به‌رغم افزایش قیمت مصوب خودرو در هفته‌های اخیر، همچنان بر سر آن‌که این افزایش می‌تواند خودروها را از زیان خارج کند یا خیر، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی معتقدند این رقم امیدوارکننده است و برخی خودروها را از زیان خارج می‌کند. اما بعضی نیز می‌گویند هرچند این افزایش قیمت سرآغاز اقدام مناسبی است، اما برای خروج از زیان‌دهی همچنان راه زیادی باقی مانده است. درحال‌حاضر به نظر می‌رسد به‌دلیل مشکلات نقدینگی و عدم تامین قطعات، تیراژ خودروسازان کاهش پیدا کرده و از همان میزان تولیدی که انجام می‌شود نیز بخش بزرگی نمی‌تواند تجاری شود. این مساله باعث شده است در هفته‌های گذشته بر حجم خودروهای ناقص خودروسازان افزوده شود و بیش از ۱۵۰هزار دستگاه خودرو ناقص تولید شود. به نظر می‌رسد درصورتی‌که خودروساز نتواند در هفته‌های آینده نقدینگی مناسبی در اختیار قطعه‌ساز قرار دهد، این روند افزایشی خواهد بود و میزان خودروهای ناقص بیشتر شده و تحویل خودروها با تعویق مواجه شود.
در همین زمینه با محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور که ریاست کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید اتاق بازرگانی تهران را نیز برعهده دارد، به گفت‌وگو پرداختیم.
قیمت خودرو ۱۸درصد افزایش پیدا کرد. در این بخش برخی قطعه‌سازان از این مقدار افزایش قیمت راضی و برخی دیگر همچنان ناراضی هستند. به نظر شما این افزایش قیمت مناسب بوده یا خیر؟
قدر مسلم این درصد افزایش قیمت هم از میزان ضرر کم کرده است. مثلا اگر در گذشته روی هر خودرو ۵۰میلیون زیان ایجاد می‌شد، درحال‌حاضر این زیان به ۳۰میلیون تومان رسیده است. بنابراین اگر تصور کنیم که با ۱۸درصد افزایش قیمت زیان از بین رفته، صحیح نیست. اما به‌هرحال حدود ۴۰درصد از زیان کاسته شده است. ضمن این‌که این ۱۸درصد هم جریان هجوم برای خرید خودرو را کاهش نداده است. چراکه اختلاف قیمت همچنان وجود دارد. هرچند اگر فردی در گذشته ۱۵۰ میلیون سود می‌کرد، امروز به ۱۲۰ میلیون کاهش پیدا کرده است. یعنی همین که قیمت را قدری افزایش دادند، باعث شد یک مقدار بازار تکان بخورد و قیمت برخی خودروها در بازار کمی کاهش پیدا کند. به‌هرحال همچنان آن گپ در بازار خودرو وجود دارد. مثلا برای محصولی مانند پژو۲۰۶ اختلاف قیمت به ۸۶میلیون تومان و برای پژوپارس این اختلاف به کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. این ۱۸درصد باعث کاهش اختلاف قیمت بازار و کارخانه شده، اما آن را به حداقل نرسانده است.
خودروسازان معتقدند برخی خودروها با این افزایش قیمت از زیان خارج شده است. گفته می‌شود علاوه‌بر شاهین و تارا، تولید محصولاتی که در ایران‌خودرو با پسوند «پلاس» و در سایپا با پسوند «اس» تولید می‌شوند، از زیان فاصله گرفته، به‌طور کلی چند درصد افزایش قیمت برای خروج کامل همه خودروها از زیان نیاز است؟
در گذشته تجربه خوبی داشتیم اما نمی‌دانم چرا آن را تکرار نمی‌کنیم. قیمت‌گذاری براساس حاشیه بازار، راهکار موفقی بود که در گذشته اعمال شد و اختلاف قیمتی را که به دست می‌آمد، سازمان حمایت در اختیار می‌گرفت. این روش باعث شد تا ۱۳ سال اختلاف و نوسان قیمت خودرو بسیار کم باشد. این روند حتی باعث شده بود گاهی قیمت بازار از نرخ کارخانه کمتر باشد. برخی افراد خودرو را پیش‌خرید کرده بودند، اما به‌دلیل نیاز مالی اقدام به فروش به زیرقیمت کارخانه می‌کردند. درحال‌حاضر اختلاف برخی خودروهای گروه سایپا مانند کوییک‌پلاس اتومات با بازار به ۵ تا ۱۰ میلیون تومان رسیده است. یعنی زمانی که گروه سایپا اعلام فروش برای این خودرو داشته باشد کسی حاضر نیست برای سرمایه‌گذاری پا پیش بگذارد و فقط افرادی که مصرف‌کننده واقعی باشند، برای این خودرو اقدام می‌کنند. درخصوص خودرو شاهین برخی نمونه‌های موجود در بازار حتی با قیمت یک‌میلیون تومان پایین‌تر از نرخ کارخانه برای فروش گذاشته شده‌اند.
نمایندگان مجلس و البته دولتی‌ها و وزارت صمت با طرح فروش خودرو در حاشیه بازار مخالف هستند. آیا می‌توان روش قیمت‌گذاری دقیقی برای خروج خودروها از زیان اعلام کرد؟
بهترین حالت فروش خودرو در حاشیه بازار است. اما شرایط به‌گونه‌ای نیست که بتوان یک‌باره قیمت‌ها را افزایش داد. باید آرام‌آرام قیمت‌ها صعودی شوند. به این صورت که برخی خودروها را از شمول قیمت‌گذاری خارج کنند. مثلا خودرو هایما را ایران‌خودرو بدون محدودیت به فروش می‌رساند. به نظر من باید از گران‌ترین خودرو خودروسازان آزادسازی قیمت آغاز شود. مثلا در ایران‌خودرو محصول تارا را در قیمت‌گذاری آزاد کنند و از قرعه‌کشی هم این خودرو حذف شود. اگر این روش جواب داد، خودروهای رده بعدی هم به این ترتیب آزاد شوند. یعنی آزادسازی قیمت‌ها از خودروهای گران آغاز شود و به خودروهای ارزان برسد. این باعث می‌شود قیمت‌گذاری دستوری خودرو به مرور کنار گذاشته شود.
این روند بحث تقاضا را با چه مساله‌ای مواجه می‌کند؟ آیا باعث بحران تقاضا خواهد شد؟
خودروسازان در سال۹۰ بیش‌از یک‌میلیون و ۶۰۰هزار خودرو تولید کردند و در فروش آن با مشکلاتی مواجه شدند که باعث شد بحث لیزینگ و فروش با شرایط و اقساط مطرح شود. چرا که بازار خودرو ایران این‌قدر کشش ندارد و اگر قیمت‌ها مناسب باشد، درنهایت بازار به یک‌میلیون و ۲۰۰هزار خودرو در سال نیاز دارد. برخی نماینده‌ها می‌گویند بازار ایران در سال ۲میلیون دستگاه خودرو نیاز دارد، درحالی‌که این مطلب صحیح نیست و تقاضای بی‌پاسخ‌مانده از سال‌های اختلاف قیمت بازار و کارخانه باعث شده است نیاز امسال بازار به ۲میلیون دستگاه برسد.
ازسوی‌دیگر، اگر این تقاضا پاسخ داده شده و اختلاف قیمت‌ها برداشته شود، دیگر ۲میلیون دستگاه نیاز بازار نخواهد بود، چراکه اساسا چنین کششی در بازار ایران وجود ندارد. برای تحقق این موضوع، قیمت خودرو باید معقول و با یک مقدار سود همراه باشد. یعنی کارخانه زیان نکند و بتواند به تولید ادامه دهد. سود مناسب باعث افزایش تولید خواهد شد و تولید بیشتر باعث کاهش قیمت خودرو خواهد شد.
آیا با این افزایش قیمت، قطعه‌سازان آماده جهش تولید و رساندن قطعه به خودروسازان خواهند بود و درنهایت شاهد افزایش تولید خواهیم بود یا خیر؟
مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان بسیار افزایش پیدا کرده است. زمانی که قطعه‌ساز پول نداشته باشد، نمی‌تواند اقدام به رشد تولید قطعه و تامین آن برای خودروسازان کند. درحال‌حاضر ۱۵۰هزار خودرو ناقص در کف کارخانه خودروسازان وجود دارد که یکی از دلایل اصلی آن، مساله نقدینگی قطعه‌سازان است. هرچند مشکل تامین ریزتراشه‌ها هم وجود دارد. اما اگر پول موجود باشد، خودروها با سرعت بیشتری تکمیل و تجاری می‌شوند. اگر پول قطعه‌سازان به‌موقع پرداخت شود، آن‌ها توانایی تامین و تولید قطعه برای ۲میلیون دستگاه خودرو را دارند. اگر بانک‌ها چندده‌هزار میلیارد تومان به خودروسازان بدهند که آن‌ها هم بتوانند به قطعه‌ساز پرداخت داشته باشند، می‌توان به افزایش تولید امیدوار بود. این رشد تولید باعث می‌شود بازار خودرو هم متعادل شود، البته به شرطی که خودروساز زیان نکند. یعنی تولید با زیان همراه نباشد و تزریق نقدینگی هم انجام شود. در چنین شرایطی، می‌توان تیراژ تولید را افزایش داد تا شاهد کاهش قیمت در بازار به سبب افزایش تولید و افزایش عرضه باشیم.
