در دنیای امروز که اقتصاد جهانی به‌شدت به زنجیره‌های تامین و حمل‌ونقل وابسته است، صنعت تولید خودروهای سنگین نقش کلیدی در پشتیبانی از بخش‌های مختلف اقتصادی ایفا می‌کند. خودروهای سنگین، شامل کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و وسایل نقلیه تجاری سنگین، نه‌تنها برای حمل کالاها و مسافران ضروری هستند، بلکه نشان‌دهنده سلامت اقتصادی کشورها و مناطق مختلف جهان به شمار می‌روند. با توجه به بحران‌های اقتصادی اخیر، نوسانات زنجیره تامین و فشارهای زیست‌محیطی، بررسی وضعیت تولید این خودروها در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵ (از ژانویه تا ژوئن) اهمیت ویژه‌ای دارد. بر اساس آمار مستند از سازمان‌هایی مانند انجمن سازندگان خودرو اروپا (ACEA)، سازمان بین‌المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری (OICA) و گزارش‌های تحلیلی مانند S&P Global و MarkLines، تولید جهانی خودروهای سنگین در این دوره با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است. در این گزارش، به بررسی آمار جهانی، منطقه‌ای، عوامل تاثیرگذار و چشم‌انداز آینده می‌پردازیم.

آمار جهانی: رشد آهسته یا سقوط ناگهانی؟

ابتدا نگاهی به آمار جهانی بیندازیم. بر اساس گزارش‌های S&P Global، تولید وسایل‌نقلیه تجاری متوسط و سنگین (MHCV) در سال ۲۰۲۴ حدود ۳.۳ میلیون واحد بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۳.۵ میلیون واحد برسد، که نشان‌دهنده رشد سالانه حدود ۶ درصدی است. با این حال، تمرکز بر شش ماه نخست ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که این رشد یکنواخت نبوده و در برخی مناطق با کاهش همراه بوده است. گزارش‌های کلی از کاهش ۱.۹ درصدی تولید جهانی وسایل‌نقلیه تجاری سنگین نسبت به سال ۲۰۲۴ حکایت دارد، که عمدتا به دلیل نرم‌شدن تقاضا در بازارهای توسعه‌یافته ناشی از نرخ‌های بهره بالا و رکود اقتصادی است. برای مثال، گزارش ACT Research پیش‌بینی می‌کند که فروش جهانی کامیون‌های سنگین (بیش از ۶ تن) در سال ۲۰۲۵ حدود ۱.۴ درصد کاهش یابد، اما داده‌های نیمه اول سال نشان‌دهنده نوسانات منطقه‌ای است.

در سطح جهانی، تولید کامیون‌ها و اتوبوس‌ها در نیمه اول ۲۰۲۵ حدود ۱۰.۵ میلیون واحد وسایل نقلیه تجاری (شامل سبک و سنگین) تخمین زده می‌شود، اما تمرکز بر سنگین‌ها (کلاس ۵ تا ۸) نشان‌دهنده تولید حدود ۱.۸ میلیون واحد است. این آمار بر اساس تجمیع داده‌های منطقه‌ای به‌دست آمده، جایی که آسیا نقش پیشرو را ایفا می‌کند. سازمان OICA، که آمار تولید جهانی را منتشر می‌کند، داده‌های دقیق نیمه اول ۲۰۲۵ را هنوز به‌طور کامل منتشر نکرده، اما بر اساس روندهای قبلی و گزارش‌های موقت، تولید جهانی وسایل نقلیه تجاری در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۳.۷ میلیون واحد بوده که در سال ۲۰۲۴ با رشد آهسته ادامه یافته و در ۲۰۲۵ با چالش‌های جدید روبه‌رو شده است. مقایسه با نیمه اول ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که تولید جهانی حدود ۲ تا ۳ درصد کاهش یافته، عمدتا به‌دلیل کاهش تقاضا در اروپا و آمریکای شمالی.

اروپا در بحران: سقوط دو رقمی در ثبت خودروهای سنگین

حال به بررسی منطقه‌ای می‌پردازیم. اروپا یکی از مناطق کلیدی است که در نیمه اول ۲۰۲۵ با کاهش قابل‌توجهی در ثبت وسایل‌نقلیه تجاری جدید روبه‌رو بوده است. بر اساس گزارش ACEA، ثبت جدید وسایل نقلیه تجاری در اتحادیه اروپا (EU) در شش ماه نخست ۲۰۲۵ به یک میلیون و ۷۰هزارو۶۱۴ واحد رسیده که کاهش ۱۳.۲ درصدی برای ون‌ها، ۱۵.۴ درصدی برای کامیون‌ها و ۴.۴ درصدی برای اتوبوس‌ها را نشان می‌دهد.

در بخش کامیون‌ها، ثبت جدید به ۱۵۵هزارو۳۶۶ واحد رسیده که ۱۴.۵ درصد کاهش در کامیون‌های سنگین و ۲۰ درصد کاهش در کامیون‌های متوسط را شامل می‌شود.

بازارهای عمده اروپا همگی با کاهش دو رقمی مواجه بوده‌اند: «آلمان با ۲۷.۵ درصد کاهش، فرانسه با ۱۸.۸ درصد، اسپانیا با ۱۳.۶ درصد و ایتالیا با ۱۳.۳ درصد.»

در بخش اتوبوس‌ها، ثبت جدید به ۱۸هزارو۱۲۳ واحد رسیده که کاهش ۴.۴ درصدی را نشان می‌دهد، با کاهش‌های قابل توجه در ایتالیا (۲۴.۵ درصد)، اسپانیا (۱۰.۷ درصد) و فرانسه (۸ درصد)، در حالی که سوئد و بلژیک رشدهای چشمگیری (۲۲۲.۴ درصد و ۷۶.۷ درصد) داشته‌اند. این کاهش‌ها عمدتا به دلیل رکود اقتصادی، افزایش هزینه‌های انرژی و تاخیر در زنجیره تامین قطعات ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی است. با این حال، سهم وسایل الکتریکی در حال افزایش است: وسایل الکتریکی قابل شارژ در کامیون‌ها به ۳.۶ درصد بازار رسیده (از ۲.۱ درصد در ۲۰۲۴) و در اتوبوس‌ها به ۲۱.۶ درصد (از ۱۶.۴ درصد).

آسیا، موتور محرک: چین و هند در مسیر رشد پرسرعت

در مقابل، آسیا و به‌ویژه چین، نقطه روشن تولید خودروهای سنگین در نیمه اول ۲۰۲۵ بوده است. بر اساس داده‌های MarkLines، تولید وسایل‌نقلیه تجاری در چین از ژانویه تا ژوئن ۲۰۲۵ به ۲میلیون و۹۹هزار واحد رسیده که رشد ۴.۷ درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.

فروش نیز به ۲میلیون و۱۲۲هزار واحد رسیده با رشد ۲.۶ درصدی. شکست ماهانه نشان‌دهنده روند صعودی است: «در مارس، تولید ۴۳۱ هزار واحد (کاهش ۱.۴ درصدی)، آوریل ۳۶۲ هزار (رشد ۱.۳ درصدی)، مه ۳۳۶ هزار (رشد ۴.۴ درصدی) و ژوئن ۳۵۴ هزار (رشد ۷.۱ درصدی).»

فروش نیز در ژوئن با ۳۶۹ هزار واحد و رشد ۹.۵ درصدی اوج گرفته است. این رشد عمدتا به‌دلیل تقاضای داخلی قوی برای حمل‌ونقل کالا، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و صادرات رو به رشد است. چین بیش از ۳۰ درصد سهم جهانی تولید وسایل سنگین را دارد و شرکت‌هایی مانند دایملر تراک و فاو در این رشد نقش کلیدی داشته‌اند. هند نیز با تولید حدود ۷۴۷ هزار واحد در سال‌های اخیر، رشد ۷.۳ درصدی را تجربه کرده، اما داده‌های دقیق نیمه اول ۲۰۲۵ نشان‌دهنده ادامه این روند است.

آمریکای شمالی: نوسانات پیچیده در سایه مقررات جدید

در آمریکای شمالی، وضعیت پیچیده‌تر است. گزارش‌های S&P Global نشان می‌دهد که تولید وسایل سبک و سنگین در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ به حدود ۳میلیون و۹۶۷ هزار واحد رسیده که ۶.۱ درصد کاهش نسبت به دوره مشابه ۲۰۲۴ دارد. برای وسایل سنگین، فروش کلاس ۸ (کامیون‌های سنگین) در ایالات‌متحده بر اساس داده‌های FRED، از مارس تا ژوئن حدود ۰.۴۵ میلیون واحد در ماه بوده، اما تولید کلی با چالش‌های زنجیره تامین روبه‌رو است.

پیش‌بینی ACT Research نشان‌دهنده کاهش ۱۰ درصدی فروش سنگین در ۲۰۲۴ بوده که در ۲۰۲۵ ادامه یافته، اما نیمه اول با تقاضای پیش‌خرید (pre-buy) قبل از مقررات جدید زیست‌محیطی EPA در ۲۰۲۷ همراه بوده است. مکزیک و کانادا نیز در این زنجیره نقش دارند، با تولید حدود یک میلیون و۵۹۷ هزار واحد در مکزیک.

آمریکای جنوبی و دیگر مناطق: از کاهش برزیل تا رشد ترکیه

در آمریکای جنوبی، برزیل با کاهش ۲۲.۸ درصدی تولید روبه‌رو بوده، در حالی‌که خاورمیانه و آفریقا رشدهای متوسطی داشته‌اند. ترکیه با رشد ۱۶.۱ درصدی برجسته است.

عوامل پنهان: چرا تولید خودروهای سنگین در تلاطم است؟

عوامل تاثیرگذار بر این وضعیت متعدد هستند. اول، اقتصاد جهانی: نرخ بهره بالا در ایالات‌متحده و اروپا تقاضا را کاهش داده، در حالی که رشد اقتصادی چین (حدود ۵ درصد) تولید را تقویت کرده است. دوم، زنجیره تامین: کمبود قطعات الکترونیکی و فلزات ناشی از جنگ اوکراین و تنش‌های آمریکا- چین ادامه دارد. سوم، انتقال به وسایل الکتریکی: سهم الکتریکی در اروپا افزایش یافته، با رشد ۱۸۷.۶ درصدی در هلند برای کامیون‌های الکتریکی. گزارش IEA نشان می‌دهد فروش اتوبوس‌های الکتریکی جهانی در ۲۰۲۴ به ۷۰ هزار واحد رسیده و در ۲۰۲۵ ادامه دارد. چهارم، مقررات: استانداردهای EPA فاز ۳ و CO۲ اتحادیه اروپا پیش‌خرید را افزایش داده، اما تولید را تحت فشار قرار داده است.

غول‌های صنعت: عملکرد شرکت‌های برتر در نیمه اول سال

شرکت‌های برتر مانند دایملر (فروش ۱۰۶هزارو۷۱۵ واحد در سه‌ماهه دوم با کاهش ۴.۹ درصدی)، ولوو (کاهش سفارشات در اروپا) و تاتا موتورز در هند با چالش‌هایی روبه‌رو هستند، اما استلانتیس با یک میلیون و۲۰۰ واحد جهانی در سه‌ماهه اول، عملکرد بهتری داشته‌ است.

آینده‌ای سبز و پرچالش: چشم‌انداز تولید خودروهای سنگین

در نتیجه، نیمه اول ۲۰۲۵ برای تولید خودروهای سنگین دوره‌ای از نوسان بوده: کاهش در غرب، رشد در شرق. چشم‌انداز آینده با تمرکز بر الکتریکی‌سازی و پایداری روشن است، اما نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها دارد. این روندها نشان‌دهنده نیاز به سیاست‌های حمایتی برای حفظ رشد اقتصادی است.