به گزارش «اخبار خودرو»،سیستم و نحوه شماره‌گذاری خودروها در ایران داستان نسبتا جالب و طولانی دارد، به‌گونه‌ای که تاکنون قوانین و شرایط متفاوتی برای پلاک‌های خودرو، چگونگی تعویض و همچنین ابعاد آنها تصویب و اجرا شده است. در ادامه به جزئیات و نحوه پلاک‌گذاری خودروها در ایران می‌پردازیم.
پلیس را در جریان سرقت پلاک خودرو قرار دهید!
پلاک کردن خودرو در ایران از قدمتی دیرینه برخوردار است. تقریبا نزدیک به یک‌قرن از نصب پلاک برای خودروها در ایران می‌گذرد. اولین خودرو پلاک‌شده در سال ۱۳۰۵ وارد کشور و سه‌سال بعد یعنی سال ۱۳۰۸ قوانینی برای نصب پلاک خودروها تنظیم شد. ابتدا در پلاک خودروها پنج رقم و نام شهری که خودرو در آن پلاک شده بود، دیده می‌شد. با گذشت زمان و افزایش خودروها قوانین مربوط به نصب پلاک نیز دستخوش تغییر شد. بر این اساس قرار شد حروف الفبای فارسی به پلاک خودروها افزوده و سپس به جای نام شهر از اعداد دورقمی استفاده شود. در سال های اخیر و دهه 80، نوبت به پلاک‌های ملی رسید که هم دارای ابعاد و طراحی جدید بودند و هم در نوع شماره‌گذاری و چیدمان اعداد و حروف در کنار یکدیگر نوآوری‌هایی صورت گرفته بود. کُدهای دو رقمی که در سمت راست این پلاک‌ها دیده می‌شدند، مُعرف محل سکونت، شهر و منطقه‌ای بود که مالک خودرو هنگام خرید خودرو به اداره شماره‌گذاری اعلام می‌کرد. تفاوت اصلی و شاید دلیلی که باعث نصب این نوع پلاک در خودروها شد، این بود که پلاک به خودرو تعلق نداشت و متعلق به مالک خودرو بود و با انتقال خودرو به شخص دیگر پلاک منتقل نمی‌شد. درواقع پلاک تنها به شخص تعلق داشت و با تغییر وسیله نقلیه، شخص همواره از پلاک ثابتی استفاده می‌کرد.
چشم‌انداز تعویض پلاک در ایران
برابر بند (ط) از تبصره ۱۰ لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ که به امور قضایی، دفاعی و انتظامی اختصاص دارد؛ نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلف است از ابتدای سال ۱۴۰۱ سامانه تعویض پلاک انواع خودرو و موتورسیکلت را به‌گونه‌ای ایجاد کند که تمام مراحل نقل و انتقال مالکیت به صورت برخط انجام شود و مراجعه حضوری اشخاص صرفا برای فک و نصب باشد. درآمدهایی برای شماره‌گذاری و تعویض پلاک خودرو و همچنین شماره‌گذاری و تعویض پلاک موتورسیکلت پیش‌بینی شده است. براین اساس در مورد شماره‌گذاری و تعویض پلاک خودرو، هزینه تولید، فک و نصب پلاک که به‌طور مستقیم توسط کارگزار یا پیمانکار وصول می‌شود، یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال معادل ۱۵۰هزار تومان است، مبلغ یک میلیون ریال نیز صرف عوارض دولتی می‌شود که به حساب خزانه دولت واریز خواهد شد. انواع پلاک خودرو در کشور عبارتند از: «پلاک سفید» (خودروهای پلاک‌سفید با حرف «گ»، اصطلاحا به خودروهای گذرموقت معروفند. دیگر خودروهای پلاک سفید با حروف الفبا به جز «گ» خودروهای شخصی هستند)، «پلاک زرد» (خودروهای پلاک زرد با حرف «ک» خودروهای ادوات کشاورزی و خودروهای پلاک زرد با حرف «ع» خودروهای حمل‌ونقل عمومی هستند)، «پلاک سبز» (خودروهای پلاک سبز با حرف «پ» متعلق به پلیس و خودروهای پلاک‌سبز با حرف «ث» متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند)، «پلاک قرمز» (خودروهای پلاک‌قرمز با عبارت «تشریفات» و با حرف «الف» خودروهای دولتی هستند که طبق قانون استفاده شخصی از آنها غیرمجاز است)، «پلاک آبی» (خودروهای پلاک آبی نوع اول متعلق به سفارتخانه‌ها و خودروهای پلاک آبی نوع دوم نیز متعلق به نیروهای مسلح کشور هستند) و «پلاک خاکی یا کِرِم» نیز متعلق به نیروی زمینی ارتش است.
آیا روند شماره‌گذاری خودرو تغییر می‌کند؟
در این خصوص رئیس مرکز شماره‌گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور ناجا درباره سرقت پلاک شهروندان توسط مجرمان برای انجام جرایم، اظهار کرد: «شهروندان آگاه باشند اگر زمانی هر دو پلاک خودرویشان به سرقت رفت، سریعا پلیس را در جریان قرار دهند.» سرهنگ علی محمدی ادامه داد: «چنین سرقتی باید حداکثر تا 48 ساعت در کلانتری محل ثبت شود.»
وی تاکید کرد: «شهروندان پس از ثبت شکایت حتما به تعویض پلاک مراجعه کنند تا پلاک سرقت‌شده به لیست سیاه اضافه و پلاک جدید برای وسیله‌نقلیه صادر شود.» رئیس مرکز شماره‌گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور ناجا با اشاره به اینکه مجرمان برای ارتکاب جرایم پلاک خودروها را به سرقت می‌برند، افزود: «با پلاک سرقتی ده‌ها جرم انجام می‌شود، برای اینکه جرایم به‌نام مالک پلاک تمام نشود، باید سریعا پلیس را در جریان سرقت قرار داد.» وی به شهروندان هشدار داد: «اگر پلیس از سرقت پلاک مطلع شود، جرایم صورت‌گرفته با پلاک سرقتی از گردن مالک پلاک ساقط است اما اگر اعلام سرقت نشود و با پلاک جرمی اتفاق بیفتد، مالک پلاک باید پاسخگو باشد.» سرهنگ علی محمدی در رابطه با چشم انداز پلاک‌گذاری در ایران بیان کرد: «درحال‌حاضر روش پلاک‌گذاری به شکل و روال سابق بوده اما باتوجه به شرایط و تحولات ایجادشده در زمینه‌های مختلف و همچنین تکنولوژی قطعا تغییراتی در شیوه پلاک‌گذاری خودروها اعمال می‌شود به‌هرحال برخی اتفاق‌ها قابل پیش‌بینی نیستند. به‌عنوان‌مثال با شیوع کرونا تحولات چشمگیری مانند سیستمی کردن خدمات تعویض پلاک، نقل و انتقالات اینترنتی، نوبت‌دهی اینترنتی، مکاتبه با سازمان‌ها درخصوص توقیف، رفع توقیف، استعلام‌ها و امور دیگر شکل گرفته است.» وی در انتها عنوان کرد: «درباره تغییر روند پلاک‌گذاری صحبت‌هایی شده است که به مرور زمان و تکمیل روند اجرایی، اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
