صنعت برقی‌سازی خودروها در سراسر دنیا، در حال تبدیل شدن به یک الزام است. مزایای استفاده از خودروهای الکتریکی برای ناوگان، مصرف‌کننده، مردم و دولت‌ها تا آنجاست که بسیاری از کشورهای پیشرفته برنامه‌ها و قوانینی را برای استفاده از این خودروها در نظر گرفته‌اند. در همین راستا قرار است اروپا و آمریکا هم به‌زودی با خودروهای دیزلی خداحافظی کرده و محدودیت‌هایی را برای تردد این خودروها در نظر بگیرند. همچنین اتوبوس‌های دیزلی نیز چندی است که در برخی شهرهای اروپایی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. با این حال در کشور ما هنوز برنامه‌های مدون و مشخصی برای الکتریکی‌سازی خودروهای به‌ویژه در ناوگان حمل‌ونقل عمومی وجود ندارد. به عنوان مثال با آن که اتوبوس‌سازان داخلی از برنامه‌های خود برای طراحی و تولید اتوبوس‌های الکتریکی خبر داده‌اند، اما هنوز پای این خودروها به ناوگان مسافری کشور باز نشده است. این در حالی است که یکی از کارشناسان صنعت خودرو کشور اظهار کرده بهتر است الکتریکی‌سازی خودروهای کشور از اتوبوس‌ها آغاز شود.
برقی‌سازی خودروهای عمومی؛ لوکوموتیو توسعه الکتریکال
روند برقی‌سازی در صنعت خودرو دیر یا زود باید انجام شود، اما به عقیده کارشناسان صنعت خودرو بهتر است این روند ابتدا از خودروهای عمومی آغاز و به سایر خودروها سرایت پیدا کند. در همین زمینه امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو با بیان این‌که به شخصه به خودرو الکتریکی معتقد هستم و آن را بسیار خوب می‌دانم، اظهار کرد: «با این‌حال باید اولویت‌ها را در نظر داشت؛ به‌نظر می‌رسد امروز ابتدا حمل‌ونقل اولویت نخست در حوزه برقی‌سازی باشد، نه خودرو.»
این کارشناس صنعت خودرو در ادامه افزود: «در این زمینه ابتدا روی اتوبوس‌های برقی در کشور سرمایه‌گذاری کنیم نه خودرو یا موتورسیکلت‌های برقی. در این صورت هم از مزایای فناوری جدید برخوردار و هم به‌تدریج با تعمیر و نگهداری این دسته از خودروها آشنا می‌شویم».
وی ادامه‌داد: «امروز موضوع اتوبوس در کشور در اختیار شرکت واحد اتوبوسرانی است؛ این شرکت متخصصان خوبی در اختیار دارد که شب‌ها تا صبح اتوبوس‌ها را در اختیار می‌گیرند و نسبت‌به رفع عیوب و تعمیر و نگهداری آن‌ها اقدام می‌کنند.»
این فعال حوزه خودرو همچنین تصریح کرد: «به‌طور قطع اگر اتوبوس برقی را نیز به این شرکت بدهیم، در صورت بروز اشکال در خودرو نسبت به رفع آن اقدام می‌کنند و به‌خوبی می‌توانیم با حضور در بازار اتوبوس، علاوه بر آزمایش یک فناوری جدید، نسبت‌به بهره برداری از آن نیز اقدام کنیم.»
سرایت فناوری از خودروهای عمومی به خودروهای شخصی
افزایش تعداد اتوبوس‌های برقی و سپس تاکسی و ون‌های برقی در کشور سبب می‌شود تا دولت و شهرداری‌ها نسبت به ایجاد زیرساخت در کشور اقدام کنند. یعنی ابتدا برای اتوبوس‌های برقی و در پایانه‌های حمل مسافر زیرساخت‌های شارژ و شارژرها قرار داده می‌شوند و سپس این زیرساخت‌ها توسعه پیدا کرده و در اختیار خودروهای شخصی قرار خواهد گرفت. بنابراین کارشناسان صنعت خودرو معتقد هستند که ابتدا دولت، وزارت کشور و شهرداری‌ها باید زمینه را برای ایجاد زیرساخت برای اتوبوس و تاکسی برقی فراهم و سپس این فناوری را به خودروهای سواری تعمیم دهند. این روند باعث خواهد شد تا مردم با فناوری خودروهای برقی آشنا و نسبت‌به خرید این خودروها ترغیب شوند.
نقش اتوبوس‌های برقی در توسعه صنعت باتری
صنعت خودرو به سمت برقی‌سازی حرکت کرده و یکی از پیش‌نیازهای اصلی حرکت به این سمت، توسعه باتری این خودروهاست. قطعا سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای توسعه باتری به دلیل نبود زیرساخت و پذیرش این خودروها در جامعه، خیلی توجیه اقتصادی نخواهد داشت. اما حضور بخش دولتی در ابتدای توسعه فناوری خودروهای برقی و تولید و عرضه باتری برای اتوبوس‌ها می‌تواند زمینه‌ساز حضور بخش‌خصوصی در آینده نزدیک و در این بخش باشد.
کاکایی با اشاره به توان تولید اتوبوس‌های برقی در کشور تاکید کرد: «۲۰سال از تولید نخستین اتوبوس برقی در کشور می‌گذرد و در تولید پک باتری توانمندی خوبی در کشور وجود دارد، برخی در تولید باتری ادعا دارند و پنج سال پیش نیز با مشارکت ایران‌خودرو و سایپا نخستین خودرو سواری الکتریکی ساخته شد، اما همه این امکانات به هیچ نتیجه‌ای منتهی نشده است.»
وی تصریح‌کرد: «تحقق این مهم در کشور، نیازمند برنامه راهبردی است که در اسناد بالادستی وارد شده باشد، همچنین نیازمند اجرای گام‌به‌گام بوده و مشوق‌های مناسب است. همچنین زیرساخت‌های اساسی نظیر افزایش ظرفیت تولید برق کشور، ایجاد ایستگاه‌های متعدد شارژ و غیره باید در دستور کار قرار بگیرد.»
دولت بخشی از هزینه تولید اتوبوس‌های برقی را متقبل شود
موضوع مهمی که در بحث توسعه اتوبوس‌های برقی وجود دارد، قیمت تمام شده بالای آن‌ها است. به هرحال اتوبوس‌های برقی به‌دلیل فناوری جدیدی که دارند و برخی دلایل دیگر در مقایسه با اتوبوس‌های درون‌سوز گران‌تر هستند. هرچند به‌طور قطع می‌توان گفت با افزایش تولید و روند تکنولوژیکی در آینده، هزینه تمام‌شده این خودروها به شدت کمتر از خودروهای درون‌سوز تمام خواهد شد. اما درحال‌حاضر قیمت این خودروها بالاتر از خودروهای معمولی است و دولت باید با ارائه بودجه مناسب بخشی از هزینه تولید و سفارش‌گذاری این خودروها را برای شهرداری‌های سراسر کشور متقبل شود. اولویت واگذاری اتوبوس‌های برقی به شهرداری‌ها ابتدا شهرهای آلوده و سپس سایر شهرها باید باشد.
دولت باید حداقل ۳۰ تا ۴۰درصد هزینه تولید این اتوبوس‌ها برعهده بگیرد تا سفارش‌گذاری به خودروسازان داخلی روی روال بیفتد. افزایش تولید در این بخش قطعا باعث کاهش هزینه تمام شده خواهد شد.
یکی از نکات بسیار مهم استفاده از خودروهای برقی هزینه نگهداری پایین این خودروها نسبت به خودروها درون سوز است. چراکه این خودروها دیگر نیازی به روغن و... ندارند و مانند خودروهای درون‌سوز هر روز با خرابی گیربکس و موتور مواجه نمی‌شوند. اصولا فناوری خودروهای برقی غیر از بحث باتری‌ها دارای چالش کمتری در بخش نگهداری و تعمیرات است.
