به گزارش «اخبار خودرو»،لوازم یدکی خودرو ازجمله پرمصرفترین قطعات در کشور است زیرا بهدلیل مصرفی بودن و استهلاک این قطعات، مصرفکنندگان مجبور به خرید چندباره این قطعات هستند. در چند سال اخیر شاهد افزایش چشمگیر قیمت لوازم یدکی تقلبی در بازار هستیم و این موضوع هزینههای گزافی را روی دست مصرفکنندگان میگذارد چراکه این قطعات با سطح کیفیت پایین در مدت زمان بسیار اندک از رده خارج میشوند. معضل قطعات جعلی در بازار لوازم یدکی بیش از همه، مردم را درگیر کرده است؛ قطعاتی که امروزه به وفور در بازار یافت میشوند و جعل در بسته بندی آنها در برخی موارد آنقدر حرفهای است که گاه کارشناسان بازار لوازم یدکی نیز در تشخیص کالای اصل از کالای جعلی دچار اشتباه میشوند.
اولویت وزارت صمت؛ مبارزه با قاچاق لوازم یدکی است
به روایتی این روزها سهم ۷۵تا۸۵درصدی قطعات بیکیفیت، فاقد هویت و تقلبی تولید داخل و وارداتی از بازار قطعات یدکی ایران، ابعادی انسانی پیدا کرده و موجب به خطر افتادن جان و مال مردم در ناوگان حملونقل سواری، باری و مسافری شده است. هرازگاه نیز اخباری مبنیبر وقوع حوادث جادهای بهدلیل استفاده از قطعات بیکیفیت و تقلبی به گوش میرسد. قطعهسازان و اتحادیههای صنفی مرتبط در بخش تعمیرات و تعویض قطعات نیز از سهم بالا و عرضه آزادانه انواع قطعات بیکیفیت و تقلبی در بازار گلایه دارند. دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعههای خودرو در این باره گفت: «آخرین آماری که از گردش مالی و نیاز سالانه بازار به لوازم یدکی در اختیار داریم، مربوط به سال1396 است. براساس این آمار مجموع ارزش بازار قطعات و لوازم یدکی 17هزار میلیارد تومان بوده اما جمع فروش شرکتهای ایساکو، سایپایدک و چند شرکت بزرگ تامینکننده دیگر به 3هزار میلیارد تومان هم نمیرسید. این آمار نشان میدهند کمتر از 15درصد بازار لوازم یدکی در اختیار فروشندگان و تولیدکنندگان شناسنامهدار داخلی است و منشأ تامین 85درصد لوازم یدکی و قطعات خودرو اصلا مشخص نیست.» وی در ادامه افزود: «براساس آمار درصورتیکه طی سالهای اخیر بهدلیل مشکلات تامین و تخصیص ارز برای واردات لوازم یدکی قاچاق، میزان واردات این نوع قطعات تقلبی و بیکیفیت 10درصد نیز کاهش یافته باشد، اکنون حداقل 75درصد حجم بازار لوازم و قطعات یدکی خودرو در اختیار کالاهای قاچاق وارداتی یا محصولات تقلبی تولید داخل است و عملا فقط یکچهارم بازار قطعات یدکی در اختیار قطعهسازان داخلی است.»
مدیرکل دفتر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز در باره قطعات تقلبی خودرو گفت: «وزارت صمت با اولویت قراردادن کالاهای مهم و عمده قاچاق که یکی از آنها لوازم یدکی خودرو است، کار خود را در بخش قاچاق آغاز کرد. رئیسجمهور اسفندماه نیز بازدیدی از یک کارخانه بزرگ خودروسازی داشت و پس از بازدید، دستورالعمل 8 مادهای را خطاب به وزیر صمت ابلاغ کرد که یکی از بندهای آن ناظر به اطمینانبخشی از کالای قانونی بود؛ یعنی کالایی که تقلبی و قاچاق نیست و این کالا باید در اختیار خودروساز و مصرفکننده بازار قرار بگیرد.» امیرمحمد پرهامفر در ادامه بیان کرد: «سال 98 به میزان 4300میلیاردریال کشفیات لوازم یدکی خودرو داشتیم، سال 99 این عدد به 7520میلیاردریال و در 9ماهه 1400 به 16500 میلیارد ریال رسید. این میزان کشفیات هستند و به سطح عرضه ربطی ندارد. سهم لوازم خودرو از کل کشفیات 4درصد بوده که به 12درصد افزایش پیدا یافته، لوازم یدکی خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ایمنی خودرو و از همه مهمتر جان مردم سروکار دارد که در آمار تصادفات خود را نشان میدهد.»
چگونه قطعه مطمئن بخریم؟
معاون تجارت و خدمات وزیر صمت درباره قطعات تقلبی موجود در بازار و شیوه مبارزه با عوامل تهیه و توزیع آن گفت: «عملیات جمعآوری لوازم یدکی قاچاق و تقلبی چند مرحله دارد. در مرحله نخست باید تولیدکنندگان، واردکنندگان، توزیعکنندگان و خردهفروشها در سامانه جامع تجارت ثبتنام کنند.» علیرضا شاهمیرزایی افزود: «در مرحله دوم، کالاها باید شناسه داشته باشند. بیش از 60 هزار شناسه صادر شده است و هزار و 100 شناسه برای کمک فنر و 3 هزار و 800 شناسه در باتری خودرو داریم. هرکدام از این شناسهها مربوط به یک نوع کالا هستند و هر کالا با سطوح کیفی مختلف، شناسههای متفاوت میگیرد.» وی ادامه داد: «فقط موضوع قاچاق نیست بلکه تقلب هم مهم است. مرحله سوم دریافت کد رهگیری است که به تعداد کالا صادر میشود. بهعنوانمثال برای کمک فنر یکمیلیون و 100 هزار کد رهگیری یکتا و بیش از 350 هزار کد رهگیری یکتا برای باتری صادر شده است.» معاون تجارت و خدمات وزیر صمت ادامه داد: «در موضوع لوازم یدکی 270 تولیدکننده و حدود 40هزار خردهفروش در سامانه ثبتنام کردند البته به همین تعداد نیز هنوز ثبتنام نکردند.» وی ادامه داد: «مردم میتوانند به فروشگاههایی که به صورت اینترنتی و فروشگاههای زنجیرهای ایجاد شدهاند، مراجعه کنند. از طریق این فروشگاهها، قطعه ارسال میشود، همچنین بر تعمیرکاران نظارت دارند و میتوانند نظر خود را درباره عملکرد تعمیرکار ارائه دهند. البته ما روی تمام کالاهای آنها شناسهگذاری کردیم و ثبت فاکتور در سامانه جامع تجارت را نیز داریم.»
مقصر قطعات است یا تعمیرکار؟
یکی از تعمیرکاران خودرو با اشاره به نارضایتی مشتریان از سرویسدهی، تصریح کرد: «لوازم یدکی تقلبی طول عمر بسیار پایینی دارند همین موضوع باعث شده است مشتریان زودبهزود به تعمیرگاهها مراجعه کنند اما علت آن را کمکاری تعمیرکاران میدانند در حالیکه قصوری از جانب ما نیست.» وی در ادامه افزود: «یکی از مشتریان این تعمیرگاه در دو روز اخیر چهار مرتبه بهدلیل خرابی سنسور کیلومترشمار مراجعه کرده، چون قطعات موجود در بازار کارایی ندارند، خیلی زود دچار مشکل میشوند و مشتری ملزم به مراجعه مجدد میشود.» البته در بررسیهای پلیس راهور هیچ گزارشی مبنی بر اینکه یک قطعه خاص منجر به تصادفات جادهای شده باشد، وجود ندارد و بهطور کلی علت اینگونه حوادث نقص فنی عنوان میشود درحالیکه گزارش دقیق آن بررسیهای کارشناسی خاص را طلب میکند.