حاشیه خلیج فارس و چین. عدم حضور در بازار آمریکا و ضعیف بودن در بازار کشورهای عربی خلیج فارس و تازه‌کاری در بازار چین باعث شده است فرانسوی‌ها قاعده بازی در بازار خودروهای کلاس‌متوسط و لوکس را نیاموزند و در ارائه محصولات در سگمنت‌های سایزمتوسط و بزرگ، ضعیف عمل کنند. حال خودروسازان فرانسوی در افق بلندمدت خود می‌دانند که بازار خودروهای ارزان‌قیمت نیز توسط چینی‌ها به شدت در حال تهدید شدن است و شاید تا چند سال آینده چینی‌ها بتوانند کنترل اعظم بازار خودروهای ارزان‌قیمت را از آن خود کنند، حال فرانسوی‌ها برای بقای خود احتیاج به دو نقشه راه دارند. یکی تولید خودروهای ارزان هم قیمت با خودروهای چینی، ماموریتی که برند داچیا برای رنو (‌سمیبل، داستر، ساندرو و تندر‌) و خودروهایی ‌مانند ٣٠١ برای پژو بر عهده دارند و دوم تولید خودروهای متوسط و لوکس؛ سگمنتی که چینی‌ها توان ورود به آن را ندارند اما برای تولید خودروهای متوسط و لوکس موفق، فرانسوی‌ها احتیاج به بازاری دارند که در آن نسل جدید خودروهای لوکس‌شان را بیازمایند، ایرادات آنها را کشف کنند و در ضمن بتوانند بدون دردسر و هزینه زیاد آنها را به‌فروش برسانند تا راه برای عرضه مدل‌های موفق‌تر در نسل‌های بعدی فراهم شود. با توجه به عدم حضور در بازار آمریکای شمالی، بی‌علاقگی کشورهای حاشیه خلیج فارس به خودروهای فرانسوی و اشباع شدن بازار خودروهای لوکس در چین و عدم توانایی مالی کافی در بازار هند برای خرید چنین خودروهایی، تنها یک گزینه برای امتحان نسل جدید خودروهای لوکس فرانسوی و آماده‌سازی آنها برای حضور در بازار جهانی باقی می‌ماند و آن گزینه بازار ایران است، بازاری که همانند بازار چین اشباع نشده، همانند بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس به چند برند خاص تعصب ندارد و همانند بازار هند فقیر نیست و توانایی خوبی برای خرید خودروهای نیمه‌لوکس و لوکس دارد.