نحوه ثبت‌نام متقاضیان برای خودروهای خارجی نشان می‌دهد چه میزان دید مردم نسبت‌به محصولات خودروسازان داخلی منفی بوده است. پنج‌ماه از آغاز طرح فروش خودروهای وارداتی گذشته است، اما همچنان متقاضیان بلاتکلیف هستند و حتی نمی‌دانند چه خودرویی را ثبت‌نام کرده‌اند و قرار است چه زمانی آن را تحویل بگیرند. این موضوع نشان می‌دهد؛ بخشی از مشتریان بازار خودرو فارغ از نوع خودرو خواهان خودروهای خارجی هستند و معتقدند؛ خودرو هرچه که هست باشد، اما داخلی نباشد. طبق وعده وزیر پیشین صمت قرار بود تا پایان فصل بهار ۲۰۰هزار دستگاه وارد کشور و عرضه شوند و فنر متراکم این این بازار کمی آزاد شود.
هرچند این اتفاق هنوز در حد همان وعده‌ها پیگیری می‌شود، اما دولت درخصوص شیوه فروش این محصولات، دستورالعمل‌هایی را نیز اعلام کرده است؛ خودروهای وارداتی فقط از طریق سامانه یکپارچه فروش به متقاضیان عرضه می‌شود و طبق دستورالعمل‌های وزارت صمت متقاضیان این طرح باید قبلا ۵٠٠میلیون تومان در حساب خود مسدود کرده باشند و قرار بود در مدت سه‌ماه این خودروها تحویل مشتریان شود. هرچند تعداد کمی از این خودروها فرصت ورود به انبارهای گمرک کشور را پیدا کردند، اما همان‌ها هم تحویل مشتریان نشده‌اند. این در حالی است که گفته می‌شود محصولات چانگان، کیا، هیوندا، جتا، نیسان و تویوتا هم درحال ترخیص است.
علی‌رضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس حوزه خودرو در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» گفت: «طبق آمارهای منتشرشده ازسوی مدیر سامانه یکپارچه خودرو، ٣٣هزار نفر انتخاب شدند تا در لیست تحویل خودرو قرار داده شوند. قرار بود به یک‌هزار و ١٠٨ نفر چانگان تحویل داده شود، اما این خودرو هنوز در اختیار متقاضیان قرار نگرفته است. این سوال مطرح است چرا با این‌که این خودروها در گمرک غرب تهران خاک می‌خورند، به متقاضیان تحویل داده نمی‌شود.»
وی افزود: «متقاضیان خودروهای خارجی از کیفیت محصولات خودروسازان داخلی گریزان هستند. در غیر این صورت چه کسی برای خودرویی که نمی‌داند چه برندی دارد و چه زمانی قرار است به او تحویل دهند، ۵۰۰میلیون تومان پیش‌پرداخت می‌دهد.»
چه تعداد سفارش محصولات خودروسازان خارجی در کشور وجود دارد؟ آیا مشخص است این متقاضیان چه خودروهایی را ثبت‌سفارش درنهایت چه زمانی تحویل خواهند گرفت؟
آن‌طور که آمارهای منتشرشده از سوی مرجع ثبت‌نام‌کننده منتشر شده است، ٣١ هزار و ٨٩٢ نفر کسانی هستند که برای واردات خودرو ثبت‌نام کردند اما هنوز نمی‌دانند چه خودرویی ثبت‌نام کرده‌اند و موعد تحویل چه زمانی است.
یکی از موانعی که کارشناسان برای واردات خودروهای کارکرده عنوان می‌کنند، عدم تطبیق استانداردهای کشورهای مبدا با استانداردهای ملی است. علت اصلی ترخیص نشدن خودروها صفر کیلومتر در گمرک غرب تهران، چیست؟
علت ترخیص نشدن خودروها در گمرک غرب تهران، به دلیل صدور استانداردهای لازم است. رئیس سازمان ملی استاندارد ایران در بازدید از انبارهای گمرک غرب تهران ادعا کرده است؛ خودروهای وارداتی که تایید نوع و تطابق تولید داشته باشند، در کمتر از ۲۴ ساعت ترخیص می‌شوند و این سازمان برای واردات میلیون‌ها خودرو آمادگی دارد، اما باید تطابق تایید نوع و تولید وجود داشته باشد. اما در عمل اتفاقات آن‌طور که از سوی مسئولان بیان می‌شود، رقم نمی‌خورد. متاسفانه خودروهای زیادی در انبارهای واردکنندگان وجود دارد که باید پس از ترخیص و تعیین قیمت وارد بازار شده و به شبکه توزیع وارد شود، اما همچنان در پارکینگ‌ها مانده است.
برای عرضه خودروهای وارداتی توسط سایپا چه موانعی را باید از میان برداشته شود؟
آن‌طور که سازمان ملی استاندارد عنوان کرده است؛ این شرکت نزدیک به یک ماه است این خودروها را اظهار کرده و اظهارنامه آن نیز به تایید رسیده و به سازمان ملی استاندارد ارجاع شده است. اما برای این خودروها نواقص عجیبی عنوان شده که ازجمله آن‌ها نشانه‌گذاری، نصب کمربند ایمنی، مصرف سوخت و غیره بوده است. درعین‌حال گفته شده است؛ با ارائه تعهد از سوی شرکت سایپا برای رفع این نواقص، اجازه ترخیص خودروها داده می‌شود. به محض صدور تاییدیه نوع این خودروها نیز کمتر از ۲۴ گواهی coc برای این خودروها صادر می‌شود. خودروها باید قابلیت پاس کردن استانداردهای مد سازمان ملی استاندارد را داشته باشد که در این صورت ترخیص انجام می‌شود.
همان‌طور که مطرح شد بازار خودرو به دلیل تداوم ممنوعیت واردات در پنج سال گذشته دچار ناترازی عرضه و تقاضا شده است. آیا واردات محدود محصولات خودروسازان خارجی را موثر در کاهش نرخ در بازار می‌دانید؟
اکثریت کارشناسان تخصصی بازار خودرو بر این باورند که واردات التهابات بازار خودرو را آرام کرده و باعث می‌شود تا گروه‌های مصرف برای انتخاب ماشین مدنظرشان قدرت انتخاب بیشتری داشته باشند. همچنین می‌گویند؛ واردات خودروهای باکیفیت بالا به کاهش ۵۰درصدی قیمت خودروهای خارجی ختم می‌شود. به طور قطع ورود خودروهای وارداتی در این فضای رقابتی منتج به تعادل در بازار عرضه و تقاضا، شکسته شدن و کاهش انواع قیمت‌های بازار می‌شود.
یکی از نگرانی‌های فعالان صنعت خودرو، آزادسازی واردات خودروهای کارکرده است که معتقدند سهم آنان از بازار را کاهش می‌دهد. نظر شما در این خصوص چیست؟
موضوع آزادسازی واردات خودرو برای پاسخ به نیاز بی‌پاسخ متقاضیان خودرو است؛ اگر خودروسازان نگران سهم بازار خود هستند، باید تولید و کیفیت محصولات خود را افزایش دهند. آزادسازی واردات خودرو اعم‌از نو و دست‌دوم سهم بازار خودرو داخلی را تهدید نمی‌کند، زیرا درنهایت نرخ این محصولات با توجه هزینه‌های واردات و تعرفه، در کلاس خودروهای داخلی قرار نخواهد گرفت. آن زمان که رئیس‌جمهور برای بهبود وضعیت صنعت خودرو کشور دستور هشت‌ماده‌ای خود را به‌طور رسمی به وزیر وقت صمت ابلاغ کرد؛ با توجه به همه جوانب پیش‌آمده در پنج سال گذشته بود. همان‌طور که می‌دانیم در یکی از مفاد این دستور، تاکید شده بود که به‌منظور افزایش رقابت‌پذیری و رفع شائبه انحصار، متناسب‌سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید به میزان مورد نیاز بازار، تا موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱، حداکثر در مدت سه‌ماه رفع شود و با افزایش صادرات خودرو و قطعات، نسبت صادرات به واردات در صنعت خودرو افزایش یابد.
علت عدم سرعت‌بخشی به واردات خودرو کمبود منابع ارزی عنوان می‌شود. با توجه به این‌که رئیس‌جمهور به شرایط اقتصادی کشور اشراف کامل داشته و عنوان شد که واردات خودرو برای دولت منافعی نیز در بردارد، چرا تامین ارز برای واردات خودرو به کندی پیگیری می‌شود؟
دولت می‌تواند از حقوق ورودی خودروهای سواری درآمد معینی داشته باشد، اما باید با ملاحظه منابع ارزی کشور نسبت‌به واردات اقدام کند. چراکه اثرگذاری تحریم در اقتصاد کشور بیش‌از تامین نیاز خودرویی کشور دارای اهمیت و اولویت است.
آیا قیمت‌گذاری محصولات خودروسازان خارجی توسط دولت موجب تکرار تجربه قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو نخواهد شد؟
درخصوص قیمت‌گذاری نیز بر اساس قانون واردات و ساماندهی صنعت خودرو مجلس و دولت مکلف هستند تعرفه متناسب را تنظیم کنند. از این رو، مقرر شده است تا بر اساس آیین‌نامه واردات، قیمت خودرو در مرحله تخصیص خودرو و بر اساس قیمت ارز نیمایی در همان زمان و به‌صورت قطعی محاسبه شود. هرچند پنج ماه از آغاز طرح فروش خودروهای وارداتی گذشته و حتی چندصد هزار دستگاه خودرو در معرض فروش قرار گرفت، اما هنوز اقدام موثری در این زمینه انجام نشده است.
ارزیابی شما از آیین‌نامه جدید واردات خودروهای صفر و کارکرده چیست؟
این آیین‌نامه که قرار است در روزهای آینده به تصویب هیات دولت برسد و برای رئیس مجلس ارسال شود تا تبدیل به قانون شود، حساسیت ویژه‌ای برای اعضای کمیسیون صنایع مجلس دارد. تا جایی که هشدار داده‌اند اگر شرایط واردات خودروهای کارکرده در آن برای عموم متقاضیان فراهم نباشد یا تعرفه بالایی برای آن تعیین شود، ازسوی رئیس مجلس رد خواهد شد. از سوی دیگر، گفته می‌شود که ممکن است؛ برخی ضوابط آیین‌نامه جدید درخصوص خودروهایی که قبلا وارد شده‌اند و اکنون در حال ترخیص هستند، اعمال شود.
