به گزارش «اخبار خودرو»، اگرچه قرار بود خودروسازان داخلی براساس هدف‌گذاری‌های انجام‌شده تا پایان سال بیش‌از ۴۲هزار دستگاه خودرو تجاری را به تولید برسانند، اما این رقم به‌دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده در مسیر واردات قطعات به سرانجام نرسید. این کاهش تولید بیش‌از هر بخش در میان اتوبوس‌سازان داخلی نمود پیدا کرد که در کنار مشکلات خارجی، با کمبودهایی هم در بازار داخلی مواجه‌اند. مشخصا مشتریان اتوبوس‌های شهری، شهرداری‌های کشور هستند که در سال‌های اخیر به‌دلیل نبود بودجه، تقاضایی برای خرید این خودروها نداشته‌اند.
ازسوی‌دیگر، در بخش بین‌شهری نیز مالکان شخصی این خودروها، توان خرید مدل‌های گران فعلی را ندارند. در نتیجه بازار اتوبوس‌های کشور با رکودی شدید همراه شده و همین موضوعی است که توان تولید را در این بخش به حداقل رسانده، هرچند در ایام برجام بسیاری از تولیدکنندگان اتوبوس به بازار خود رونق دادند و برنامه‌های بسیاری را برای توسعه فعالیت خود در نظر گرفتند، اما با خروج آمریکا از برجام بخش بزرگی از اهداف آن‌ها تحقق نیافت و فعالیت این تجاری‌سازان به حداقل رسید. در ادامه این گزارش، مروری خواهیم داشت بر تصمیمات اتوبوس‌سازان اصلی کشور و آن‌چه طی چند سال اخیر بر آن‌ها گذشته است.
تنها اتوبوس ساز فعال خصوصی کشور در مرز توقف تولید
«عقاب افشان» به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اتوبوس در کشور، سال‌های گذشته را پرقدرت به تولید خود ادامه داد. عقاب‌افشان جزو معدود خودروسازانی بود که در دوران نخست تحریم‌ها، تاثیر چندانی از وضعیت اقتصادی و محدودیت‌های تحریمی نگرفت و توانست همکاری‌اش را با شریک تجاری خود یعنی اسکانیا ادامه دهد. با این حال دوران برجام، برای این خودروساز خوشایند بود و برنامه‌های بسیاری را در فهرست فعالیت‌های آتی خود قرار داد.
این شرکت در سال ۹۵ و بعد از حدود یک‌سال مذاکره قرارداد همکاری و تولید مشترک با شرکت اتوکار ترکیه را امضا کرد و قرار بود در دوران پسابرجام مدل‌های این برند ترکیه‌ای را با ۴۰ تا ۶۰درصد میزان داخلی‌سازی به بازار کشور عرضه کند.
عقاب‌افشان در سال ۹۵ موفق به تولید ۸۲۰ دستگاه انواع خودروهای مسافری شد که در مقایسه با ۴۰۵ دستگاه تولیدشده در سال ۹۴ با رشد ۱۰۲.۵درصدی مواجه بود. درحال‌حاضر اما توان تولید این خودروساز کشور به حداقل رسیده است و در صورت ادامه شرایط فعلی به نظر نمی‌رسد تنها اتوبوس‌ساز فعال بخش‌خصوصی توان ادامه فعالیت خود را داشته باشد.
شهاب خودرو؛ از ورود الکتریکی ها تا بازسازی فرسوده ها
«شهاب‌خودرو» نیز به‌عنوان دومین تولیدکننده اتوبوس‌های شهری در کشور، در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری را تجربه کرده است، اما با این‌حال همچنان ظرفیت تولید خود را پابرجا نگه داشته است. این شرکت در سال‌های ۹۶ برنامه‌های استراتژیکی را در حوزه تولید و صادرات در نظر گرفته بود که بخش عمده‌ای از آن‌ها به‌واسطه تحریم‌های دوباره و خروج آمریکا از برجام نیمه‌کاره ماند.
شهاب‌خودرو در روزهای برجام با همکاری شرکت سام سبز خودرو ایرانیان، قراردادی را با خودروساز «بل کامون ماش» بلاروس امضا کرد که براساس آن قرار بود نخستین اتوبوس‌های ابرخازنی مجهز به باتری و سیستم بی‌سیم در کشور تولید شوند. این اتوبوس‌ساز داخلی اما بعد از اعمال تحریم‌های دوباره علیه ایران، برنامه‌های تولیدی خود را از دست داد و درحال‌حاضر بر بازسازی اتوبوس‌ها متمرکز شده است.
کاهش تولید در ایران خودرو دیزل با آغاز تحریم ها
«ایران خودرو دیزل» نیز در فهرست اتوبوس‌سازان کشور قرار دارد، اما این شرکت به‌رغم برخورداری از حمایت‌های دولت، باز هم بی‌تاثیر از تحریم‌ها نبود و با کاهش چشمگیر تولید در بخش مسافری‌های سنگین همراه بوده است.
در سال ۹۵ که روزهای خوش تولید خودروهای تجاری در بخش باری و مسافری بود، این تجاری‌ساز دولتی ۱۳۹ دستگاه اتوبوس تولید کرد که البته در مقایسه با رقم ۷۵ دستگاهی سال پیش از آن، رشد ۸۵.۳ درصدی را به ثبت رسانده است. سال بعد از آن نیز ایران‌خودرو دیزل با رشد ۳۰.۲درصدی در این بخش مواجه بود. گرچه این خودروسازی همچنان جسته‌وگریخته در این بخش تولیداتی را عرضه کرده، اما آن‌طور که مورد انتظار است، نتوانسته تولید خودروهای مسافری را در یکی، دو سال اخیر افزایش دهد.
چهار اتوبوس سازی که نیامده رفتند
«پیشرودیزل‌آسیا» با کاهش ۸.۱درصدی تولید در سال ۹۵ در مقایسه با ۹۴ و رشد ۱۴درصدی تولید در سال ۹۶ یکی دیگر از اتوبوس‌سازان کشور بود که در این بازار تولید خود را هرچند اندک ادامه می‌داد. البته به نظر می‌رسد این تولیدکننده داخلی درحال‌حاضر هیچ تولیدی ندارد و با تشدید تحریم‌ها علیه ایران شرایط نه‌چندان مناسبی را تجربه می‌کند.
در فهرست تولیدکنندگان خودروهای مسافری سنگین یک‌دهه گذشته نام‌هایی چون «یاوران‌خودروشرق»، «آکیادویچ» و «هوراندخودرودیزل» نیز به چشم می‌خورد که در ایام برجام، هر یک برنامه‌ریزی‌های ریز و درشتی را برای ادامه فعالیت خود اعلام کرده بودند، اما حالا با نزدیک‌شدن به سال ۱۴۰۰ که قرار بود نقطه‌عطفی برای تولید خودرو چه در بخش سواری و چه در بخش تجاری باشد، نامی از آن‌ها شنیده نمی‌شود و در آمارهای تولیدی نقشی ندارند.
