شرکت بورس انرژی ایران اعلام کرد عرضه بنزین سوپر وارداتی از دوم آذر ۱۴۰۴ آغاز می‌شود. براساس اطلاعیه منتشرشده، قیمت پایه این فرآورده ۶۵ هزار و ۸۰۰ تومان به‌ازای هر لیتر تعیین شده است.
طبق اعلام رسمی بورس انرژی، این عرضه توسط «شرکت دارنده مجوز واردات شماره ۲» انجام می‌شود و شامل ۳۰۰ هزار لیتر بنزین ویژه وارداتی است.
عرضه در رینگ داخلی–فرعی بورس انرژی و در ساعت ۱۲:۰۰ روز یکشنبه دوم آذر انجام خواهد شد. کالای عرضه‌شده با نماد معاملاتی DGEDMCABEX۰۰۴۰۹۰۸ و با کارگزاری «اعتبار تابان» در قالب معاملات نقدی وارد بازار می‌شود.
منشأ تولید فرآورده نیز وارداتی اعلام شده است. طبق امیدنامه عرضه، حداقل حجم مجاز خرید برای هر سفارش ۱۰ هزار لیتر و حداکثر خرید نیز برابر با کل حجم عرضه یعنی ۳۰۰ هزار لیتر تعیین شده است.
همچنین حداقل حجم مورد نیاز برای کشف نرخ در بازار ۲ هزار لیتر خواهد بود. قیمت پایه بنزین سوپر وارداتی ۶۵۸ هزار ریال در نظر گرفته شده و حداقل تغییر قیمت سفارش‌ها نیز یک ریال تعیین شده است.
معاملات بر اساس هر لیتر تخصیص داده می‌شود. بورس انرژی برای دامنه‌های مجاز نوسان این عرضه به‌شرح زیر اعلام کرده است که دامنه نوسان حداقل و حداکثر قیمت پایه ۵ درصد، دامنه حداقل قیمت مجاز ۹۰۰ ریال و دامنه حداکثر قیمت مجاز ۳۰ ریال خواهد بود.
برخلاف بنزین‌های موجود در جایگاه‌ها که دولت بابت آن‌ها یارانه سنگینی می‌پردازد، بنزین سوپر وارداتی قرار است با نرخ «فوب خلیج‌فارس» (قیمت تحویل در بندر) به‌علاوه هزینه‌های لجستیک عرضه شود.
اگر قیمت جهانی بنزین با کیفیت بالا را مبنا قرار دهیم، هزینه خرید هر لیتر برای شرکت واردکننده بین ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان تمام می‌شود؛ اما این پایان ماجرا نیست.
زنجیره‌ای از هزینه‌ها به این مبلغ افزوده می‌شود. مواردی مثل هزینه‌های شیپینگ و بیمه (شامل انتقال سوخت از مبادی بین‌المللی با کشتی‌های نفت‌کش به بنادر ایران)، حقوق گمرکی و عوارض، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌های انبارداری و توزیع در کنار سود شرکت واردکننده بخش خصوصی و کارمزد جایگاه‌دار نیز بر قیمت بنزین سوپر وارداتی تاثیر می‌گذارد.
بنابراین عدد ۷۵ هزار تومان، قیمت واقعی و بدون یارانه بنزینی به‌حساب می‌آید که از استانداردهای جهانی برخوردار است. مهم‌ترین توجیه برای پرداخت این مبلغ، «کیفیت» و «عدد اکتان» خواهد بود.
عدد اکتان مقیاسی برای سنجش مقاومت سوخت در برابر احتراق زودرس یا همان «ناک زدن» است. بنزین معمولی عرضه‌شده در ایران دارای عدد اکتان حدود ۸۷ است و اکتان بنزین سوپر داخلی به‌حدود ۹۵ می‌رسد؛ اما بنزین سوپر وارداتی مطابق با استانداردهای روز اروپا (یورو ۵ و ۶) عرضه می‌شود و قرار است عدد اکتان آن ۹۸ یا بالاتر باشد.
در موتورهای مدرن، مخلوط سوخت و هوا به‌شدت فشرده می‌شود تا قدرت بیشتری تولید کند. اگر بنزین مقاومت کافی نداشته باشد، قبل از این‌که شمع جرقه بزند، بر اثر فشار و حرارت منفجر خواهد شد.
این پدیده که ناک نامیده می‌شود، مانند ضربات چکش بر پیستون عمل کرده و در درازمدت باعث شکستن پیستون، آسیب به شاتون و نابودی موتور می‌شود. بنزین وارداتی با اکتان بالا، تضمین‌کننده احتراق در زمان دقیق و محافظت از پیشرانه‌های گران‌قیمت است. همچنین وجود یک سری افزودنی در بنزین سوپر وارداتی، به‌تمیزی سوپاپ‌ها و انژکتورها کمک می‌کند.
با توجه به قیمت این سوخت، دایره مصرف‌کنندگانش محدود به قشر خاصی خواهد بود. اولین مصرف‌کنندگان بنزین سوپر وارداتی خودروهای لوکس وارداتی هستند. از جمله خودروهایی مثل مرسدس‌بنز، ب‌ام‌و، پورشه، لکسوس و تویوتاهای جدید که مجهز به‌موتورهای توربوشارژ با تکنولوژی تزریق مستقیم سوخت هستند و تولیدکننده در دفترچه راهنمای این خودروها صراحتا استفاده از بنزین با اکتان بالای ۹۵ یا ۹۸ را الزامی اعلام کرده است.
استفاده از بنزین معمولی ایران در این خودروها، به افت شدید توان، روشن شدن چراغ چک و خرابی‌های چند صد میلیون‌تومانی منجر می‌شود. برای مالک یک پورشه ماکان یا ب‌ام‌و سری ۷، هزینه پر کردن یک باک بنزین سوپر وارداتی به‌حدود ۴ تا ۵ میلیون‌تومان می‌رسد که در برابر هزینه تعمیر موتور، کاملا توجیه‌پذیر خواهد بود.
بسیاری از خودروهای جدید چینی مانند فیدلیتی پرستیژ، فونیکس FX، لاماری ایما و KMC J۷ که در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌اند نیز از موتورهای توربوشارژ GDI حساس استفاده می‌کنند. این خودروها با بنزین سوپر داخلی هم کار می‌کنند؛ اما استفاده از بنزین وارداتی با اکتان ۹۸ عمر مفید موتور آن‌ها را به‌طرز چشمگیری افزایش می‌دهد و از افت توان در سربالایی‌ها جلوگیری می‌کند.
دسته سوم شامل خودروهای کلاسیک کلکسیونی و خودروهای گذرموقت است که حفظ سلامت قطعات اصلی موتور برای مالکانشان اهمیت حیاتی دارد. یکی از سوالات پرتکرار مردم این است که آیا خودروهای توربوشارژ داخلی مثل دنا پلاس توربو یا شاهین هم باید از این بنزین استفاده کنند؟ پاسخ فنی و اقتصادی به این سوال «خیر» است.
پیشرانه‌های EF۷ توربو و M۱۵ توربو (شاهین) توسط مهندسان داخلی بر اساس شرایط سوخت و آب‌وهوای ایران کالیبره شده‌اند. این موتورها با بنزین سوپر داخلی (اکتان ۹۵) و حتی بنزین معمولی با کیفیت مناسب، عملکرد قابل قبولی دارند.
ریختن بنزین ۷۵ هزار تومانی در باک دنا پلاس ضرری ندارد و حتی شاید باعث شود موتور اندکی نرم کار کند؛ اما این بهبود عملکرد به هیچ عنوان با هزینه ۵۰ برابری آن همخوانی ندارد و توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
مالکان خودروهای تنفس‌طبیعی مانند پراید، کوییک، پژو پارس و ۲۰۶ نیز به هیچ وجه نباید سراغ این بنزین بروند؛ زیرا تفاوت محسوسی در عملکرد خودروهایشان ایجاد نمی‌کند. واردات بنزین سوپر به‌وسیله بخش‌خصوصی و توسط شرکت‌های حقوقی مورد تایید وزارت نفت انجام می‌شود و زحمت عرضه آن روی دوش «بورس انرژی» است.
تا این‌جا، با فرآیندی شفاف روبه‌رو هستیم؛ اما باید برای احتمالات بدبینانه در «توزیع نهایی» یا همان جایگاه سوخت آماده باشیم تا خریدار اطمینان داشته باشد مایعی که در باک خودرویش می‌ریزد، واقعا بنزین اکتان ۹۸ است. اولین راهکار معرفی جایگاه‌های اختصاصی یا نازل‌های متمایز است. یعنی این بنزین فقط در جایگاه‌های منتخب و با نازل‌های رنگی متمایز عرضه شود.
همچنین با پلمب تانکرهای حمل سوخت و نظارت دیجیتال از لحظه بارگیری در گمرک تا تخلیه در مخزن جایگاه، می‌توان صحت و سلامت سوخت را کنترل کرد. مشتریان هم باید هوشیار باشند؛ چراکه بنزین سوپر وارداتی دارای رنگ متفاوت است و بوی آن نسبت به بنزین داخلی فرق می‌کند. با این حال فقط با نظارت سخت‌گیرانه و آزمایش‌های دوره‌ای کیفیت در نازل‌ها، می‌توان اطمینان حاصل کرد.
عرضه بنزین با قیمت نزدیک به فوب خلیج‌فارس (قیمت واقعی جهانی) در کشوری که دهه‌هاست به‌بنزین ارزان‌قیمت یارانه‌ای عادت کرده است، قطعا یک اتفاق ساده نیست.
سهم این سوخت از مصرف کل کشور احتمالا زیر ۵ درصد خواهد بود؛ اما بعضی‌ها نرخ ۷۵ هزار تومان را مقدمه‌چینی برای آزادسازی قیمت بنزین می‌دانند. این گروه اعتقاد دارند از نظر روانشناسی اقتصاد، وقتی عدد ۷۵ هزار تومان برای بنزین در رسانه‌ها و جایگاه‌ها دیده شود، حساسیت ذهنی جامعه پایین می‌آید و برای اصلاحات احتمالی آینده آماده می‌شود.
از نظر اقتصادی حق با آن‌هاست؛ چراکه اگر این طرح موفق شود، دولت می‌تواند به تدریج پایش را از بازار سوخت بیرون کشیده و صرفا نقش ناظر را بازی کند؛ این یعنی حرکت به سمت آزادسازی قیمت‌ها در درازمدت.
