به عقیده کارشناسان صنعت خودرو، فعالیت بنگاه‌های فعال در این حوزه حدود ۲۰درصد از فرآیند صنعتی کشور را به خود اختصاص می‌دهد و در مقایسه با نقش کل صنایع در اقتصاد کشور چیزی حدود ۴درصد اقتصاد کل کشور به صنایع وابسته به خودرو اختصاص دارد. با این‌حال، این صنعت طی چند سال گذشته محل اصلی مناقشه میان نمایندگان مجلس به‌ویژه در کمیسیون صنایع و معادن با وزیر صمت بوده است.
سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا و مشاور ارشد صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» با اشاره به استیضاح وزیر پیشین دولت دوازدهم به‌دلیل به حاشیه رفتن صنعت خودرو گفت: «وزیر صمت برعکس وعده‌های دلچسب یک‌سال گذشته، مانند دیگر عوامل وزارت صمت در کلاف سردرگم صنعت خودرو گرفتار شده، این در حالی است که صنعت جزئی از مسئولیت‌های وزیر بوده و باید درخصوص پیگیری و پایش برنامه‌های خودروسازان، افرادی مانند رئیس ایدرو (سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) و مدیرکل دفتر صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت به امور مربوطه رسیدگی کنند تا وزیر صمت بتواند درصدد مدیریت مسائل مهم‌تری باشد.»
مدنی افزود: «من یکی از موافقان آزادسازی واردات هستم؛ باید به تعداد معین محصولات باکیفیت خودروسازان جهانی به بازارهای کشور عرضه شود تا شرایط رقابتی در بازار حاکم شود. در این صورت، خودروسازان به دنبال ارتقای کیفیت و کمیت محصولات خواهند بود.»
وی افزود: «وزیر از همکاری با خودروسازان روسیه خبر می‌دهد، درحالی‌که شرکت‌های روسیه شرایط مشابهی با خودروسازان ایرانی دارند و پس‌از جنگ اوکراین شرکت رنو این کشور را ترک کرده است. از این رو، همکاری خودرویی با روسیه به صنعت خودرو داخلی چیزی اضافه نمی‌کند. استانداردهای خودروسازی روسیه متفاوت با استانداردهای روز صنعت جهان است و در این باره آن‌ها خود را تافته جدا بافته می‌دانند، این درحالی است که با توجه به چنین مسائلی عملا صنعت خودرو روسیه نسبت به دانش روز این صنعت در جهان بسیار عقب است.»
طی چند سال گذشته، مصائب بسیاری گریبان‌گیر صنعت خودرو و زیر مجموعه‌های آنان بوده است. به نظر شما دلیل شدت گرفتن مشکلات فعالان این صنعت به غیر از اعمال تحریم‌های خارجی چیست؟
اساسی‌ترین مشکل صنعت خودرو کشور، مدیریت دولتی است و رئیس‌جمهور نیز دستور حل آن را به‌واسطه واگذاری سهام دولتی ایران‌خودرو و سایپا داده، اما اقدام موثری در این خصوص صورت نپذیرفته است. زمانی که مدیریت خودروسازان دولتی است، باید مجری دستورات وزیر و کارشناسان وزارت صمت باشند. واگذاری سهام این مجموعه‌ها به افراد دارای اهلیت نه در این دولت، نه در دولت گذشته هنوز به‌صورت جدی پیگیری نشده است.
همه می‌دانیم؛ شعاردرمانی اوضاع صنعت خودرو را وخیم کرده است. البته با توجه به دستور رئیس‌جمهور گمان می‌رفت بناست دولت کاملا از خودروسازی خارج و ایران‌خودرو و سایپا به معنای واقعی خصوصی شوند. با این‌حال با اعلام برنامه‌های صمت مشخص شد؛ هدف تنها واگذاری سهام تودلی آن‌هاست. این سهام در ظاهر خصوصی است، اما در اختیار خود خودروسازان قرار دارد و وزارت صمت می‌خواهد با آزادسازی آن‌ها نخست برای ایران‌خودرو و سایپا مسیری جدید جهت تامین نقدینگی باز کند و دوم؛ مدیریت خصولتی را به‌اصطلاح کنار بزند. این در حالی است که برای خروج دولت از خودروسازی و خصوصی‌سازی واقعی، باید سهام سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ایدرو به‌عنوان نماینده دولت در ایران‌خودرو و سایپا واگذار شود. البته این سهام نیز در وثیقه قرار دارد و امکان واگذاری آن نیست.
ما سابقه و تجربه سال‌ها همکاری با خودروسازان چینی را داریم و نتایج آن نیز کاملا ملموس است. از سوی دیگر، روسیه نیز واقعا چیزی در چنته ندارد که بخواهد صنعت خودرو ما را با تحول و پیشرفت روبه‌رو کند. تخصص خودروسازان این کشور، کشنده‌ها و ادوات نظامی است که برای آنان کاربرد داخلی دارد
بسیاری از کارشناسان معتقدند شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان با حمایت خودروسازان می‌توانند نقش موثری در افزایش تیراژ محصولات داشته باشند. به نظر شما چرا شرکت‌های دانش‌بنیان نتوانسته‌اند نیاز خودروسازان در زمینه قطعات های‌تک را تامین کنند؟
تولید نمونه‌های اولیه محصولات می‌تواند نشان از توانایی شرکت‌های دانش‌بنیان باشد، اما موضوع اصلی تجاری‌سازی این قطعات است که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان بوده و این سرمایه‌گذاری‌ها از توان خودروسازان خارج است و باید وزارت صمت به‌عنوان متولی درخصوص اختصاص بودجه، زمین و دیگر امکانات تولید انبوه احساس وظیفه کند.
مقامات دولتی مدعی هستند با مشارکت روس‌ها می‌توان محصولات رنو را در ایران مونتاژ کرد. آیا به نظر شما این امر امکان‌پذیر است؟
طی یک دهه گذشته رنو برنامه توسعه‌ای خود در شرق اروپا را در کشورهایی مانند روسیه و رومانی گسترش داده بود، اما پس از شروع جنگ در اوکراین و تحریم روسیه، عملا ارتباط این کشور با رنو قطع شده و دیگر انتقال دانش و تکنولوژی انجام نمی‌شود، بنابراین به اعتقاد من، این همکاری در چنین وضعیتی برای کشور مناسب نیست.
خودروسازان ما نیز با رنو چنین وضعیتی را تجربه کرده‌اند. بنابراین صرف وجود تجهیزات و خط تولید رنو در روسیه نمی‌تواند برای ما منتج به چیز خاصی شود. چراکه خودمان خطوط تولید رنو را در سایپا داریم. پس بهتر است چنین آزمون و خطایی را انجام ندهیم. زیرا نتیجه آن کاملا روشن است و همکاری خودرویی با روسیه عایدی خاصی برای ایران به همراه نخواهد داشت.
خودروسازان برای پیدا کردن شریک تجاری چه گزینه‌هایی را پیش‌رو دارند؟
متاسفانه نگاه همه فعالان به مذاکرات وین است و درحال‌حاضر با توجه به وضعیت برجام، خودروسازان ما برای همکاری‌های صنعتی و اقتصادی دو گزینه یعنی چین و روسیه را بیشتر پیش روی خود ندارند و طبعا آن‌ها نیز به دنبال تامین منافع خود هستند. در مورد همکاری با چینی‌ها نیز این مساله سال‌هاست اتفاق افتاده و نتایج آن نیز کاملا ملموس است. ازسوی‌دیگر، روسیه واقعا چیزی در چنته ندارد که بخواهد صنعت خودرو ما را با تحول و پیشرفت روبه‌رو کند. تخصص خودروسازان این کشور کشنده‌ها و ادوات نظامی است که کاربرد داخلی برای آنان دارد.
