به گزارش «اخبار خودرو» ، خودروسازی ایران تا دو هفته دیگر با اجرای تحریم‌های ایالات‌متحده مواجه خواهد شد. این در حالی است که جدای از ایران‌خودرو و سایپا به‌عنوان دو خودرو ساز بزرگ صنعت خودرو کشور، شرکت‌های متعلق به بخش خصوصی نیز زیر سایه سنگین تحریم‌ها قرار خواهند گرفت. آمریکا از نیمه‌مردادماه امسال قرار است تحریم‌ها علیه خودروسازی ایران را دوباره فعال کند. با آغاز رسمی تحریم‌ها، آن دسته از خودروسازان خارجی که توان و جسارت لازم را در برابر جرایم مادی و معنوی آمریکایی‌ها ندارند، از خودروسازی ایران خارج خواهند شد و این قاعده، استثنایی ندارد. این اتفاق خودروسازان بزرگ جاده‌مخصوص را درگیر خواهد کرد و هم خصوصی‌ها را به دردسر می‌اندازد. با این حال اما باتوجه به نوع ارتباطات خارجی، به نظر می‌رسد کار بخش‌خصوصی در حفظ شرکای خارجی راحت‌تر از ایران‌خودرو و سایپا باشد. این موضوع از آن جهت موردتوجه است که شراکت اصلی خودروسازان بخش خصوصی، بیشتر با چینی‌ها بوده و چینی‌ها نیز معمولا این‌طور نشان داده‌اند خود را درگیر تحریم‌ها نمی‌کنند و در صنعت خودرو ایران باقی می‌مانند. در همین زمینه با علی شکوهی، کارشناس صنعت خودرو به گفتوگو پرداختیم.
دو هفته به اعمال تحریم‌های امریکا زمان مانده است و به‌نظر می‌رسد چینی‌ها تنها خودروسازان خارجی هستند که قصد همراهی با آمریکایی‌ها در این تحریم را ندارند. هرچند برخی شرکت‌های اروپایی مانند رنو هم اعلام کرده‌اند به حضور محدود در صنعت خودرو ایران ادامه خواهند داد. ماندن یا رفتن شرکت‌های خودروسازی خارجی در بازار ایران را چگونه بررسی می‌کنید؟
ماندن چینی‌ها آسیبپذیری صنعت خودرو ایران از تحریم‌های آمریکا را به‌ویژه در بخش خصوصی کمتر می‌کند اما این بدان معنا نیست که بخش خصوصی صنعت خودرو کشور هیچ آسیبی از تحریم‌های آمریکا نخواهد دید. صنعت خودرو از قطع ارتباط شرکت‌های غیرچینی با این بخش متضرر خواهد شد و ماندگاری چینی‌ها نیز خالی از دردسر و هزینه نخواهد بود. درحال‌حاضر بیشتر شرکای بخش خصوصی خودروسازی ایران را چینی‌ها تشکیل می‌دهند و تنها برندهای غیرچینی حاضر در این بخش از صنعت خودرو کشور، هیوندای‌موتورز کره‌جنوبی و مزدای ژاپن هستند. هیوندای البته ظاهرا قصد ماندن در ایران را ندارد و بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام، به طرف ایرانی خود (کرمان‌موتور) اعلام کرده با بازگشت تحریم‌ها از نیمه‌مردادماه همکاری با این شرکت را قطع خواهد کرد. از آن سو مزدا نیز به احتمال فراوان فعالیت در ایران را تعلیق می‌کند؛ زیرا ژاپنی‌ها نشان داده‌اند دنباله‌رو سیاست‌های آمریکا در قبال ایران هستند. بنابراین، درحال‌حاضر نخستین خروجی‌های بخش خصوصی خودروسازی ایران، هیوندای و مزدا هستند و اگرچه با رفتن آنها، خلأهایی در میزان تولید رخ خواهد داد، با این حال خصوصی‌ها امیدوارند بتوانند با حفظ شرکای چینی خود، ادامه حیات بدهند.
درصورت اعمال تحریم‌های آمریکا و متحدانش در نیمه‌مردادماه چه شرکت‌هایی بیشترین فشار را تجربه خواهند کرد؟ تاثیرات فشار تحریم‌های بین‌المللی بر خودروسازی ایران را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، هم‌اکنون هشت شرکت فعال در بخش خصوصی خودروسازی ایران وجود دارد که سهم آنها در کل تولید سالانه خودرو در کشور چیزی حدود ۱۱درصد است. با در نظر گرفتن خروج هیوندای و مزدا از ایران، در ابتدا با کاهش تیراژ در بخش خصوصی مواجه خواهیم شد. با این حال، احتمال دارد در ادامه و به‌واسطه توسعه فعالیت چینی‌ها، این کاهش تیراژ جبران شود. چری، لیفان، گریتوال، جک، فاو، بیوایدی، جیلی و امجی ازجمله شرکت‌های خودروساز چین به‌شمار می‌روند که در بخش خصوصی صنعت خودرو ایران فعالیت می‌کنند و در این بین، چری و جک صاحب بیشترین تیراژ هستند.
پیش‌بینی شما از آینده خودروسازی ایران در وضعیتی که منتظر آن هستیم، چیست؟ موضع‌گیری چینی‌ها در قبال تحریم و بازار ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این شرایط، برای اینکه بتوان پیش‌بینی واقعبینانهای از آینده خودروسازی خصوصی ایران و ارتباطات آنها با شرکت‌های چینی انجام داد، باید به دو مساله مهم توجه کرد؛ نخست رفتار خودروسازان چینی در دوران تحریم‌های قبلی و دیگری سیاست آتی دولت چین در قبال برجام و تحریم‌های آمریکا علیه ایران. در این بین، مرور رفتار گذشته خودروسازان چینی در ایران، امید را در اردوی خودروسازان خصوصی بالا می‌برد، چه آنکه تقریبا هیچکدام از آنها ایران را در آن مقطع ترک نکرده و حتی فعالیت‌هایشان را نیز گسترش دادند.
مهمترین دلایلی که چینی‌ها را برای حفظ بازار ایران در تحریم‌های گذشته مجاب کرد، چیستند؟ آیا می‌توان امیدوار بود خودروسازان چین مثل دور قبل تحریم‌های آمریکا با صنعت خودروسازی ایران همکاری کنند؟
یکی از دلایل مهمی که ماندگاری چینی‌ها را در دوران تحریم‌های قبلی رقم زد، غیبت آنها در بازار خودرو آمریکا بود. درواقع چون شرکت‌های خودروساز چینی منافعی در دومین بازار بزرگ خودرو جهان نداشتند، طبعا از تحریم‌ها نیز جان سالم به در بردند و توانستند با تمام قوا در ایران باقی بمانند و گستره فعالیت خود را نیز بیشتر کنند. این برگ برنده همچنان پابرجاست، زیرا بیشتر خودروسازان چینی حاضر در ایران، ارتباطی با صنعت و بازار خودرو آمریکا ندارند و تنها شرکت فاو با جنرالموتورز همکاری می‌کند و بیوایدی نیز که در خاک آمریکا اتوبوس برقی تولید می‌کند، سودای حضور در بازار خودروهای سواری آمریکا را در سر می‌پروراند. بنابراین حتی اگر این دو شرکت در بدبینانه‌ترین حالت قصد خروج از ایران را به‌دلیل تحریم‌های آمریکا داشته باشند، بخش خصوصی صنعت خودرو کشور همچنان می‌تواند به‌واسطه سایر همکاران چینی‌اش، به حیات خود ادامه دهد. این پیش‌بینی البته با این پیش‌فرض انجام می‌شود که خودروسازان چینی رفتاری مشابه با دوران تحریم‌های قبلی را در پیش بگیرند و دولت چین نیز مرعوب آمریکایی‌ها نشده و از برجام بیرون نرود.
به‌نظر شما آیا ممکن است شرایط بهگونهای پیش برود که چینی‌ها نیز تصمیم به ترک صنعت خودرو ایران بگیرند؟
طبعا اگر دولت چین بخواهد سیاست خود را در قبال ایران تغییر دهد و سوار بر موج آمریکایی‌ها شود، آنگاه شرایط برای ماندن خودروسازان این کشور در بخش خصوصی صنعت خودرو، تغییر کرده و ممکن است آنها نیز چمدان‌هایشان را ببندند و بروند. این درحالی است که به چند دلیل، امکان وقوع این ماجرا چندان زیاد نیست و بعید به‌نظر می‌رسد خودروسازان چینی، بازار ایران را در دوران تحریم‌های پیش‌رو ترک کرده و از دست بدهند. این دلایل البته جدای از علت‌العلل نرفتن چینی‌ها از ایران یعنی عدم‌وابستگی به صنعت و بازار خودرو آمریکاست، چه آنکه همین موضوع به تنهایی می‌تواند برای ماندگاری چینی‌ها کفایت کند. دلیل نخست اما سیاست دولت چین در حمایت از فعالیت‌های خارجی خودروسازان این کشور است، موضوعی که می‌تواند کمک بزرگی به ماندگاری چشم بادامی‌ها در بخش خصوصی صنعت خودرو ایران بکند. تا امروز نیز با وجود همه تهدیدات آمریکایی‌ها پس از خروج از برجام، دولت چین دستوری مربوط به تحریم و ترغیب خودروسازان این کشور برای خارج شدن از ایران ارسال نکرده است. همچنین وزارت بازرگانی چین اعلام کرده است این کشور مخالف اعمال تحریم‌های یک‌جانبه (علیه ایران) است و به همکاری با ایران در قالب تعهدات بین‌المللی ادامه خواهد داد.
دلیل دوم که امیدواری به ماندن چینی‌ها در خودروسازی بخش خصوصی را بالا برده، خروج خودروسازان معتبر اروپایی و آسیایی از ایران است و این موضوع می‌تواند برگ‌برنده جدیدی برای آنها برای توسعه فعالیت در بازار خودرو کشور باشد. باور عمومی بر این بود که پس از توافق هسته‌ای و برجام، جایگاه خودروسازان چینی در ایران تضعیف شود و اروپایی‌ها و آسیایی‌هایی مانند هیوندای و کیا عرصه را بر آنها تنگ کنند، با این حال این اتفاق رخ نداد و چینی‌ها توانستند خود را در بازار کشور نگه دارند. حالا باتوجه به خروج شرکت‌هایی مانند پژو و سیتروئن و هیوندای و همچنین کاهش سطح فعالیت‌های رنو، فرصتی بزرگ برای خودروسازان چینی به‌وجود آمده تا با استفاده از خلأ موجود، بیشتر از گذشته در صنعت و بازار خودرو ایران نفوذ و خودنمایی کنند. بسیار بعید به‌نظر می‌رسد چینی‌ها این فرصت طلایی را از دست بدهند و به‌دلیل تحریم‌های پیش رو، ایران را ترک کنند.
دلیل سوم برای ماندن چینی‌ها زیرساخت‌های عظیمی است که آنها طی بیش‌از یک‌دهه گذشته در ایران ایجاد کرده‌اند، زیرساخت‌هایی که سرمایه کلانی پشت آنها خوابیده است. از خطوط تولید گرفته تا نمایندگی‌های خدمات پس از فروش، همه سرمایه‌گذاری‌ها و زیرساخت‌هایی هستند که جای پای چینی‌ها را در بازار ایران محکم کرده و آنها به راحتی قیدشان را نخواهند زد. درحال‌حاضر چینی‌ها حدود ۱۱درصد از بازار خودرو ایران را در دست دارند و توانسته‌اند مشتریان زیادی را باتوجه به تنوع محصولات و شرایط متنوع فروش، جذب خود کنند و کدام عقل سلیم است که به این بخت بزرگ لگد بزند و بازاری به این جذابی را ترک کند. در مجموع به‌نظر می‌رسد خودروسازان چینی در دوران تحریم‌های جدید نیز در ایران باقی خواهند ماند، هرچند ممکن است باتوجه به شرایط موجود، به‌دنبال امتیازگیری‌هایی نیز باشند. این رویکرد احتمالی، کار را برای طرف‌های ایرانی کمی سخت خواهد کرد، با این حال نمی‌تواند مانع بزرگی برای ماندن چینی‌ها در بخش خصوصی خودروسازی کشور باشد
