به گزارش «اخبار خودرو»،هر روز اخبار حوادث رانندگی را از رسانه‌های سراسری و محلی می‌شنویم. عوامل متعددی در بروز اتفاقات ناگوار در خیابان‌ها و جاده‌ها دخیل هستند که حتی به حوادث تلخ و ناگواری هم منجر می‌شوند. خواب‌آلودگی و خستگی ازجمله عوامل فیزیکی هستند که با تاثیر بر حواس راننده و سلب هوشیاری و دقت، موجب بروز تصادف می‌شوند. متاسفانه دیده شده است بسیاری از رانندگان به‌خصوص کسانی که در مسیرهای طولانی به رانندگی می‌کنند با احساس خواب‌آلودگی نه‌تنها خودرو را متوقف نمی‌کنند بلکه با اصرار بر ادامه رانندگی، کار بیشتری از مغز می‌کشند و به این ترتیب احتمال وقوع تصادفات شدید را افزایش می‌دهند.
بیدار ماندن به کمک چای!
تحقیقات نشان داده‌اند گوش دادن به موسیقی، پایین کشیدن شیشه، نوشیدن چای، خوردن تنقلات یا کارهایی از این دست اثرات ناپایدار و گذرایی بر هوشیار ماندن راننده دارند و از این‌رو می‌توان آنها را در بیدار نگهداشتن راننده کم‌اثر دانست. پس بهتر است رانندگان بر انجام چنین کارهایی برای بیدار ماندن و ادامه رانندگی حساب نکنند و به جای آنها برای 10 تا 15 دقیقه استراحت مختصری داشته باشند. وقتی مغز خسته است، توان کافی برای کنترل شرایط را ندارد. زمانی که راننده پشت فرمان می‌نشیند باید بر امور مختلف نظارت و کنترل داشته باشد که تمامی آنها بر عهده مغز است. تحقیقات نشان داده‌اند مهم‌ترین تاثیر خواب‌آلودگی بر رانندگی، افت عملکرد مغز در تصمیم‌گیری‌هاست که این موضوع منجر به بروز تصادف می‌شود.
خستگی پرخطر!
طبق اعلام پلیس راهور ناجا بیش‌از 40 درصد حوادث و تصادفات جاده‌ای مربوط به خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان است که در کشور و به‌خصوص در محورهای پرتردد روی می‌دهد.
در تعطیلات نوروزی امسال فرمانده‌کل انتظامی کشور، خستگی و خواب‌آلودگی را مهم‌ترین عامل تصادفات اعلام کرد و گفت: «به رانندگان توصیه می‌کنم در حالت خستگی و خواب‌آلودگی رانندگی نکنند، بعد از هر ۲ ساعت رانندگی استراحت داشته باشند و طول مسیر را هم جزو سفر خود بدانند. توصیه پلیس به عموم رانندگان وسایل‌نقلیه سبک و سنگین این است با برنامه‌ریزی برای سفر از رانندگی و طی مسیرهای طولانی به‌صورت ممتد خودداری کنند تا دچار خستگی و خواب‌آلودگی نشوند و سفری بی‌خطر داشته باشند.»
خستگی را از علائم آن می‌توان تشخیص داد. وقتی دست شما به تناوب به سمت سر و صورت‌تان می‌رود، درک پیرامونی کاهش می‌یابد، پلک‌ها سنگین می‌شوند، دید پایین می‌آید، توجه به اطراف کم می‌شود و خمیازه پشت هم رخ می‌دهد تمام این حالان نشان‌دهنده آن است که مغز به تدریج درحال به خواب رفتن است و عملکرد اعضای بدن در تعویض دنده، گرفتن پدال‌ها و فرمان از روی عادت و عملکرد ناخودآگاه مغز انجام می‌شود. در این شرایط راننده ذهنیتی درباره مسیری که پیموده، ندارد و ممکن است بدون توجه به مسیر درحال حرکت به انحراف کشیده شود. سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا در این رابطه گفت: «آمارهای ما نشان می‌دهند ۸۲درصد تصادفات مربوط به سرعت، بی‌توجهی به جلو، استفاده از تلفن‌همراه و خستگی و خواب‌آلودگی راننده هستند؛ بنابراین اگر راننده‌ها به این موارد توجه کنند، بیش از ۸۰درصد تصادفات رخ نمی‌دهند.» وی ادامه داد: «هنگام مسافرت، به‌خصوص سفرهای طولانی، سرنشین کنار راننده حتما هوشیار باشد. چون اگر در خودرو همه خواب باشند و راه هم طولانی باشد، راننده هم خواب‌آلود می‌شود و ممکن است خودرو واژگون شود.»
عواملی که سبب خواب‌آلودگی هنگام رانندگی می‌شوند
خستگی و خواب‌آلودگی بر هوشیاری و درنتیجه بر عملکرد شناختی رانندگان تاثیر منفی می‌گذارند. تصادفات رانندگی به علت خواب‌آلودگی در افرادی که بیش‌از 60 ساعت در هفته کار می‌کنند، ساعت‌های کاری نامنظم دارند یا شب کار هستند، رواج بیشتری دارد.
کمبود یا اختلالات خواب، شرایط کاری و محیطی که بر خواب و استراحت اثر می‌گذارند، مصرف داروهای خاص، ویژگی‌های فیزیکی، شرایط فصلی و گاه بیماری‌های مزمن از دلایلی هستند که می‌توانند موجب خواب‌آلودگی و خستگی مزمن شوند. همچنین به افراد مبتلا به بیماری‌های موثر در ایجاد خواب‌آلودگی مانند دیابت، انحراف یا تنگی مجرای بینی، لوزه بزرگ و... توصیه می‌شود رانندگی در جاده را به فرد دیگری بسپارند یا به تناوب رانندگی کنند. تهویه مناسب و گردش هوای تازه در کابین خودرو عامل موثری در جلوگیری از خستگی و خواب‌آلودگی است. افسردگی و مشغولیات ذهنی نیز در بروز کم‌خوابی موثرند. افراد افسرده سه برابر افراد عادی در طول روز خواب هستند.
بیدار ماندن به کمک تکنولوژی!
شرکت‌های بزرگ در جهان به دنبال ابداع سیستمی بوده‌اند که بتواند خواب‌آلودگی راننده را تشخیص بدهد و با هشدار به راننده، از وقوع تصادفات جلوگیری کند. محققان برای تشخیص حالت‌های خواب‌آلودگی راننده، ابتدا الگوهای رفتاری راننده را مورد مطالعه قرار دادند. وقتی راننده در هوشیاری کامل به سر می‌برد، چشم‌های او باز است و با تمرکز رانندگی می‌کند. اما هنگام خواب‌آلودگی، به‌دلیل عدم هوشیاری، چشم‌ها یا بسته می‌شوند یا حرکت ندارند و کنترل راننده بر فرمان بسیار پایین است. از این رو، حسگرهایی را مقابل صورت راننده تعبیه می‌شود که دائما حرکت فرمان، چشم‌ها، و سایر الگوهای رفتاری راننده را تحت‌نظر دارند. حال اگر سیستم تشخیص بدهد نحوه رانندگی با حالت خواب‌آلودگی همراه است، زنگ هشداری پخش می‌شود و به راننده اعلام می‌کند در حال به خواب رفتن است. امروزه برای تشخیص خواب‌آلودگی یا خستگی راننده روش هوشمندانه‌تری پیشنهاد شده است. در این روش ها به جای کنترل حرکت فرمان و چشم‌های راننده، نحوه حرکت خودرو در جاده کنترل می‌شود، زیرا با این روش، وقوع خطا در رانندگی دقیق‌تری مشخص می‌شود و سیستم زمان بیشتری دارد تا شرایط را بسنجد و قبل از اینکه دیر شود، خواب‌آلودگی راننده را هشدار دهد.
