آذرماه ۱۴۰۳، هنگامی که علی شیخ‌زاده به‌عنوان مدیرعامل جدید گروه خودروسازی سایپا معرفی شد، کمتر کسی گمان می‌برد که در بازه‌ای کمتر از یک سال، این شرکت بحران‌زده بتواند بار دیگر بر ریل ثبات مالی، نظم تولید و چشم‌انداز رشد قرار گیرد.
طی هفته جاری و در آستانه برگزاری مجمع عمومی سالانه سایپا، نگاه‌ها معطوف به مدیرعامل است که با تکیه بر سه دهه تجربه در صنعت‌خودرو، توانسته سایپا را از میان گرداب بدهی‌ها، افت تولید، بی‌اعتمادی تامین‌کنندگان و نارضایتی مشتریان عبور دهد.
از مهندسی تا راهبری؛ مروری بر سوابق مدیریتی
علی شیخ‌زاده دانش‌آموخته مهندسی برق الکترونیک از دانشگاه علم و صنعت ایران و دارای کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی از سازمان مدیریت صنعتی است. سابقه طولانی و متنوع او در حوزه‌های طراحی، تولید، مهندسی و مدیریت در شرکت‌هایی چون ایران‌خودرو، پارس‌خودرو، مگاموتور و تام ایران‌خودرو، او را به یکی از معدود مدیرانی بدل کرده که حلقه‌های زنجیره خودروسازی را از نزدیک تجربه کرده است.
شیخ‌زاده پیش از ورود به‌سایپا، سمت‌هایی چون معاون تولید قوای محرکه ایران‌خودرو، مدیرعامل شرکت قالب‌های بزرگ صنعتی و عضو هیات‌مدیره ایران‌خودرو را در کارنامه داشته است. همین رزومه موجب شد انتخاب او برای مدیریت سایپا به‌عنوان تصمیمی آگاهانه و راهبردی تلقی شود.
اصلاح ساختار مالی؛ پایان دوران معوقات بی‌حساب
در ابتدای سال ۱۴۰۳، سایپا با بحران نقدینگی عمیقی مواجه بود. علی شیخ‌زاده بلافاصله با تشکیل کمیته‌ای تخصصی در حوزه مالی، فرآیند بازنگری و ساماندهی پرداخت‌ها را آغاز کرد.
نتیجه این رویکرد در مدت کمتر از ۶ ماه، کاهش محسوس معوقات بانکی به‌حدود ۵ هزار میلیارد تومان بود؛ دستاوردی که حاصل ترکیبی از شفاف‌سازی جریان مالی، مذاکره مجدد با طلبکاران، انضباط در تخصیص منابع و مشارکت فعال بازار سرمایه در تامین نقدینگی بود. در عین حال، پرداخت منظم به تامین‌کنندگان قطعه نیز از سر گرفته شد. این موضوع ضمن بازسازی اعتماد قطعه‌سازان، به‌تثبیت زنجیره‌تامین و جلوگیری از وقفه در تولید منجر شد.
نجات از زیان انباشته؛ کنترل هزینه با رویکرد تولید هوشمند
یکی دیگر از محورهای اصلی مدیریت شیخ‌زاده، کاهش بهای تمام‌شده و مهار زیان انباشته بود. با ارزیابی دقیق ظرفیت‌های بلااستفاده، خطوط تولید به‌سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر هدایت شد. این تصمیم نه‌تنها به‌سودآوری کمک کرد، بلکه نقش مهمی در تعدیل هزینه‌های غیرضرور داشت. اقداماتی مانند کاهش ارزبری در تامین قطعات، مذاکره مجدد با تامین‌کنندگان خارجی برای بازطراحی قراردادها، حذف هزینه‌های سربار اضافی و یکپارچه‌سازی خطوط موازی، ساختار مالی سایپا را به‌مرور از وضعیت بحرانی به‌سمت جریان نقد مثبت و پایداری نسبی سوق داد.
تیراژ در مسیر رشد؛ جهش فروش در بهار ۱۴۰۴
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در بهار ۱۴۰۴، سایپا موفق به‌ثبت رشد ۷ درصدی فروش داخلی و صادراتی شده است. این دستاورد حاصل نه‌تنها افزایش تیراژ، بلکه بازبینی کیفی در فرآیند تولید و هدف‌گذاری دقیق‌تر در بازار فروش است.
درآمد عملیاتی گروه در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ به‌بیش از ۲۳ هزار و ۱۵۳ میلیارد تومان رسید؛ رقمی که به‌روشنی از ارتقای بهره‌وری خطوط تولید حکایت دارد. در بخش تجاری نیز، سایپادیزل پس از دوره‌ای طولانی از رکود، با افزایش تیراژ و بازسازی زیرساخت‌ها نقش فعالی در بازگشت درآمدهای عملیاتی ایفا کرده است.
کوچک‌سازی هوشمند؛ اصلاح ساختار برای چابکی
در کنار مسائل مالی، یکی از چالش‌های اساسی سایپا، حجم بالای ساختار اداری و موازی‌کاری در شرکت‌های تابعه بود. شیخ‌زاده در اقدامی شجاعانه، ترکیب هیات‌مدیره بسیاری از شرکت‌های زیرمجموعه را از ۵ نفر به ۳ نفر کاهش داد و مسیر چابک‌سازی را به‌صورت واقعی در پیش گرفت.
نتیجه این اقدامات، کاهش هزینه‌های مدیریتی، تسریع در تصمیم‌گیری، حذف موازی‌کاری‌ها و افزایش بهره‌وری ستاد و صف بوده است؛ امری که در کاهش اصطکاک میان شرکت مادر و زیرمجموعه‌ها بسیار موثر واقع شد.
تعامل دوباره با دنیا؛ احیای روابط با چانگان و دیگر شرکا
با وجود محدودیت‌های ارزی و تحریم‌های بین‌المللی، مدیریت جدید سایپا توانست روند مذاکرات با چانگان چین و دیگر شرکای بین‌المللی را از سر بگیرد. نتیجه ملموس این رایزنی‌ها، تامین مالی برای واردات حدود ۹ هزار دستگاه خودرو و احیای قراردادهای سابق بود.ثبات در زنجیره‌تامین، بازگشت تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و برنامه‌ریزی برای انتقال فناوری، بخشی از خروجی‌های این همکاری‌های مجدد هستند. این تعاملات نشان می‌دهد سایپا در دوره جدید، از موضع انفعالی خارج شده و رویکردی فعال و متوازن در دیپلماسی صنعتی در پیش گرفته است.
ارتقای برند و تمرکز بر کیفیت؛ پایان تیراژ بی‌کیفیت
یکی از شعارهای پرتکرار مدیرعامل جدید نارنجی‌پوشان در بازدیدهای میدانی از خطوط تولید این بود:
«افزایش تیراژ بدون ارتقای کیفیت، اشتباهی استراتژیک است.» در همین راستا، بازنگری در فرآیند کنترل کیفیت، طراحی سازوکار جدید خدمات پس از فروش و ایجاد کانال‌های جدید ارتباط با مشتریان در دستور کار قرار گرفت. این اقدامات در کنار اصلاح هویت بصری برند و بازگشت آرام رضایت عمومی، پایه‌گذار بازسازی اعتبار برند سایپا در بازارهای داخلی و صادراتی بوده‌اند.
تعامل اثربخش با نهادهای ناظر و صنعت
یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی دوره مدیریت فعلی سایپا، تعامل منطقی و کم‌تنش با نهادهای ناظر و سیاست‌گزار بوده است. چه در جلسات با وزارت صمت و ایدرو و چه در مذاکره با انجمن قطعه‌سازان، مدیران سایپا با رویکردی مسالمت‌آمیز و شفاف، درصدد تقویت روابط و حل مسائل از مسیر تفاهم بوده‌اند.
چشم‌انداز گزارش مجمع عمومی؛ بررسی دستاوردها و برنامه‌ها
علی شیخ‌زاده در یک‌سال گذشته نه صرفا مدیرعامل سایپا، بلکه معمار یک پروژه نوسازی در مقیاسی ملی بوده است. اقدامات او در ابعاد مالی، تولیدی، ساختاری و انسانی، نشان‌دهنده مدیریتی مبتنی بر راهبرد، شناخت عمیق از صنعت و توانایی اجرای دقیق است. کاهش ۹ هزار میلیاردی معوقات، افزایش فروش، تثبیت تولید، تعامل موثر با جهان و احیای نظم سازمانی، گواهی است بر این‌که این مدیر با اراده، سایپا را نه‌فقط در اسناد، بلکه در عمل، به مسیر درست بازگردانده است.
