حمل‌ونقل جاده‌ای چه در بخش مسافری و چه در بخش باری در سال‌های گذشته مشکلات بسیاری را تجربه کرده است. بخش عمده‌ای از این مشکلات ناشی از تحریم‌ها و بخش دیگری نیز مربوط به مسائل و تصمیم‌گیری‌های داخلی بوده و این ناوگان مهم تجاری را با موانعی از تامین قطعات یدکی و اصلی گرفته تا تامین سوخت و فرسودگی خودروها مواجه کرده است. این در حالی است که ناوگان جاده‌ای نقش بسیار موثری در حمل‌ونقل کالا و مسافر در کشور ایفا می‌کند و از اهمیت بالایی در لجستیک کشور برخوردار است. اما آن‌چه باعث شده است این ناوگان در سال‌های اخیر وضعیت چندان مطلوبی را تجربه نکند، به متولیان اصلی این ناوگان برمی‌گردد، کما آن‌که رئیس کانون سراسری کامیونداران ایران وضعیت فعلی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشور را نتیجه عملکرد سازمان راهداری دانسته است.
مشکلات ناوگان باری و مسافری کشور
در ایران درحال‌حاضر ۹۳ درصد کالای کشور از طریق ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌های جابه‌جا می‌شود و این نشان از اهمیت این مدل حمل‌ونقلی و نقش استراتژیک آن در تامین کالای کشور دارد. با این‌حال اما فعالان این حوزه نمی‌توانند بدون دغدغه کار خود را ادامه دهند و با مشکلات بسیاری مواجه هستند که ازجمله آن‌ها می‌توانند به موضوعاتی مانند فرسودگی ناوگان، وضعیت بیمه رانندگان، کمبود سوخت، گرانی لاستیک، افزایش نرخ کرایه حمل‌ونقل، نایاب شدن قطعات و لوازم یدکی، کمبود بار، عدم ثبات قیمت خودروها و همچنین فرسودگی زیرساخت‌های جاده‌ای کشور اشاره کرد که کار را برای رانندگان کامیون و اتوبوس سخت کرده است.
در این میان، باید به گرانی بیش‌از حد خودروها هم اشاره کرد که امکان نوسازی ناوگان را به مالکان این خودروها نمی‌دهد و آن‌ها را وادار به استفاده از مدل‌های فرسوده می‌کند.
عدم توجه به این مشکلات باعث شده است مشکلات بسیاری در این بخش ایجاد شود. علاوه‌بر این، افزایش روزافزون تعداد خودروهای تجاری بدون توجه به اهمیت خروج و اسقاط تجاری‌های فرسوده سبب شده است صرفه اقتصادی کامیونداری برای اشخاص از بین برود. ضمن این‌که در کشور شرکتهای حمل‌ونقل قوی هم وجود ندارد و ادامه این روند آسیب‌های جدی به این حوزه وارد می‌کند.
تمرکز وزارت راه بر مسکن است نه حمل‌ونقل
در همین خصوص، رئیس کانون سراسری کامیونداران ایران در تازه‌ترین اظهارنظر خود اعلام کرده است که چالش‌ها در ناوگان جاده‌ای کشور ادامه دارد و سوءمدیریت در سازمان راهداری، عامل نابه‌سامانی در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای است. متاسفانه پس از ادغام اداره راهدای با سازمان حمل‌ونقل و پایانه‌های کشور؛ مشکلات در این حوزه ناوگان جاده‌ای دوچندان شده و شاهد تصمیم‌گیری‌های ضد و نقیض در این بخش هستیم.
فیروز خدایی با اشاره به مشکلات این ناوگان ازجمله نایابی قطعات یدکی، کمبود سوخت ناوگان جاده‌ای و وضعیت نامناسب جاده‌های کشور اعلام کرد: «وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری تمام تمرکز خود را بر حوزه مسکن گذاشته است و توجه لازم را به حوزه حمل‌ونقل ندارد.»
وی عنوان کرد: «واردات کامیون بدون خروج کامیون‌های فرسوده نه‌تنها به توسعه ناوگان کمک نکرده، بلکه با ناترازی میان عرضه و تقاضا، دلال بازی و آسیب به ناوگان جاده‌ای همراه بوده است.»
نیمی از ناوگان حمل و نقل کشور فرسوده است
براساس آمارهای اعلام‌شده، از ۴۱۱هزار دستگاه کامیون و کشنده و ناوگان باری در بخش جاده‌ای کشور حدود ۲۰۰هزار دستگاه فرسوده است. با این‌حال، در سال‌های اخیر اقدامات چشمگیری به‌منظور بهبود وضعیت ناوگان مسافری و باری جاده‌ای از سوی سازمان‌های مختلف انجام نشده است.
اما به‌تازگی، رئیس ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور اعلام کرد؛ در برنامه توسعه امسال و بهار سال آینده پیش‌بینی شده است که ۱۰هزار دستگاه وسیله نقلیه مسافری و جاده‌ای نوسازی شوند و طبق پیش‌بینی‌ها ۲هزار دستگاه اتوبوس در بخش مسافری و ۸هزار دستگاه وسیله نقلیه باری به ناوگان حمل ونقل کشور افزوده خواهد شد.
مصوبات نوسازی کشنده‌های زیر ۳ سال ساخت باری از سال ۱۳۹۵ مطرح و در سال ۱۳۹۷ اخذ شد تا این‌که در سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به میزان ۲۳هزار و ۸۰۰ کشنده و کامیون به ناوگان باری کشور افزوده شد.
به گفته رئیس ستاد مدیریت و حمل‌ونقل سوخت، مصرف سوخت این خودروها نسبت به خودروهای فرسوده یک‌سوم کمتر است و میزان تصادفات آن‌ها نیز تقریبا صفر گزارش شده است.
همچنین در نظر گرفته شده که از محل صرفه‌جویی سوخت برای ۸۵هزار دستگاه انواع وسیله نقلیه دیزلی حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری، شرایط نوسازی در برنامه‌ای ۵ ساله فراهم شود و امکان مشارکت برای متقاضیان و سرمایه‌گذاران فراهم است.
