یکی از مهم‌ترین دلایل آلودگی هوا در کلان شهرهای کشور و به ویژه تهران، ناوگان حمل‌ونقل فرسوده‌ای است که سال‌هاست در انتظار نوسازی هستند و همچنان در خیابان های شهر تردد می‌کنند؛ براساس برخی پژوهش‌ها سهم منابع آلاینده متحرک در آلایندگی هوا به ویژه ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵میکرون، تا ۸۸درصد معرفی می‌شوند. بدون‌شک خودروهای فرسوده نه‌تنها مصرف سوخت بیشتری نسبت به خودروهای غیر فرسوده دارند؛ بلکه از آلایندگی بیشتری نیز برخوردارند. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
عدم توان خودروسازان برای تولید تاکسی
از ۳۱۳هزار دستگاه خودرو ناوگان تاکسیرانی، ۲۰۳هزار دستگاه بالای ۱۰ سال عمر دارند. از سال ۱۳۹۶ به بعد نیز تسهیلات و اعتبارات یارانه‌ای از طرح نوسازی ناوگان تاکسیرانی حذف و خرید نقدی جایگزین آن شد.
مدیرعامل اتحادیه حمل‌ونقل مسافر شهری کشور در تشریح روند نوسازی تاکسی‌های فرسوده در کشور گفت: شرایط اقتصادی اجازه نمی‌دهد تا بیشتر تاکسیرانان و تاکسی‌داران مشمول طرح نوسازی، بهای خودرو را به صورت نقد بپردازند. افزایش بی‌رویه قیمت خودرو در سال‌های اخیر مزید بر علت شده و مالکان تاکسی‌های فرسوده سال‌هاست چشم‌انتظارند شاید یکی از ردیف‌های بودجه (تبصره ۲ ماده ۸ قانون هوای پاک) محقق شود.
وی در ادامه افزود: افزایش بی‌رویه قیمت خودرو از یک طرف و عدم تخصیص اعتبارات ارزان از طرف دیگر، مجموعه‌های حمل‌ونقل را بر آن داشت تا به روش‌های مختلف برای تامین بخشی از هزینه خرید خودرو اقدام کنند. منابع داخلی شهرداری‌ها، پست بانک، کمیته امداد، سازمان بسیج و... همه در کنار هم قرار گرفتند تا بتوانند بخش کوچکی از این ناوگان عظیم فرسوده را احیا کنند.
مرتضی ضامنی همچنین گفت: شرکت‌های خودروساز داخلی اعلام می‌کنند تولید آن‌ها حدود ۹۰۰ هزار خودرو در سال است که اگر ۵درصد از این تولید را به حوزه تاکسیرانی اختصاص دهند، می‌توانیم سالانه ۲۰ هزار تا ۴۰ هزار خودرو فرسوده را نوسازی کنیم. بنابراین دلیل کاهش در تولید منطقی نیست و مشکل سیاستگزاری خودروسازان است و باید راهبرد مشخصی را برای تداوم طرح نوسازی ترسیم کنند.
مدیر عامل اتحادیه حمل‌ونقل مسافر شهری کشور، تاکید کرد: در سال ۱۴۰۲ طی قرادادی با شرکت خودرو ساز مقرر شد تا ۱۰هزار تاکسی نوسازی شود که با عدم توان خودروساز برای تولید تاکسی مواجه شدیم و در سال جاری صرفا ۲۵۰۰دستگاه خودرو در طرح نوسازی جایگزین شده است.
به‌گفته وی، طرح نوسازی ناوگان تاکسیرانی و به طور کلی حمل‌ونقل عمومی، منافع عمومی کشور را دنبال می‌کند و کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت در این طرح دیده شده است؛ بنابراین تا زمانی که چنین سیاستی برای نوسازی تاکسی های فرسوده در پیش رو است، هوای آلوده کلان شهرها و کلان شهر تهران، انواع بیماریهای تنفسی، قلبی و... همچنان سایه به سایه ما را همراهی می کنند.
سهم ۲۴ درصدی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی در آلودگی هوای تهران
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نیز با بیان اینکه در دوره قبلی تنها ۱۳۰ دستگاه اتوبوس نوسازی شده بود، گفت: درحال‌حاضر بیش‌از ۵۰درصد ناوگان اتوبوسرانی ما غیر فعال و فرسوده قطعی است و کیفیت ناوگان هم فرسودگی ۸۰درصدی دارد.
محسن هرمزی با تاکید بر ضرورت بازسازی و نوسازی ناوگان اتوبوسرانی پایتخت، افزود: در سال جاری قرارداد بازسازی سه هزار دستگاه و تولید یک هزار دستگاه داخلی داریم. علاوه‌بر آن، برای واردات اتوبوس برقی که نگاه ویژه شهردار تهران و وزیر صمت به برقی‌سازی است، قراردادهای تامین اتوبوس‌های برقی را نیز دنبال می‌کنیم.
چندی پیش، معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران علت اصلی ایجاد مشکلات در بخش‌های مختلف ازجمله ناوگان حمل‌ونقل عمومی را فرسودگی آن اعلام کرد و گفت: رفع این مشکلات نیاز به زمان دارد.
عباس شعبانی افزود: به‌عنوان‌مثال در حوزه حمل‌ونقل عمومی، ناوگان اتوبوس و تاکسیرانی فرسوده است و در سال‌های اخیر کمترین توجه به آن شده، اما با نگاه مثبت شورا و مدیریت شهری دوره ششم بخش اعظمی از بودجه را به این موضوع اختصاص دادیم.
وی با بیان اینکه در سفر اخیر شهردار تهران به کشور چین موضوع توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خرید واگن برای مترو در اولویت قرار داشت، اظهار کرد: افزایش خطوط مترو، تعداد اتوبوس و تاکسی از جمله برنامه‌های مدیریت شهری برای بهبود شرایط ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران است.
معاون شهردار تهران ادامه داد: هم‌اکنون تعداد تاکسی، اتوبوس و حتی واگن‌های مترو در مقایسه با استفاده شهروندان از این ناوگان بسیار کم است و در این بخش‌ها کمبود داریم، اما رفع مشکلات نیاز به زمان بیشتری دارد تا بتوانیم نسبت‌به تامین و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی اقداماتی انجام دهیم.
زهره عبادتی، معاون محیط‌زیست انسانی اداره کل محیط‌زیست استان تهران نیز در گفت‌وگویی به سهم ۲۴درصدی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد و گفت: مطالعات سیاهه انتشار نشان می‌دهد که حدود ۲۴درصد از آلودگی هوای پایتخت ناشی‌از ناوگان حمل‌ونقل عمومی اعم‌از اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی‌های فرسوده است.
