صنعت خودرو در سال‌های اخیر روزهای عادی و غیرعادی را پشت سر گذاشته است. پس از برجام بسیاری خودروسازان خارجی وارد کشور شدند و تقریبا بیش‌از ۱۰ شرکت ریز و درشت خودروسازی کشور، همگی دارای یک شریک خارجی جداگانه بودند. همکاری برای واردات قطعات سی‌کی‌دی و سوار کردن آن قطعات در کشور، اولویت اصلی تمام این خودروسازها بود. فرقی نمی‌کرد خودروسازان برای کدام کشور خارجی باشند، اما درنهایت مونتاژ قطعات سی‌کی‌دی تنها موردی بود که در قراردادها ثبت شد. با این‌حال، بعد از خروج آمریکا از برجام شاهد خروج خودروسازان خارجی از ایران و قراردادهایشان بودیم، بی‌آنکه جریمه‌ای در این بخش در نظر گرفته شده باشد.
دریافت جریمه از خودروسازان بدعهد خارجی
دریافت جریمه از خودروسازان بدعهد خارجی یکی‌از اصلی‌ترین ضرورت‌ها در صورت لغو احتمالی تحریم‌ها و تمایل آن‌ها برای بازگشت به ایران است. در همین زمینه، احمد نعمت‌بخش؛ دبیر انجمن خودروسازان به «دنیای خودرو» می‌گوید: «در صورت رفع تحریم‌ها قطعا شرکت‌های خودروساز خارجی علاقه‌مند به حضور در بازار ایران هستند. مدیران شرکت‌های ما هم حتما حواسشان به این موضوع است که این شرکت‌ها باید خسارت گذشته را پرداخت کنند.»
وی می‌افزاید: «اگر شرکت‌های خارجی اقدام به پرداخت خسارت به ایران نکنند، باید شرکت‌های دیگر جایگزین آن‌ها شوند و قراردادی با آن خودروسازان منعقد نشود.»
چرا بازار ایران برای برخی شرکت‌ها جذاب است؟
برای شرکت‌های نسبتا کوچک‌تر اما مطرح خارجی، فروش در بازار ایران اهمیت بسیاری دارد. به‌عنوان مثال برای شرکت‌های فرانسوی که مقایسه با برخی خودروسازان جهانی بازار محدودتری دارند، بازار ایران بسیار اهمیت دارد. نگاهی به آمار فروش آن‌ها در بازار بزرگی مانند چین نشان از عدم‌استقبال از این محصولات دارد. پژویی‌ها سال گذشته تنها ۲۷هزار دستگاه خودرو در این بازار ۲۸میلیون دستگاهی فروش داشته‌اند.
این در حالی است که با حضور در بازار ایران به‌راحتی می‌توانند چندبرابر بازار چین فروش داشته باشد. این وضعیت برای شرکت سیتروئن و رنو هم وجود دارد؛ سیتروئن سال گذشته تنها ۲۰هزار دستگاه در این بازار فروش داشته و رنویی‌ها کمتر از ۱۵۰۰ دستگاه در این بازار بزرگ فروش داشته‌اند. بنابراین بازار ایران حداقل برای فرانسوی‌ها و البته شرکت‌های ریز و درشت چینی همچنان جذاب است.
دبیرانجمن خودروسازان با اشاره به اهمیت بازار ایران برای شرکت‌های خارجی تاکید کرد: «اهمیت ایران برای خودروسازان خارجی محدود به بازار خودرو کشور نمی شود؛ آن ها نیم نگاهی به بازارهای بزرگ اطراف کشور دارند و صادرات از ایران به کشورهای همسایه ما از اهمیت بالایی برای آن‌ها برخوردار است.»
اجازه حضور مستقل یک خودروساز خارجی در ایران صادر شود
بسیاری معتقدند نوع همکاری با خودروسازان خارجی پس از این تحریم‌ها باید متفاوت و بر اساس کسب امتیازات ویژه باشد. در این رابطه نیز احمد نعمت‌بخش با اشاره به فعالیت‌های انجام‌شده درخصوص داخلی‌سازی قطعات تصریح کرد: « نباید از مسیر ساخت داخلی قطعات خارج شویم و از این موضوع کوتاه بیاییم. چون هر آن دوباره ممکن است تحریم‌ها برقرار شوند.»
وی تاکید کرد: «معتقدم درصورتی‌که تحریم‌ها رفع شوند، باید بگذاریم یک خودروساز خارجی اجازه داشته باشد صفر تا صد تولید را در ایران سرمایه‌گذاری و اجرا کند. یعنی خودروسازان ما باید ببینند رقیبشان چگونه تولید می‌کند و خدمات پس از فروش ارائه می‌دهد. این به نفع مصرف‌کننده است. ما نمی‌توانیم شعار دهیم. به‌هرحال بسیاری از خودروسازان خارجی به لحاظ کیفیت محصول و سرویس‌دادن و بهره‌وری از ما جلوترند. هرچند ما هم اگر با تحریم‌های پی‌درپی مواجه نمی‌شدیم، عقب نمی‌ماندیم. درمجموع معتقدم اگر تحریم‌ها برداشته شوند و یک شرکت خارجی به‌صورت مستقل در ایران تولید داشته باشد، شاهد رقابت در صنعت خودرو و تکانی خواهیم بود که در این صنعت ایجاد می‌شود.»
