کارشناسان معتقدند موتورسیکلت‌ها سهم زیادی در آلودگی هوای کلانشهرها دارند و در اخبار هم سهم آلودگی آنها را از سه تا ۲۱ برابر خودروهای سواری اعلام کرده‌اند و گاه بیش از 50درصد آلودگی هوا را به آنها نسبت داده‌اند. این در حالی است که هیچ پژوهشی در ارگان‌های رسمی کشور برای تعیین نرخ انتشار آلایندگی موتورسیکلت‌ها در حین حرکت انجام نشده است. در این میان برخی کارشناسان معتقدند با جدی گرفته شدن قانون معاینه‌فنی موتورسیکلت‌ها می‌توان گام‌های جدی در زمینه کنترل آلایندگی این وسایل نقلیه برداشت.
فرسودگی حدود ۹۰درصد موتورسیکلت‌ها
برابر با ماده ۲ قانون معاینه‌فنی، رانندگی با وسیله‌نقلیه بدون گواهی معاینه‌فنی معتبر ممنوع است. دارندگان همه وسایل‌نقلیه موتوری مکلف هستند وسایل نقلیه خود را برای انجام دوره‌ای معاینه‌فنی در مراکز معاینه‌فنی تعیین‌شده حاضر و پس از احراز شرایط، گواهی معاینه‌فنی دریافت کنند.
همچنین طبق ماده ۵ قانون معاینه‌فنی که موتورسیکلت نیز در آن قید شده، دوره‌های معاینه‌فنی این وسیله نقلیه یک‌ساله است؛ اما با وجود چنین قانونی که به صراحت موتورسیکلت‌ها را مشمول دریافت معاینه‌فنی دوره‌ای می‌داند اما تقریبا در هیچ یک از حدود ۷۰۰مرکز معاینه سراسر کشور موتورسیکلتی در حال دریافت معاینه‌فنی مشاهده نمی‌شود.
جانشین رئیس پلیس راهور، معاینه‌فنی موتورسیکلت‌ها را نص صریح قانون دانست و گفت: «عوامل متعددی در اجرا نشدن این قانون دخیل هستند که این مساله نیاز به بررسی و رسیدگی ریشه‌ای دارد.»
سردار سیدتیمور حسینی، یکی از این عوامل را فرسودگی بخش گسترده‌ای از موتورسیکلت‌های فعال کشور عنوان کرد و افزود: «اکنون حدود ۹۰درصد موتورسیکلت‌هایی که در خیابان‌ها تردد می‌کنند، فرسوده هستند.»
وی شمار موتورسیکلت‌های فعال در سطح کشور را حدود هشت تا ۱۰میلیون دستگاه اعلام کرد و گفت: «تقریبا نیمی از این وسایل نقلیه در استان و شهر تهران تردد می‌کنند.»
سردار حسینی تاکید کرد: «براساس قوانین بالادستی، قانون معاینه‌فنی و قانون هوای پاک، موتورسیکلت هم مانند دیگر وسایل نقلیه باید معاینه دوره‌ای و فنی دریافت کند، اما در عمل این اتفاق رخ نمی‌دهد.»
جانشین رئیس پلیس راهور درباره چرایی اجرا نشدن قانون برای موتورسیکلت‌ها گفت: «مسائل بسیاری در این باره دخیل است.»
مسئول ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور مهرماه سال گذشته اعلام کرده بود براساس قانون هوای پاک سن فرسودگی موتورسیکلت بنزینی کابراتوری پنج سال، انژکتوری ۶ سال و موتورسیکلت برقی ۱۲سال است. با این وجود، سن برخی موتورسیکلت‌های فعال در کشور حتی از ۳۰سال نیز گذشته است. باید اضافه کرد در حالی موضوع دریافت معاینه‌فنی توسط موتورسیکلت‌ها مغفول مانده است که بخش قابل‌توجهی از آنها فاقد مالک مشخص بوده یا چند دست فروخته شده‌اند.
رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، اسفند ۱۴۰۱ گفت در ساماندهی موتورسیکلت‌ها بزرگ‌ترین چالش، دست‌به‌دست شدن مداوم مالکیت این وسایل نقلیه است که هنوز ساماندهی نشده‌اند.
محمدحسین حمیدی با بیان اینکه قوانین مالکیت وسایل نقلیه یکسان است، افزود: «به دلایل مختلف، فرآیند تغییر مالکیت‌های مربوط به موتورسیکلت‌ها ثبت نشده و مالکیت آن ها، هنگامی که از کارخانه خارج می‌شوند با یک برگ سند، میان افراد مختلف دست‌به‌دست می‌شود.»
رشد نامتعارف تعداد موتورسیکلت‌ها در کشور
اواخر سال گذشته، مدیرعامل ستاد معاینه‌فنی شهر تهران با بیان اینکه انجام معاینه‌فنی برای موتورسیکلت الزامی است گفت: «از ابتدای سال تاکنون فقط ۳۰۷دستگاه موتورسیکلت به مراکز این ستاد مراجعه کردند.»
شادی مالکی افزود: «طبق قانون هوای پاک انجام معاینه‌فنی برای همه وسایل نقلیه موتوری اعم‌از سبک، سنگین و موتورسیکلت در دوره‌های زمانی منظم الزامی است و باید موتورسیکلت‌ها نیز سالانه برای انجام معاینه‌فنی به مراکز مراجعه کنند.»
وی یادآور شد: «تهران ۱۱ خط معاینه‌فنی مختص موتورسیکلت دارد که روزانه ظرفیت ارائه خدمات به یک هزار موتورسیکلت را داراست.»
مالکی درباره اهمیت انجام معاینه‌فنی موتورسیکلت‌ها نیز گفت: «سهم موتورسیکلت‌ها در انتشار سالانه آلاینده‌های گازی ۲۱.۳درصد و ذرات معلق ۱۰.۱درصد است همچنین طبق اعلام پلیس راهور تهران بزرگ ۴۳درصد تصادفات فوتی در شهر تهران مربوط به موتورسیکلت‌هاست؛ این آمار نشان می‌دهند پایش مستمر موتورسیکلت‌ها بدون تردید می‌تواند در کاهش آلودگی هوا و تصادفات درون شهری تاثیرگذار باشد.»
چندی پیش، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل و ترافیک و دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور نیز در مجمع کلانشهرهای ایران که به میزبانی ستاد معاینه‌فنی شهر تهران برگزار شد، گفت: «موتوری که معاینه‌فنی ندارد چه عواقبی برای کشور خواهد داشت؟ بنابراین اینجا معاینه‌فنی موتورسیکلت برجسته می‌شود. اصراری که به پلیس داریم، پلاک‌گذاری است. پلیس معاینه‌فنی را به عنوان سند نقل و انتقال موتور بررسی می‌کند. اولین پیچی که باید سفت شود، پلاک‌گذاری است. علاوه بر این، بحث موتور هم در بیمه‌نامه، هم گواهینامه و هم در کارت سوخت مشکل دارد.» اما شاید بتوان ریشه عدم برخورد جدی با مسائل مرتبط با موتورسیکلت‌ها در کشور را در این گفته رئیس پلیس راهور فراجا جست‌وجو کرد.
سردار سیدکمال هادیان‌فر با تاکید بر اینکه ماموران پلیس در برخورد با موتورسواران متخلف، وضعیت معیشتی خانواده آنها را در نظر می‌گیرند، گفت: «روند رشد تعداد موتورسیکلت‌ها در کشور نامتعارف بوده و چند سالی است برخی شرکت‌های داخلی، روزانه هزاران موتورسیکلت چینی را مونتاژ می‌کنند و با برندهای ایرانی به مردم می‌فروشند.»
