در شرایطی که زیان انباشته خودروسازان روزبه‌روز بیشتر می‌شود و سیاست‌های حمایتی دولت نیز پاسخگوی نیاز این صنعت نیست، موضوع خصوصی‌سازی به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای نجات خودروسازی ایران بیش از پیش اهمیت یافته است.
آرمان خالقی، دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» گفت: «افزایش نرخ ارز در سال‌های اخیر هزینه‌های واردات مواد اولیه و قطعات را چند برابر کرده و تولیدکنندگان را ناچار به افزایش قیمت‌ها کرده است.»
وی افزود: «این مساله نه‌تنها توان خرید مردم را کاهش داده، بلکه رکود در بازار خودرو را نیز تشدید کرده است. هم‌زمان، بحران انرژی با کاهش ساعات کاری کارخانه‌ها و افت بهره‌وری، مزید بر علت شده و زنجیره تامین خودرو را در وضعیت دشوارتری قرار داده است.»
آیا دولت باید برای جبران زیان انباشته خودروسازان مجددا قیمت‌ها را افزایش دهد؟
در شرایط کنونی که نرخ ارز به شدت رشد کرده و هزینه‌های تولید را بالا برده است، افزایش قیمت خودرو تا حدی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد. خودروسازان برای تداوم فعالیت و جلوگیری از افزایش زیان، ناچار هستند بخشی از فشار ارزی را به مصرف‌کننده منتقل کنند. با این حال، اگر این افزایش قیمت بدون در نظر گرفتن قدرت خرید مردم صورت گیرد، نه‌تنها به کاهش تقاضا و رکود بیشتر بازار منجر می‌شود، بلکه می‌تواند اعتماد مشتریان را نیز خدشه‌دار کند.
از این رو، سیاست افزایش قیمت باید به‌صورت تدریجی و حساب‌شده اجرا شود. هم‌زمان دولت باید با اصلاح سیاست‌های ارزی، تقویت قطعه‌سازان داخلی و کاهش وابستگی به واردات، شرایطی را فراهم کند که فشار ناشی از نوسانات ارزی بر دوش مصرف‌کننده قرار نگیرد. به‌بیان دیگر، افزایش قیمت به‌تنهایی مسکن موقتی است و بدون اصلاحات ساختاری، بحران همچنان پابرجا خواهد ماند.
خصوصی‌سازی صنعت خودرو؛ راهکار یا شعار؟
خصوصی‌سازی بدون تردید یکی از کلیدی‌ترین مسیرها برای بهبود وضعیت صنعت‌خودرو است. واگذاری این صنعت به بخش خصوصی می‌تواند به تغییرات اساسی در نظام مدیریتی و بهره‌وری شرکت‌ها منجر شود.
تجربه نشان داده است که بخش‌خصوصی در تصمیم‌گیری سریع‌تر و با انعطاف‌پذیری بیشتر عمل می‌کند و می‌تواند منابع مالی جدیدی برای ارتقای کیفیت و افزایش تولید فراهم آورد. علاوه‌بر این، رقابت واقعی میان خودروسازان، به افزایش کیفیت و کنترل بهتر قیمت‌ها کمک خواهد کرد. اما واقعیت این است که خصوصی‌سازی در صنعت خودرو ایران با موانع جدی روبه‌رو است. دولت همچنان تمایل چندانی به واگذاری کامل ندارد؛ چراکه این صنعت را استراتژیک می‌داند. از سوی دیگر، بخش خصوصی نیز به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی و ریسک‌های بالا، رغبت کمی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه دارد.
بنابراین موفقیت خصوصی‌سازی نیازمند عزم جدی دولت برای ایجاد بسترهای شفاف، ارائه مشوق‌های مالی و برداشتن موانع قانونی است. تنها در این صورت می‌توان امیدوار بود که این راهکار به نتیجه مطلوب برسد.
با توجه به بحران انرژی راهی برای برون‌رفت صنعت‌خودرو از چالش‌های موجود وجود دارد؟
کمبود انرژی به یکی از بزرگ‌ترین موانع تولید در کشور بدل شده است. در تابستان‌ها به دلیل افزایش مصرف برق و در زمستان‌ها به‌دلیل محدودیت گاز، صنایع مجبور به کاهش ساعات کاری و توقف موقت خطوط تولید می‌شوند. صنعت‌خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست و در سال‌های اخیر بارها با افت تیراژ به دلیل محدودیت‌های انرژی مواجه شده است. برای مقابله با این بحران، لازم است سیاست‌گزاران صنعتی و انرژی کشور نگاه تازه‌ای به موضوع داشته باشند.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید و باد، بهینه‌سازی مصرف در خطوط تولید و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی می‌تواند به تاب‌آوری صنعت کمک کند.
همچنین حمایت‌های مالیاتی و تسهیلاتی دولت برای جبران هزینه‌های ناشی از بحران انرژی، نقشی تعیین‌کننده در حفظ تولید خواهد داشت. در غیر این صورت، تکرار چرخه خاموشی‌ها و محدودیت‌ها، آینده تولید خودرو در کشور را با ابهامات بیشتری روبه‌رو خواهد کرد.
به نظر شما با تداوم روند کنونی در صنعت خودرو، سرنوشت این صنعت چه خواهد بود؟
ادامه روند فعلی، صنعت‌خودرو را به سمت بحران‌های عمیق‌تر سوق می‌دهد. زیان انباشته، ضعف مدیریتی، رکود بازار، بحران انرژی و فشارهای ارزی همگی دست به دست هم داده‌اند تا ظرفیت تولید کشور کاهش یابد و تنوع محصولات محدودتر شود.
در چنین شرایطی، افزایش قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و مصرف‌کنندگان نیز بیش از پیش متضرر خواهند شد. برای جلوگیری از این آینده نامطلوب، اصلاحات جدی در ساختار مدیریتی و اقتصادی صنعت‌خودرو ضروری است. خصوصی‌سازی واقعی، ارتقای بهره‌وری، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و ایجاد فضای رقابتی می‌تواند مسیر تازه‌ای برای این صنعت رقم بزند.
