طرح ارتقای استانداردهای خودرویی از ۸۵ به ۱۲۰ مورد، درحالی مطرح شده که هنوز اجرای کامل استانداردهای فعلی با چالش‌های جدی همراه است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش‌هایی از صنعت خودروسازی و زنجیره‌تامین قطعات، به‌ویژه در سطح قطعه‌سازان، همچنان زیرساخت‌ها و ظرفیت لازم برای انطباق با الزامات کیفی جدید را در اختیار ندارند. این درحالی است که حتی در اجرای استانداردهای موجود نیز عقب‌ماندگی‌هایی در برخی خودروها به‌چشم می‌خورد و برخی از این ضوابط طی سال‌های اخیر به‌دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم، مشکلات فنی یا فشارهای نهادی، به‌حالت تعلیق درآمده‌اند.
با وجود این‌که رعایت استانداردهای کیفی می‌تواند به ارتقای ایمنی و رضایت مصرف‌کنندگان منجر شود، اما شواهد نشان می‌دهد در عمل، بخشی از خودروهای تولیدی همچنان از کیفیت پایین، خرابی زودهنگام و عدم‌پایداری قطعات رنج می‌برند. از همین رو برای بررسی وضعیت ارتقای استانداردها از ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه با «مهدی خرازان»، کارشناس ارشد صنعت‌خودرو به گفت‌وگو پرداختیم؛
شنیده‌ها حاکی از ارتقای استانداردهای ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه است؛ این ارتقا چه تاثیری در ایمنی جاده‌ها و خودروهای تولید خواهد داشت؟
هدف از اجرای استانداردهای ۸۵ گانه و ۱۲۰ گانه، افزایش ایمنی خودروهای تولیدی در کشور است.
اما باید دید اجرای این استانداردهای ۸۵ گانه در عمل چقدر موثر بوده است؟ قطعا به اندازه‌ای که ما انتظار داریم بهبود کیفیت حاصل شود، موفقیت حاصل نشده است. زیرا شیوه اجرای این استانداردها به‌گونه‌ای بوده است که بیشتر بوروکراسی و هزینه‌ها را برای خودروساز افزایش داده است.
با ارتقای استانداردهای ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه وضعیت فناوری و تکنولوژی در خودروهای داخلی ارتقا خواهد یافت؟
قاعدتا افزایش تعداد این استانداردها باعث ارتقای تکنولوژی در صنایع خودروسازی و محصولات می‌شود. اما متاسفانه در توسعه زیرساخت‌های داخلی‌سازی تجهیزات جدید، خودروسازان ضعیف عمل می‌کنند.
آیا قطعه‌سازان و خودروسازان بستر لازم برای ارتقای این استانداردها را دارند یا باید همچنان چشم به واردات و خرید قطعات یا فناوری از خارج کشور داشت؟
متاسفانه قطعه‌سازان و خودروسازان آمادگی لازم برای داخلی‌سازی این مجموعه‌ها را ندارند و بخش بیشتری از این الزامات باعث افزایش واردات و میزان وابستگی می‌شود. زیرا بستر صنعتی برای تولید یا مونتاژ برخی از قطعات یا سیستم‌ها هنوز در کشور فراهم نشده است.
اجرای این استاندارد با اولویت کدام محصولات باید انجام شود؟ آیا ابتدا باید برای خودروهای سنگین و سپس خودروهای سواری اجرایی شود؟
معمولا اجرای این الزامات در خودروهای سنگین اولویت دارد. چراکه هم حوادث ناشی از تصادفات آنها دارای عواقب بیشتری است و هم در بحث حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت، الزامات بین‌المللی مطرح است. سپس برای خودروهای سواری باید این استانداردها برای رشد ایمنی سرنشینان اجرایی شود.
تعامل و همکاری خودروسازان و قطعه‌سازان با یکدیگر جهت رشد و ارتقای استانداردهای ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه باید چگونه باشد؟
خودروسازان باید در مسیر توسعه زیرساخت‌ها حرکت کنند و قطعه‌سازان باید در مسیر داخلی‌سازی تجهیزات جدید این سیستم‌ها پیش بروند. البته در این میان نباید فراموش کرد که حمایت‌های دولت از به‌روزرسانی و ارتقای ماشین‌آلات و تجهیزات، لازمه این ارتقا است. از سویی باید وضعیت نقدینگی خودروسازان به‌گونه‌ای سامان یابد که زنجیره‌تامین در کنار تولیدکنندگان خودرو اشتیاق و علاقه جهت سرمایه‌گذاری داشته باشند. لازم به‌ذکر است که دیدگاه مدیران ارشد صنایع خودروسازی نسبت به استفاده از فناوری‌های جدید صنعت‌خودرو باید تغییر کند و تامین از داخل نباید فراموش شود.
با توجه به این‌که بیشتر خودروهای چینی مونتاژی از استانداردهای ۱۲۰ گانه بهره‌مند هستند، آیا تعویق اجرای استانداردهای ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه سبب عقب‌ماندگی صنعت‌خودرو داخلی از بحث ایمنی و فناوری نمی‌شود؟
درنهایت باید به سوی اجرای استانداردهای ۱۲۰ گانه پیش برویم تا از دنیا جا نمانیم. اما ضرورت دارد که ابتدا چالش‌های اجرایی استانداردهای ۸۵ گانه را آسیب‌شناسی کنیم و پس از برنامه‌ریزی دقیق برای بهبود شیوه اجرای آن وارد این مسیر شویم. در غیر این صورت شاهد حذف خودروهای داخلی و گسترش خودروهای چینی خواهیم بود. چراکه بیشتر خودروهای چینی مونتاژی در کشور نسبت به‌خودروهای داخلی یا حتی محصولات تولیدشده در این کشور پیشگام استفاده و توسعه از فناوری‌ها هستند.
به‌عنوان پرسش پایانی جهت اجرای صحیح ارتقای استانداردهای ۸۵ گانه به ۱۲۰ گانه چه پیشنهادی به‌وزارت صمت، مدیران ارشد خودروسازی‌ها و قطعه‌سازان در این خصوص دارید؟
قبل از الزامی کردن استانداردهای ۱۲۰ گانه باید ابتدا چالش‌های اجرای استانداردهای ۸۵ گانه بررسی و با استفاده از تجربیات قبلی، روش‌های اصلاحی پیش‌بینی شود. پس از آن مشکلات موجود در مسیر توسعه صنعت خودرو از قبیل مشکلات اقتصادی، زیان انباشته، قیمت‌گذاری دستوری، شیوه انتقال تکنولوژی، توسعه زیرساخت‌ها و غیره برطرف شود. سپس زیرساخت‌های اجرای آن فراهم شود، در نهایت پس از مهیا شدن تمام مقدمات به‌سوی اجرای آن برویم. همچنین بدیهی است که اضافه شدن تعداد استانداردهای الزامی، باعث افزایش هزینه‌های خودروساز و قیمت تمام‌شده محصول می‌شود و اگر زیرساخت‌ها به‌خوبی توسعه پیدا نکند، باعث افزایش وابستگی صنعت‌خودرو به خارج از کشور و از رده خارج شدن بسیاری از محصولات داخلی نیز می‌شود.
