قطعه‌سازی از صنایع مهم کشور به‌شمار می‌رود. صنعتی که بخش چشمگیری از نیروی کار ماهر در آن به‌فعالیت مشغول است و درصورت لغو تحریم‌ها و مساعد شدن شرایط اقتصادی کشور، بی‌شک شمار و تعداد نیروهای فعال در آن رشد روزافزون خواهد داشت. درحوزه قطعات شرکت آذین‌تنه از آن‌هایی بوده که طی سال‌های گذشته برنامه‌های خوبی را اجرایی کرده است. این شرکت به‌طور تخصصی روی سیستم ترمز خودروها فعال است و تمام قطعات ترمز توسط این شرکت طراحی و تولید می‌شود. به‌عنوان مثال سیستم ترمز خودرو تارا به‌طور کامل توسط این شرکت طراحی و تولید شده است. بر این اساس قطعات ترمز بسیاری از محصولات ایران‌خودرو در شرکت آذین‌تنه تولید می‌شود. این شرکت برای محصول جدید ایران‌خودرو ری‌را، کالیپرهای برقی را نیز تولید خواهد کرد.
خط‌تولید کالیپرهای برقی ری‌را خریداری شده و احتمالا تابستان سال آینده در شرکت آذین‌تنه نصب می‌شود و به‌بهره‌برداری می‌رسد. آذین‌تنه به‌عنوان شرکت تخصصی تولید قطعات ترمز با این خط‌تولید جدید ضمن وارد کردن تکنولوژی تولید کالیپرهای برقی، به‌طور کامل این محصول را بومی‌سازی خواهد کرد. در بخش نخست گفت‌وگو با مصطفی نکونظر، مدیرعامل شرکت آذین‌تنه به‌بحث درخصوص آخرین وضعیت تولید در صنعت‌قطعه و همچنین محصولات جدید این شرکت برای خودروسازان پرداختیم.
لطفا درمورد وضعیت کلی صنعت قطعه کشور تحلیلی ارائه دهید.
صنعت‌قطعه کشور به‌طور عمده همچون دیگر صنایع در یک سال اخیر با مشکلات ناشی از تورم دست‌وپنجه نرم کرده و از نظر صنعتی مشکل خاصی نداریم؛ اما نوسان قیمت‌ها روی روند کار به‌شدت تاثیرگذار بوده است. تهیه مواداولیه نیز بسیار سخت شده و در خریدهای خارجی، نقل و انتقال پول درسایه تحریم‌ها مشکل و طاقت‌فرساست. از سوی دیگر افزایش پی‌درپی قیمت و تورم افسارگسیخته تامین‌کنندگان را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده و آن‌ها برای جبران ضرر و زیان خود همواره درخواست افزایش قیمت دارند. این درحالی است که بهای فروش ما با شرکت ساپکو تقریبا ثابت است و از ابتدای سال با شرکت ساپکو بر سر افزایش قیمت محصول به‌توافق رسیده‌ایم و این میزان برای کل سال ثابت است. درحالی که رشد قیمت‌ها در سایر بخش‌ها شکل روزافزون به‌خود گرفته و این مساله روی کار ما تاثیر بسیاری دارد.
بحث تامین مواداولیه این روزها مشکل بسیاری از تولیدکنندگان است. تامین مواداولیه داخلی به‌دلیل نوسان قیمت ارز با چالش قیمتی مواجه شده و واردات مواداولیه خارجی نیز همواره با مشکل تامین ارز و ترخیص از گمرک و البته بحث تحریم‌ها مواجه بوده است. مواداولیه قطعات ترمز تا چه‌اندازه وابسته به‌خارج است؟
قطعه ساخته‌شده و نیمه‌ساخته تقریبا در حد کمتر از 10 درصد وارد می‌شود. قطعاتی مانند قطعات خاص لاستیکی که دانش فنی آن در ایران کامل نشده است. مواداولیه‌ای که در بحث تولید موثر است، به‌طور معمول از شرکت‌هایی تامین می‌شود که دارای دانش فنی خارجی هستند. این شرکت‌ها کیفیت کار بالاتری دارند. به‌عنوان مثال در بحث مربوط به‌قطعات پتروشیمی هنوز تا حدی به‌مواد خارجی پلاستیکی همچون پلی‌آمیدها وابسته به‌کشورهای خارجی هستیم.
آیا ارز برای واردات مواداولیه تامین می‌شود؟
ارز برای واردات مواداولیه تامین می‌شود؛ اما پروسه‌ای دارد که باید طی شود. معمولا انتقال ارز با توقف کامل روبه‌رو نمی‌شود؛ اما پروسه آن طولانی است. گاهی کالاهای ما در گمرک باقی می‌ماند تا بتوانیم انتقال ارز را انجام دهیم و این کالاها را ترخیص کنیم.
ارز مورد نیاز واردات مواداولیه از ابتدای سال تا امروز چه‌تغییراتی را پشت سر گذاشته است.؟
ما درحال حاضر ارز نیمایی دریافت می‌کنیم که از ابتدای سال قیمت ثابتی داشته است. اما گاهی نیز مجبور می‌شویم برخی اقلام کوچک‌تر را با ارز آزاد وارد کنیم.
عمده‌چالش‌های قطعه‌سازی شامل چه‌مواردی است و کدام‌یک طی سال‌های اخیر در آذین‌تنه بیشتر نمود داشته و شما چگونه آن‌ها را مدیریت کرده‌اید؟
یکی از چالش‌های مهم ما نیروی انسانی است. ادامه فعالیت نیروی انسانی با تورم موجود صرفا با تکیه بر درآمد کارگری بسیار سخت است. با این‌که پرداخت حقوق ما از متوسط کارخانه‌های دیگر بالاتر است، اما برای پرسنل ما این مساله سخت بوده و مجبور به‌انجام فعالیت‌های دیگر خارج از شرکت هستند.
برای این‌که بتوانیم نیروی انسانی خود را حفظ کنیم، امتیازهایی از جمله افزایش حقوق قائل می‌شویم؛ اما در حدی است که باید در بودجه ما هم دیده شود. پرسنل دلگرمی لازم را ندارند و بیرون از کارخانه دغدغه‌هایی مانند مسکن، درمان و... دارند. این هزینه‌ها با حقوق‌های کارگری سخت تامین می‌شود. یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های اصلی ما تامین رضایت پرسنل کارگری است.
با توجه به‌تورمی که دامن اقتصاد کشور را گرفته، مدیریت زنجیره‌تامین شرکت درکنار حفظ کیفیت قطعات چگونه صورت می‌گیرد؟
تا آن‌جا که امکان داشته قیمت‌ها را تعدیل کرده‌ایم تا از کیفیت کاسته نشود. درواقع به‌رغم آن‌که هزینه‌های ما از ابتدای سال مدام افزایش یافته، اما سعی کرده‌ایم برای جلوگیری از توقف تولید با درخواست سازندگان همراه باشیم و گاهی زیان این اقدام را پذیرفته‌ایم تا هم توقف تولید نخوریم و هم کیفیت را حفظ کنیم.
درحوزه توسعه صنایع خودرو و قطعه، تاثیر کدام‌یک بر دیگری بیشتر بوده است؟
این یک رابطه دوطرفه است. در درجه اول قطعه‌ساز باید قطعه باکیفیت تولید و آن را به‌خودروساز عرضه کند. خودروساز نیز باید مبانی کنترلی داشته باشد تا قطعه بی‌کیفیت وارد سیستم نشود.
درحوزه کاری نقش شرکت آذین‌تنه در توسعه محصولات جدید خودروسازان چیست؟ آیا این خودروساز است که به‌شما نقشه راه و تولید محصول خاص می‌دهد یا شما هم در توسعه محصول نقش دارید و به‌خودروساز پیشنهادات مختلفی ارائه می‌دهید؟
این موضوع نیز حالت متقابل دارد؛ یعنی گاه خودروساز از ما محصول و نوآوری جدید می‌خواهد و گاهی هم از سمت قطعه‌ساز این اتفاق می‌افتد. درمورد سیستم ترمز نیز ما پیشنهاد سیستم جدید به‌نام پلانجرتایپ را داشتیم که هم وزن بوسترها کمتر می‌شود و هم کارایی آن‌ها افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر فضای مورد نیاز تولید کاهش می‌یابد. این پیشنهاد ما به ایران‌خودرو و ساپکو بود و برای محصولات ایران‌خودرو استفاده می‌شود. از طرفی هم خودروساز به‌طور مثال ترمز کلیپر برقی را که در محصولاتی مانند «ری‌را» استفاده می‌شود، از ما درخواست کرده که روی تولید آن کار می‌کنیم و امیدواریم به‌زودی این محصول به‌مرحله تولید برسد.
طراحی کلیپر برقی از طرف خودروساز بوده یا قطعه‌ساز؟ چطور در زمینه اجرا و طراحی این کالیپر هماهنگ می‌شوید؟
این محصول نمونه خارجی دارد و خودروساز همان نمونه خارجی را از ما درخواست کرده است و ما هم با استفاده از دانش خارجی این محصولات را تولید می‌کنیم.
این محصول تنها برای خودرو ری‌را بوده یا قرار است برای سایر محصولات هم استفاده شود؟
قطعا نخستین قدم برای این محصول ری‌را است؛ اما در آینده برای تارا، دنا و سایر محصولات هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی این کالیپر برقی چیست و چه‌تفاوتی با مدل‌های دیگر دارد؟
با استفاده از این قطعه، ترمزدستی خودرو به‌مدل برقی تبدیل شده و هوشمند می‌شود. با این اقدام بدون این‌که از ترمزدستی استفاده شود، هنگامی که خودرو درحالت پارک قرار می‌گیرد خودبه‌خود روی ترمزدستی می‌رود و هنگام حرکت، ترمزدستی به‌صورت اتوماتیک آزاد می‌شود. این قطعه خطاهای رانندگان را در ارتباط با استفاده از ترمزدستی به‌شدت کاهش می‌دهد. همچنین کیفیت این قطعه بسیار بالاتر از ترمزدستی است.
تولید این قطعه در چه‌مرحله‌ای است و آیا تا به‌حال روی خودرویی نصب و استفاده شده است؟
نمونه خارجی این قطعه موجود است؛ اما درحال راه‌اندازی خط‌تولید آن در داخل کشور هستیم که با استفاده از دانش فنی خارجی این اتفاق می‌افتد.
اگر مشکلی درقطعه تولیدشده وجود داشته باشد، قطعه‌ساز آن را رصد می‌کند یا وظیفه گزارش آن برعهده خودروساز است؟
این موارد را باید خودروساز به‌ما اعلام کند. شرکت آذین‌تنه توان مهندسی کافی برای رفع این مشکلات دارد. اگر خودروساز اعلام کند که مثلا درحوزه ترمز خودرو دنا این مشکل وجود دارد، تیم مهندسی آذین‌تنه آن را بررسی و پیشنهاد و تغییرات احتمالی را روی قطعات اعمال می‌کند. این هماهنگی بین ما و خودروساز وجود دارد.
همان‌طور که می‌دانید صنعت ترمز و تولید لوازم آن به‌شدت درحال پیشرفت است و پیش‌بینی می‌شود طی سال 2027 گردش مالی آن به‌بیش از 28 میلیارددلار در جهان برسد. بنابراین بازار بزرگی است. آیا تولیدکننده ایرانی به‌لحاظ فنی توانایی به‌دست آوردن بازار را دارد؟ در این بخش وجود یک همکار و شرکت مطرح خارجی در کنار قطعه‌ساز ایرانی چقدر کمک‌کننده است؟
از نظر دانش فنی شرکت آذین‌تنه دانش فنی کافی و توان تولید را دارد. از قدیم محصولاتمان را تحت لیسانس شرکت بوش آلمان تولید می‌کردیم. دانش فنی ما امروز هم از دانش فنی بوش گرفته شده و اگر تحریم‌ها برداشته شود، همکاری خود را با شرکت بوش ادامه می‌دهیم. هنوز هم تحت‌لیسانس این شرکت هستیم؛ اما به‌دلیل تحریم‌ها این ارتباطات مالی و سیاسی قطع شده است. به‌محض این‌که از تحریم‌ها خارج شویم، می‌توانیم در بازارهای جهانی هم حتی با نام بوش تولید کنیم.
رفع تحریم و ارتباط با شرکت‌های بزرگ قطعه‌سازی چه‌شرایطی را پیش روی شما قرار می‌دهد؟ یعنی اگر تحریم‌ها رفع شود این بار چگونه از فرصت همکاری با خارجی‌ها و شرکای قدیمی خود بهره‌مند می‌شوید؟
زمانی که تحریم‌ها برداشته شد شرکت بوش قدم‌های خوبی را برداشت و قرار بود با شرکت اذین‌تنه به‌صورت جوینت‌ونچر و شراکتی کار کند؛ اما با تحریم‌های مجدد این شرکت از ایران رفت. امروز اگر تحریم‌ها برداشته شود، نه‌تنها شرکت بوش و آذین‌تنه بلکه تمام شرکت‌ها با احتیاط بیشتری گام برمی‌دارند. زمانی نیاز است که اطمینان واقعی به‌وجود بیاید تا به‌برنامه‌هایی که در پیش دارند عمل کنند. امیدواریم این اتفاق درکنار ثبات سیاسی کشور به‌انتقال تکنولوژی کمک زیادی کند.
بوش تعداد زیادی قطعات ترمز تولید می‌کند. تصور می‌کنید برای پوشش بازار کشورهای اطراف چه‌بازاری را در اختیار خواهید داشت؟
صحبت‌هایی در این زمینه انجام شده بود و سایت آن هم آماده بود. قرار بود با بوش وارد سرمایه‌گذاری مشترک شویم؛ اما با تغییر شرایط این برنامه‌ها لغو شد. اگر دوباره شرایط برقرار شود و اطمینان از جانب بوش حاصل شود، در منطقه در بحث تولید قطعات ترمز حرف اول را خواهیم زد.
برنامه‌های شرکت آذین‌تنه در سال جاری چه‌بود و برای سال آینده چه‌برنامه‌هایی را مد نظر دارید؟
درسال 1401 تعهدی برای تولید سیستم ترمز تارا داشتیم که به‌این هدف رسیدیم. سیستم ترمز تارا که انحصاری در شرکت آذین‌تنه تولید می‌شود، رضایت مشتریان را به‌دست آورد. در برنامه‌های آتی نیز تولید سیستم‌های ای‌بی‌اس و ای‌اس‌دی را در نظر داریم و امیدواریم بتوانیم این سیستم‌ها را نیز با خودکفایی در ایران تولید کنیم.
این دو سیستم روی چه محصولاتی به کار خواهد رفت؟
برای تمام خودروها کاربرد دارد. به‌ویژه که در سال 1402 استفاده از سیستم ای‌اس‌دی روی تمام خودروها الزامی می‌شود.
خودروساز این قطعات را از آذین‌تنه تامین می‌کند یا وارداتی است؟
برخی شرکت‌ها این محصولات را به‌صورت سی‌کی‌دی وارد می‌کنند و تحویل می‌دهند. در سال 1402 این سیستم‌ها به‌صورت حداکثری توسط آذین‌تنه داخلی‌سازی شده و تحویل خودروسازان می‌شود.
این مساله تا چند درصد امکان‌پذیر است و داخلی‌سازی در این بخش شامل چه‌مواردی می‌شود؟
داخلی‌سازی قطعات فلزی شامل در و کاسه و اجزای داخلی صددرصدی است. برای قطعات تزریق پلاستیکی و به‌طور کلی قطعات پلاستیکی نیز صددرصد تولید داخلی داریم؛ اما قسمتی از مواد مورد نیاز آن‌ها خارجی است. در بخش قطعات لاستیکی، قطعاتی که ارتباط مستقیم با روغن‌ترمز دارد مانند کاسه‌نمدهای داخل مسترسیلندر هنوز به‌خودکفایی نرسیده‌ایم و بخشی از آن از خارج تامین می‌شود؛ اما قطعات لاستیکی بیرون از محصول مانند گردگیرها در کشور تولید می‌شود.
آیا در ساخت و تولید برخی قطعات مانند قطعات لاستیکی بیرون از محصول توسط تولیدکنندگان داخلی صرفه اقتصادی وجود دارد؟
هر قطعه‌ای که داخل کشور امکان تولید داشته باشد، دارای صرفه اقتصادی است.
چرا برنامه‌های ساخت داخلی قطعه‌سازان و برگزاری میزهای داخلی‌سازی به‌فراموشی سپرده شد و آذین‌تنه به‌طور مشخص از میزهای داخلی‌سازی چه‌قطعاتی را طراحی و تولید کرد؟
ما در تمام نشست‌ها شرکت داشتیم و به‌تمام تعهدهایمان در این راستا عمل کردیم. به‌عنوان مثال یکی از تعهدهای ما تولید و خودکفایی در سیستم ترمز تارا بود که انجام شد. بعد از آن اما این جلسات ادامه پیدا نکرد.
چرا این جلسات و میزهای ساخت داخل ادامه پیدا نکرد؟
ما که با تمام توان کار خود را انجام می‌دهیم. میزهای خودکفایی هم خوب بودند؛ اما در کار ما تاثیری نداشت. ما وظیفه‌ای داریم و کار خود را براساس آن انجام می‌دهیم؛ چه این میزها برگزار شود و چه نشود. درهر صورت ما به‌وظیفه خود در بحث مربوط به‌خودکفایی درتولید محصول پایبندیم.
