به گزارش «اخبار خودرو»،وضعیت تولید خودرو و قطعات به دلیل شرایط بد تامین نقدینگی برای هر دو صنعت و بدهی‌های معوق و طولانی‌مدت خودروساز به قطعه‌ساز، نابسامان شده، تیراژ تولید بنا به دلایل مختلفی طی بهمن‌ماه سال جاری کاهش یافته، این در حالی است که از ابتدای دولت جدید، وزیر صمت تاکید ویژه‌ای بر افزایش تولید و جمع شدن بساط قرعه‌کشی طی سال ۱۴۰۱ داشت. اما به نظر می‌رسد با روند فعلی یا قرعه‌کشی حذف نخواهد شد یا در صورت حذف قرعه‌کشی به‌دلیل عدم‌تناسب عرضه‌وتقاضا و بحث قیمت‌گذاری، شاهد اوج‌گیری قیمت خودرو در بازار و اختلاف بیشتر قیمت این محصول از کارخانه تا بازار خواهیم بود. تاجایی‌که به نظر می‌رسد با برچیده‌شدن قرعه‌کشی حکایت ثبت‌نام‌هایی که ظرفیتشان در ثانیه‌های نخست پر می‌شد، تکرار خواهد شد. در بخش پایانی گفت‌وگو با ابراهیم دوست‌زاده، فعال صنعت قطعه و عضو هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور به بررسی این مسائل پرداختیم.
اگر بخواهیم صنعت خودرو صادرات‌محور باشیم، چه اقداماتی ازسوی خودروسازان باید انجام شود؟
اگر بخواهیم واقعا صادرات‌محور باشیم، باید خودروساز هم احساس خطر کند که این بازار پر زرق‌وبرق داخلی همیشگی نیست. باز هم تاکید می‌کنم طی یک برنامه کوتاه‌مدت باید چتر حمایت دولت از سر خودروساز داخلی برداشته شود. البته به موازات این قضیه، دولت باید اقدامات دیگری هم انجام داده و به خودروسازان دیگر هم اجازه ورود دهد و همچنین شرایط را برای رشد و پیشرفت خودروسازان کوچک فعلی آماده کند. یعنی باید اجازه دهیم بازار به معنای واقعی رقابتی شود. اگر این بازار رقابتی شده و تعداد خودروسازان بیشتر شود و چتر حمایتی دولت هم از سر خودروسازان بزرگ برداشته شود، طبیعتا یا زنده می‌مانند و با شرایط خوب ادامه خواهند داد یا خودروسازان دیگر در کنار آن‌ها رشد خواهند کرد. یعنی بقیه با پتانسیل درونی خود و با زیربنای محکم رشد خواهند کرد.
این حمایت دولت از خودروساز چه تاثیری بر صنعت قطعه و قطعهسازان داشته است؟
چتر حمایتی دولت بر سر خودروساز، برای برخی قطعهسازان نیز این ذهنیت اشتباه را ایجاد کرده است. من قطعه‌ساز وقتی می‌بینم هرچه را که تولید می‌کنم، ایران‌خودرو و سایپا می‌خرند، قطعا دیگر به فکر صادرات نخواهم بود. این چتر حمایتی باید از سر قطعه‌ساز برداشته شود و ما احساس خطر کنیم که هر قطعه‌ای بسازیم، خودروساز داخلی خریدار آن نخواهد بود و باید به فکر صادرات باشیم. این تنها راه رشد، پیشرفت و توسعه است.
چه عوامل دیگری مانع فکر صادراتی در سال‌های اخیر شده است؟
به‌هرحال همان‌طور که گفتم صادرات جبنه‌های مختلفی دارد. یک عامل دیگر که مانع صادرات خودرو و قطعه شده، بحث تحریم‌ها و نقل‌وانتقالات مالی است. روند به‌گونه‌ای است که خودروساز و قطعه‌ساز مجبورند بازار صادراتی را فراموش کنند. وقتی بحث صادرات پیش می‌آید، مهم‌ترین دغدغه یک تولیدکننده این است با چه قیمت و چه کیفیتی کالای خود را بفروشد. یعنی اگر بحث قیمت و کیفیت حل شود و من قطعه‌ساز یا خودروساز بتوانم قطعه را با کیفیت و قیمت مناسب به بازار جهانی عرضه کنم، دیگر دغدغه‌ای ندارم. اما در ایران در کنار مباحث قیمت و کیفیت، این دغدغه را داریم که چگونه پولمان را برگردانیم، مباحث مربوط به تحریم تاثیرگذار است و نباید از حق بگذریم.
درحال‌حاضر بحث تامین مواد اولیه بسیار مطرح می‌شود. طی یکی دو سال اخیر نیز شاهد افزایش قیمت کیت‌های الکترونیکی بوده‌ایم. با توجه به اینکه شرکت شما هم از این کیت‌ها استفاده می‌کند، چه اقداماتی برای تامین آن انجام و چقدر از محصولات داخلی‌سازی شده است؟
شرکت ما سال‌هاست در این بخش سرمایه‌گذاری کرده و چه وقتی کشور در شرایط تحریم بوده و چه زمانی که تحریم نبوده، بحث داخلی‌سازی را کم‌اهمیت جلوه ندادیم و همواره به سمت استفاده از توان داخلی رفته‌ایم. مجموعه ما چندان تحت تاثیر کمبود قطعات الکترونیکی قرار نگرفته است. به‌طور کلی کمتر از ۷درصد قطعاتمان وارداتی است. آن‌هم قطعاتی که تولید آن در داخل اصلا توجیه‌پذیر نیست. اما برای این ۷ درصد هم با یکی دو شرکت دانش‌بنیان وارد مذاکره شده‌ایم و یک پیش‌بینی بازار هم به آن‌ها ارائه کرده‌ایم که امیدواریم اثربخش باشد.
در بحث تامین مواداولیه داخلی با چه شرایطی روبه‌رو بوده‌ایم؟
از ابتدای سال با یک روند افزایش قیمت مواد اولیه به‌صورت ماه‌به‌ماه مواجه بوده‌ایم. اما آن‌چه مسلم است، اینکه مهم‌ترین معضل ما به‌عنوان قطعه‌ساز، کمبود نقدینگی است. بازار در اکثر مواقع به‌صورت نقدی کالای خود را می‌فروشد. چون خرید بعدی را باید گران‌تر انجام دهد. بنابراین با شرایط اقساط یا فروش مدت‌دار مانند سال‌های قبل به‌هیچ عنوان کنار نمی‌آید. قطعه‌ساز مجبور است نقدی خرید کند و در اختیار خودروساز قرار دهد. اما خودروساز بالای ۲۰۰ روز بدهی دارد. یعنی خودروساز ممکن است 7ماه پولی پرداخت نکند. عملا این طولانی‌شدن دوره بازگشت سرمایه باعث شده عمدتا یا چرخ قطعه‌ساز نچرخد یا در شرف متوقف شدن باشد. شرایط برای قطعهسازان به‌شدت نسبت به سال‌های قبل سخت‌تر است. به این دلیل که خریدها عمدتا نقدی شده و پرداخت پول از سوی خودروساز از ۳ به ۷ماه رسیده است. این روند برای قطعهسازان بسیار بزرگ به ازای هر ماه چند صدمیلیارد تومان سرمایه در گردش‌شان را می‌بلعد.
وضعیت تامین مالی ازسوی بانک‌ها به چه صورت است؟ ظاهرا بانک‌ها هم در بخش تامین مالی با تولیدکنندگان همکاری نمی‌کنند.
بله؛ همین‌طور است. البته تا اواسط دی‌ماه مشکلی وجود نداشت، اما درحال‌حاضر سیاست‌گزاری بانک‌ها تغییر کرده است. البته بانک‌ها موظف هستند تسهیلاتی را که از قبل مصوب شده، اعطا کنند. اما واقعیت این است که بانک‌ها هم نقدینگی و سرمایه‌ای در اختیار ندارند. مشکل تامین نقدینگی از سوی بانک‌ها به حدی بغرنج است که برخلاف گذشته حتی دیگر به روش خرید دین هم تمایلی ندارند.
قرار بود وزارت صمت در بحث تامین نقدینگی اقداماتی انجام دهد. چه اقداماتی از سوی این وزارت‌خانه می‌تواند در بحث تامین نقدینگی راهگشا باشد؟
وزارت صمت همواره کمک کرده اما واقعیت این است که بانک‌ها باید منابع کافی در اختیار داشته باشند. وقتی منابع بانکی محدود شده و سیاست‌ها انقباضی است، وزارت صمت چه کمک کند و چه نکند، تاثیری ندارد. حتی خود بانکی‌ها هم می‌خواهند کمک کنند اما به‌هرحال منابعی در اختیارشان نیست.
با این شرایط مربوط به نقدینگی، قطعه‌ساز تا چه زمانی می‌تواند به تولید ادامه دهد؟
واقعیت این است قطعه‌ساز چاره‌ای ندارد. تولید یک ورودی، یک روند تولید و یک خروجی دارد. وقتی ورودی کم می‌شود، قطعا خروجی هم کم خواهد شد. این امر اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین با این شرایط، اکثر قریب‌به اتفاق قطعهسازان چاره‌ای جز کاهش تیراژ ندارند. کما اینکه در بهمن‌ماه هم این کاهش تیراژ اتفاق افتاده، البته دلیل دیگری هم برای کاهش تیراژ عنوان می‌شود و آن‌هم تکمیل خودروهای ناقصی است که در انبار خودروسازان باقی مانده اما این تنها یک دلیل کاهش تیراژ است. واقعیت این است که اگر هم سفارش‌گذاری انجام شود، توان قطعه‌سازی این‌گونه نیست که مانند شش ماه قبل بتواند قطعه تولید کرده و با تیراژ بالا روانه خودروسازی کند. متاسفانه کاهش تیراژ اتفاق افتاده است و امیدواریم زودتر این سیاست‌های انقباضی تغییر کند یا حداقل درخصوص تولید این سیاست‌ها تغییر کند. در بخش‌های دیگر مانند بخش خدماتی، کنترل نقدینگی بسیار خوب است و کمک می‌کند اما در مورد تولید خیر.
آیا با این شرایط، افزایش تیراژ برای سال آینده که به‌منظور حذف قرعه‌کشی خودرو در نظر گرفته شده، امکان‌پذیر است؟
خیر. البته قرعه‌کشی باید حذف شود اما به پیش‌نیازهایی احتیاج دارد. اصلی‌ترین مورد افزایش تیراژ است. مادامی که عرضه و تقاضا متناسب نباشد، نمی‌توانید بساط قرعه‌کشی را برچینید. در شأن مردم نیست که خودرو را با قرعه‌کشی خرید کنند. با این قرعه‌کشی هم خودرو به مشتریان اصلی نمی‌رسد و باز هم نصیب دلالان می‌شود.
به‌نظر شما سال آینده هم قرعه‌کشی را خواهیم داشت؟ چون به نظر می‌رسد افزایش تیراژی در کار نخواهد بود...
بله؛ اگر افزایش تیراژ نداشته باشیم، امکان حذف قرعه‌کشی ضعیف است. بنابراین قرعه‌کشی یا باید ادامه پیدا کند، یا باید فرمایشی و دستوری حذف شود که در آن صورت شکاف قیمت خودروهای بازار و کارخانه بیشتر خواهد شد و با تشدید دلال‌بازی‌ها، سودهای بادآورده به برخی افراد خواهد رسید.
