به گزارش «اخبار خودرو»، از سال 2010 میلادی به‌بعد باتوجه به‌پیشرفت صنعت‌خودرو و تحولات گسترده بخش طراحی در این صنعت، خودروسازان مطرح هر یک با سرمایه‌گذاری بیشتر بر کلاس اس‌یووی‌ها، این کلاس از خودرو را گسترش دادند. بررسی‌های مجله تخصصی خودرو در آمریکای شمالی نشان می‌دهد اغلب خریداران در این منطقه و به‌ویژه بخش آسیای میانه بر این باورند که اس‌یووی‌ها خودروهای ایمن‌تری هستند. علت اصلی چنین طرز تفکری ابعاد بزرگ‌تر خودرو و ارتفاع آن نسبت به‌سطح زمین عنوان شده است! اما این موضوع تا چه‌حد می‌تواند از نظر مهندسی صحیح باشد و ایمن‌ترین خودروها در کدام کلاس قرار دارند؟ بر این اساس ما در این مطلب به‌این مهم می‌پردازیم که کدام خودرو ایمن خواهد بود و بلندقامتان تا چه‌میزان ایمنی سرنشینان خود را تضمین می‌کنند.
عملکرد بهتر
با توجه به‌این‌که مطلب ما درمورد ایمنی خودروهای اس‌یووی و کراس‌اوور است، برای مقایسه عملکرد بهتر باید گفت پایداری و ایمنی خودروهای اس‌یووی با توجه به‌ارتفاعشان از سطح زمین درسرعت‌های بالا کاهش می‌یابد. اما با توجه به‌این‌که طراحی سازه آنها نیز مانند دیگر خودروها مهندسی‌شده است، هنگام تصادف و وارد شدن ضربه عملکرد خوبی دارند. اما نباید این نکته را فراموش کرد ارتفاعی که این خودروها نسبت به‌سطح زمین دارند همواره چالشی است که سبب می‌شود در سرعت‌های بالا با فشار هوای بیشتری مواجه شوند. اما خودروهای کوپه که در کلاس دیگری قرار می‌گیرند، دقیقا عکس مدل‌های اس‌یووی عمل می‌کنند. درواقع خودروهای کوپه به‌دلیل این‌که از ارتفاع کمتری نسبت به‌سطح زمین برخوردارند، پایداری و پرفورمنس بهتری دارند؛ به‌ویژه در سرعت‌های بالا چسبندگی این خودروها به‌همان میزان افزایش یافته و با در نظر گرفتن نیروهای درگ و آیرودینامیکی، پایداری این خودروها نیز افزایش می‌یابد. این مهم سبب شده است سوپراسپرت‌ها کوپه طراحی شوند و خودروهای کوپه در تصادفات نیز عملکرد بسیار خوبی دارند. از طرفی باتوجه به‌این‌که ستون‌های جانبی خودرو A و C است و ستون B فریم چندان ضخیمی ندارد، در این بخش در زمان برخورد از طرفین ضعف شدیدی به‌چشم می‌خورد. هرچند که این موضوع نیز به‌نوع متریال و طراحی وابستگی زیادی دارد. درطراحی جدید سازه بدنه کوپه‌ها از شاسی مونوکوک استفاده می‌شود که قفسه ایمنی را برای سرنشینان به‌وجود می‌آورد. از دیگر کلاس‌های خودرو می‌توان به‌سدان‌ها اشاره کرد؛ این کلاس از خودروها، باتوجه به‌ارتفاع استاندارد و مشخص نسبت به‌سطح زمین از نظر پایداری درجایگاه بالاتری نسبت به‌اس‌یووی‌ها قرار می‌گیرند. همچنین ایمنی سدان‌ها درزمان تست تصادف به‌دلیل طراحی سازه و نوع طراحی بدنه آنها، درسطح بالایی ارزیابی می‌شود. زیرا سازه یکپارچه و نوع مهندسی جدید روی سازه بدنه سدان‌ها، این کلاس از خودرو را به‌یکی از ایمن‌ترین‌ها بدل کرده است.
انقلاب در ایمنی
مهندسی خودرو از سال 1980 میلادی به‌بعد با انقلاب گسترده‌ای مواجه شد. زیرا با ورود علم الکترونیک به‌صنعت‌خودرو، پیکره اصلی خودرو نیز متحول شد. به‌طوری که بهره‌مندی از تکنولوژی‌های جدید سبب شد خودروها به‌شکل جذاب‌تری عرضه شوند. اگرچه تا دهه 70 میلادی ایمنی سرنشینان آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار نمی‌گرفت، اما رفته‌رفته مهندسان خودرو با ورود نوع جدیدی از علم مهندسی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید توانستند خودروهای ایمنی را در اختیار مشتریان بگذارند. از متریال گرفته تا استفاده از قطعات الکترونیکی هر یک تغییرات فزاینده‌ای را در ساختار اصلی خودرو به‌وجود آورد. با مطالعه و آزمایش‌های انجام‌شده در بخش ارگونومی و ایمنی، مهندسان به‌این نتیجه رسیدند که چارچوب یا پلت‌فرم خودرو را به‌طور کامل متحول کنند. بر این اساس از سال 1990 میلادی به‌بعد با تکامل آیرودینامیک در کنار ایمنی خودرو، این وسایل نقلیه ضریب ایمنی بالاتری به‌خود گرفتند. ناگفته نماند که رسیدن به‌ایمنی بالا، در چند مرحله خلاصه می‌شود که پس از آن خودرو می‌تواند آزمون کنترل کیفی را پاس کند. مهندسان خودرویی با اعمال این تست‌ها توانستند ایمنی خودرو را به‌سطح بالایی برسانند و یکی از این مراحل، تست ایمنی خودرو است. در تست ایمنی خودرو مهم‌ترین بخش‌های آن که همان سازه شاسی و بدنه خودرو است مورد توجه و آزمایش قرار می‌گیرد تا اگر نقاط ضعفی در آنها وجود دارد، اصلاح شود. پس از گسترش قطعات الکترونیکی در خودروها مانند ایربگ، سیستم‌های کنترلی الکترونیکی ترمز و مکانیزم‌های الکترونیکی ماهیت خودروها به‌طور کامل دگرگون شد.
مقایسه خودروها از نظر ایمنی
آن‌چه در این مطلب به‌آن می‌پردازیم، بحث ایمنی خودروهای اس‌یووی نسبت به‌سایر کلاس‌های خودرویی است و ایمنی خودرو به‌طراحی سازه شاسی و بدنه، عملکرد قطعات الکترونیکی، عملکرد سیستم ترمز و نوع رفتار سیستم‌های کنترلی الکترونیکی مربوط می‌َشود. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت یک خودرو اس‌یووی تنها به‌دلیل ابعاد بزرگ و ارتفاع بیشتر نسبت به‌سایر خودروها ایمن‌تر نیست و اگر بخواهیم ایمنی را بر مبنای ابعاد و اندازه خودرو در نظر بگیریم، آن وقت اتوبوس‌ها و کامیون‌ها ایمن‌ترین هستند. از دیدگاه مهندسی استفاده از متریال یا جنس مواد استفاده‌شده در سازه شاسی و بدنه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
زیرا اگر سازه شاسی و بدنه فرمت خاص هندسی نداشته باشد یا کلاف‌بندی نشده باشد یا طراحی استاتیکی و خرپای (فرم هندسی اتصالات پروفیل‌ها) اصولی نباشد، با کمترین نیروی وارده به‌سازه بدنه، خودرو کاملا نابود می‌شود. بنابراین طراحی استاتیکی سازه شاسی و بدنه از اهمیت بالایی برخوردار است. مساله مهم دیگر در این راستا، طراحی ایربگ‌ها و نحوه عملکرد آنها به‌عنوان مهم‌ترین عامل ایمنی است. زیرا به‌عنوان مثال اگر ایربگ خودرویی در سه‌هزارم ثانیه باز و در کمتر از این زمان تخلیه نشود، منجر به‌مرگ سرنشینان و راننده می‌شود. بنابراین طراحی ایربگ تنها راه برای افزایش ایمنی نیست. بلکه زمان باز و بسته شدن و تخلیه کیسه و چگونگی منفجر شدن چاشنی ایربگ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به‌این عوامل، این طرز تفکر که اس‌یووی‌ها ایمن‌ترین هستند کاملا اشتباه و نادرست است. در این‌جا به‌نتیجه آزمون‌های به‌عمل‌آمده از خودروهای سال 2021 که توسط موسسه تست تصادف یوروانکپ مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اشاره می‌کنیم. هیوندای توسان یک خودرو اس‌یووی کراس‌اوور کامپکت و از سوی دیگر مرسدس‌بنز EQS یک خودرو سدان برقی لوکس است. هیوندای توسان از 100 امتیاز برای چهار بخش ایمنی سرنشینان، ایمنی کودک، ایمنی عابرپیاده و کمکی ایمنی به‌ترتیب 86، 87، 66 و 70 امتیاز کسب کرده و این درحالی است که امتیاز مرسدس‌بنز EQS در هر چهار بخش ایمنی سرنشینان، ایمنی کودک، ایمنی عابرپیاده و کمکی ایمنی به‌ترتیب 96، 91، 76 و 80 بوده است. با این نتیجه‌گیری ساده می‌توان گفت خودروهای اس‌یووی ایمنی بهتری نسبت به‌خودروهای سدان یا کلاس‌های دیگر ندارند و حتی در برخی موارد در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرند. با توجه به‌آمارها و نتیجه‌گیری بالا می‌توان گفت در این مبحث، خودرو سدان مرسدس‌بنز از اس‌یووی هیوندای (فارغ از بحث برند) در سطح بالاتری قرار گرفته است. بنابراین ایمنی بالاتر به‌عملکرد سازه شاسی و بدنه، ایربگ ها و... بستگی دارد، نه به‌ابعاد خودرو! همچنین جالب است بدانید در علم تئوری حرکت خودرو این‌طور بیان می‌شود که به‌هر میزان خودرویی ارتفاع بیشتری داشته باشد، این امر سبب کاهش پایداری آن می‌شود. زیرا دو نیروی درگ و آیرودینامیک همواره در این موضوع مهم به‌شمار می‌آیند. به‌عنوان مثال خودرویی مانند هوندا آکورد پایداری بهتر و سواری نرم‌تری نسبت به‌کیا سورنتو دارد و این یک موضوع علمی است. زیرا کیا سورنتو از ارتفاع بیشتری برخوردار است. در نتیجه ارتفاع بیشتر سبب کاهش پایداری خودرو می‌شود. هرچند باید گفت هر خودرویی طراحی و کاربری خاص خود را دارد و هر کلاس سلایق خاص خود را می‌طلبد.
طراحی بهتر ارگونومیک و ایمنی
از دیگر پارامترهایی که در ایمن و امن بودن خودرو تاثیرگذار است، طراحی ارگونومیک بهتر خودرو است. زمانی که خودرو طراحی می‌شود، طراحان خودرو مقدار زاویه دید راننده نسبت به‌سطح زمین و ارتفاع صندلی و غربیلک‌فرمان و ... را مورد بررسی قرار می‌دهند تا برای تمام افراد اعم از قدبلند و قدکوتاه و چاق و لاغر مناسب و کارآمد باشد. طراحی ارگونومیک بهتر خودرو، اصطلاحی است که در طراحی خارجی و داخلی آن مورد توجه قرار می‌گیرد. به‌همین منظور اگر به‌طراحی خارجی خودروها نگاه دقیق‌تری بیندازید متوجه خواهید شد که خودروهای دهه‌های 80 و 90 میلادی لبه‌های تیز و برجسته‌ای داشتند که سبب وارد آمدن جراحت و آسیب بسیار به‌عابران پیاده می‌شد؛ اما از سال 2000 میلادی به‌بعد تمام خودروها شکل کروی‌مانندی به‌خود گرفته‌اند تا با حذف نقاط تیز و برجسته از آسیب‌دیدگی عابران جلوگیری شود. همچنین این موضوع در بحث طراحی داخلی نیز صادق است و درخودروهای قدیمی شاهد وجود نقاطی تیز و سفت و انعطاف‌ناپذیر بودیم که هنگام وارد شدن ضربه به‌سرنشینان آسیب جدی به آنها وارد می‌کرد و سبب بروز خسارت‌های زیادی در خودرو و وارد آمدن آسیب زیادی به‌سرنشینان خودرو می‌شد. اما از اواخر سال 2000 میلادی طراحی داخلی طوری است که دیگر خبری از نقاط تیز و سفت نیست. بلکه این قطعات جای خود را به‌قطعات نرم و قابل انعطاف داده‌اند. همچنین زاویه دید راننده و نوع نشستن و قرار گرفتن در صندلی و نوع قرارگیری دست‌ها روی غربیلک‌فرمان همه در طراحی ارگونومیک و ایمن برای محفظه سرنشینان تاثیرگذار است.
کلام آخر
به‌عنوان نکته پایانی باید گفت ضریب پایداری و آیرودینامیک، توزیع وزن، پرفورمنس و هندلینگ خودرو هرچه بالاتر باشد (مانند کوپه‌ها) آن خودرو به‌مراتب از ایمنی بالاتری برخوردار است و ناگفته نماند که این روزها سیستم‌های فوق پیشرفته کنترل الکترونیکی و ادوات الکترونیکی هوشمند تعبیه‌شده در خودروها، آنها را به‌طور کلی در کلاس خود ایمن می‌سازد.
